Beysenbi, 28 Nauryz 2024
46 - sóz 47776 0 pikir 14 Tamyz, 2017 saghat 06:14

Ómir men ólim

...Kez kelgen adam balasy jaqsy ma, jaman ba, búl ómirde peshenesine jazghanyn kóredi. Handy da, qarany da, baydy da, kedeydi de, jaqsyny da, jamandy da, ýlkendi de, kishini de, alalap bólip-jarmay qoynyna alady, qara jer, suyq kór. Yaghni, onyng aty - ólim!

Babalarymyz aitqanday: "qamshynyng sabynday qysqa ghúmyrda" basynnan neshe týrli jaghdayattardy ótkizesin. "Átteng dýniye-ay!" dep, auzynnan jalyn ata "ah!" úryp, ókingen tústaryng da bolady.

"Ótti-au dýniye!.." dep, ómirden kýder ýzip, baz keship, qoldy bir-aq siltegen kezing de az bolmaydy. Baq-dәuleting shalqyp, yrys-baylyghyng tasyp, taqiyandy alshysynan túrghyzyp, tónirektegilerdi "mynau da adam eken-au…" dep, kózge ilmey, mensinbey, tap dýniyege osy kýiinde top etip kele qalghan adamgha úqsap, ózinnen-ózing isip-keuip shygha kelgen shaqtaryng da az bolmaydy.

Ishseng - asqa, kiyseng - kiyimge jarymay, kóringenge kóz týrtki bolyp, tiri men ólining arasynda itshilep kýn keshken uaqyttaryng da bolatynyn qalay joqqa shyghararsyn.

"Semizdikti qoy ghana kóteredi" degen qazaqtyng qanatty sózin bәrimiz jaqsy bilemiz. Biraq, tirshiliktegi az kýngi aldanyshta sony bile túryp, bilgimiz kelmeytini jalghan ba?

"Adamnyng basy - Allanyng doby" degen de qaghida bar. Búl, qaghida ma, ýkim be, ony dóp basyp aita almaymyn. Jaratqan ne búiyrsa sony isteytinimiz sodan ba eken?

Biraq, boyymyzdaghy barlyq jaman әdetterdi sol Jaratqangha iytere salyp, ózimiz jauapkershilik ataulydan at-tonymyzdy ala qashatynymyz qalay bolar eken?

Bar men baylyqtyn, ataq pen danqtyn, taq pen mansaptyng qolma-qol qúly bola ketetinimiz de ótirik pe?

Búl dýniyede mәngilik eshtenening de joq ekenin bile túryp, ishimiz seze túryp, tirlikte bir kýngi qyzyq ýshin sony qaperimizge almaytynymyz qalay?

Qulyq pen súmdyq, aila men sharghy, ótirik pen ósek, anysyn andyp, qalayda bir-birining ayaghynan shalyp qalu, adam auzy bara bermeytin nebir soyqandy qastandyqtargha baru, ardan attap, bir kýndik qúlqynnyng qúly bolu, mysyq tileuge boy aldyru, t.b. siyaqty adam boyyndaghy eng jaghymsyz qasiyetterge nege boyymyz ýiir?

Jogharydaghylargha kerisinshe qasiyteti bar adamdardyng taghy bir toby bolatynyn da biz bilemiz. Olar - aq kónil, ashyq-jarqyn, auzyn ashsa, kómekeyi kórinedi, jan balasyna jamandyghy joq, aramdyq ataulydan boyyn aulaq ústaydy, kez kelgen mýsәpirge jaqsylyq jasasam dep, auzyndaghysyn jyryp beruge әzir. Jora-joldas, jaqyn-tuys, tanys, beytanys ataulyny alalamaydy, bólip-jarmaydy, eshkimning aldyna týspeydi, "kóppen kórgen, úly toy!" degen qaghidany ústanady. Jýzderinen núry tamghan, túla-boyy túnghan imandylyq, ghajayyp minezdi osynday tamasha adamdar da bolady eken.

Bir ghajaby, múnday jandar, tym siyrek kezdesedi jәne olardyng ómirdegi joldary da óte auyr, tar jol, tayghaq keshuli keletini nelikten eken?

Jaqsylyq pen jamandyqtyng tarazy basy kóbine songhysynyng paydasyna sheshilip jatatyny qalay?

Shyndyq, Ádilettilik ataulynyng jer betinde tolyq saltanat qúrghanyn adamzat balasy kóre ala ma? Álde, qiyal ghana ma, sol qiyal kýiinde qalar ma eken?

Ómir - óte kýrdeli qúbylys, sheshui qiyn týiinshek. Eng qiyny — Shyndyq, Ádilettilikti jaqsy da, jaman da, jauyz da, bauyrmal da, imandy da, imansyz da, jas ta, kәri de, әr qaysysy ózderinshe týsinuinde. Ár kim óz paydasy biyiginen qaraydy, soghan senedi jәne ózgelerdi soghan ilandyrugha tyrysady, sodan keyin búlardyng barlyghy da,ólse de búl betterinen, búl kózqaras-týsinikterinen qaytpaydy...

Oqymystylar ras bolsa, jer betinde qansha adam bolsa — bir-birine úqsamaytyn sonshama týr-pishin, minez-qúlyq bar deydi. Yaghni, Shyndyq pen Ádilettilik te sonsha týrli kóp bolghany ghoy sonda?

Sonda biz armandap jýrgen birtútas jaqsylyqtyng jer betine ornamaytyn bolghany ma?

Osy ómirding qaltarys-búltarysyn, barlyq únghyl-shúnghylyn zerttep, ýngip, jerine jetkize taldap, ghylymy tújyrymdar jasap, ómirding barlyq zandylyqtaryn býge-shigesine deyin qaldyrmay týsindirip bergen adamdy jәne onday kitapty óz basym kezdestirmedim.

Tek, kýndelikti kýiben-tirlik, óz paydamyzgha ynghayly әr týrli jaghdayattar jóninde irili-úsaqty, shiykili-pisili zandar men zansymaqtar, qaghidalardy әr qaysysymyz óz ynghaylarymyzgha qaray, qoldan jasap alugha ghana әues siyaqtymyz. Basqalardy qaydam, maghan tura solay kórinedi de túrady.

Býkil adamzattyq súranysqa jauap bere alatynday biyikten kórine almay kele jatuymyzdyng sebebi — adamzat sanasynyng әli kýnge deyin sәbiylik kýiinen úzap shygha almauynda ma eken?

Oy-órisimiz,týisik-sezimimiz, qabilet-mýmkindigimiz, oi-óremiz әli besikte bóleuli kýiinde jatqan bolsa kerek.

Adamdardyng bú jalghanda ýnemi qatelikterge úrynyp jatatyny da, sondyqtan bolar deymin?

Bastaryna qiyn is týskende, qapiyada sýrinip-qúlaghanda, jazatayym janylys basqanda, ókinip, opyq jegende, qyl ayaghy, dәm-túzy tausylyp, sorly pende ómirden óterde ghana ókinishten barmaqtaryn tistep, әbden barlyghy kesh bolghanda, bolary bolyp, boyauy singende baryp, endi ghana adamgha úqsap, tәubesine kelip jatatyny nelikten osy?.

Biraq, bәri kesh edi, amal ne, "sugha ketken, tal qarmaydynyn" kebin kiyip jatatynymyz týsiniksiz?

Áriyne, bәri de keshedi.

Biz osyny da týsinbeymiz, tipti, týsingimiz de kelmeydi!

Mýmkin bizding sanamyz әli tolyq mengermegen bir úly kýsh - sony bizge úqtyrmay ma eken?

  • Búl ómirding mәni ne de?
  • Biz ne ýshin ómirge keldik?
  • Qalay ómir sýrdik?
  • Jetistigimiz ben kemshiligimizding syry nede?
  • Biz ADAM degen asqaq atqa layyqpyz ba?
  • Adam degen kim ózi?a
  • Eng sonynda, osy súraqtardy ózimizge shyndap qoyyp kórdik pe, ózi?

Búlar-jauaby qiyn súraqtar!

Jer betinde qansha adam bolsa, sonshama súraqtar bar. Olardyng jauaptary da, sonshalyqty әrqily. Sondyqtan da jer betindegi bar adamnyng bir mәmlege kelui qiynnyng qiyny bolsa kerek. Búl-býkil adamzattyq kókeykesti mәsele.

Búl dýniyeden qoshtasarda, sorly pendesining basyna qanday oy keledi?

Bos ótken ómirine ókine me?

Jaqsy ómirine riza bola ma?

Nemese "kýl bolmasa, býl bolsyn!" dep, bәrine qolyn biraq siltey me?

Asaryn asap, jasaryn jasaghan adam men әli ómirding bal shyrynyna qanyp ýlgirmegen adamdardyng dәmi tausylyp, bú dýniyeden qoshtasar aldyndaghy, songhy demi tausylar sәtindegi jan kýizelisi, oy tolghanysy qalay bolady?

Ólimnen qorqa ma, joq, "nar tәuekelge!" belin baylay ma? O dýniyede ómir jalghasa ma?

Búl súraqtargha da jauap beru qiyn. Ólip, qayta tirilgen adamdar turaly kóp aitylyp ta, jazylyp ta jýr. Óz basym onday adamdy kórgen emespin jәne ondaygha sengen emespin. Sondyqtan da olar turaly, olar aitqan әngimeler turaly dәl basyp, eshtenede aita almaymyn.

Ómir qanday kýrdeli bolsa, onyng jauaby da sonday kýrdeli. Ómir turaly oi-tolghauymdy osymen ayaqtaudy jón kórdim. Adamzattyng nebir sanaly ókilderi búl súraqtargha bastaryn az qatyrghan joq. Meniki tek kópshilikke oy tastau.

Asyly, kez kelgen adamnyng osy tónirekte anda-sanda bolsa da oilanyp qoyghany artyq bolmaytyn siyaqty. "Ayaz bi, әlindi bil, qúmyrysqa jolyndy bildi" esten shygharmaudyng bir ghana joly - osynda jatsa kerek.

Júmash Kenebay

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1559
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2249
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3499