Kóp qazaqstandyqtar ýshin elimizding elge tanymal bir top jurnalisteri men sayasy sarapshylarynyng Beligiya astanasy Brusseli qalasynda shet eldegi oppozisiyalyq baghyttaghy qazaqtarmen kezdesip jatqany turaly habar tosyn janalyq boldy. Alayda, memlekettik qúrylymdar men biylik búdan habarsyz boldy dey almaymyz. Sebebi, aldyn ala vizalar men biyletter alynyp, qonaqýilerge tapsyrys berilip jatqanda, búl jaghday olardy týshkirgenine deyin baqylap otyratyn biylikting nazarynan tys qalypty deu aqylgha qonbaydy. Sondyqtan, búl kezdesuge bizding biylik tarapynan «ýnsiz kelisim» bolghan synayly.. Áytpese, olardy jibermeuding nebir amaldary qúryp qaldy deymisiz...

Endi, kelesi oidy osy oidan órbiter bolsaq, onda «Biylik ne sebepten búghan kelisti?» degen zandy súraq tuyndaydy. Eng qiyn әri týiindi súraq osy ma deymin. Oghan shamamaen mynaday boljamdar jasaugha bolatyn shyghar:

Birinshiden, búl mәsele Europarlamentpen aldyn-ala kelisilgen is-shara bolghandyqtan, biylik tarapy qazaqstandyq delegasiyagha qatang sharalar qoldanudyng sony qanday «jauapqa» úlasatynyn úqqannan boluy mýmkin;

Ekinshiden, Ákejan Qajygeldin mәlim etkendey, ondaghy kóteriletin mәselening biri − «úrlanghan qazaqstandyq kapitaldy elge qaytaru» mәselesi. Al, búl mәseleni ótken jyly da, biyl da Elbasynyng ózi birneshe mәrte biyik minberden aitqan bolatyn. Endeshe oghan biylik nege qarsy boluy kerek? Onyng ýstine, ol mәsele janama týrde bolsa da Áblyazovke de, Hrapunovqa da qatysy bar emes pe?

Ýshinshiden, Qazaqstannan barghan 7-8 adam ol jaqtan qosylghan sonshama adammen birigip «Jana Qazaqstan» degen partiya qúruy mýmkin degenning tek qaueset ekenin, olardyng onday qadamgha eshqashan barmaytynyn biylik aldyn ala bilgenge úqsaydy.

Tórtinshiden, ózderiniz bayqap otyrghanday, onda jinalghan qazaqstandyq sayasattanushylar «qúr aiqaydyn» adamdary emes ekendigi. Ózimizge belgili Aydos Sarym men Rasúl Júmaly da, Dos Kóshim de elimizde sayasy mәseleni mәdeniyetti týrde qoya aluymen erekshelenetin túlghalar. Bir jaghynan olar ózderin «últshyl-patriottar» qataryna jatqyzady. Sol siyaqty, sayasatker Ámirjan Qosanov ta keyingi kezde ózining konstruktivti úsynystarymen jii shygha bastady. Al Ermúrat Bapy − aqparattyq qoldau kórsetuding has sheberi. Mine, osydan-aq ol kezdesuge tosqauyl qong qazaqstandyq biylikke esh tiyimsiz ekenin kóremiz.

Besinshiden, Europarlamenke últshyl azamattardyng kóptep shaqyryluy − «qazaqstandyq últshyldyqtyn» «memleketshildikpen» úshtasyp ketkennin, últtyq qozghalystyng memlekettik damudyng ajyramas bóligine ainalghanyn bildiredi. Al, ol pozisiya, ainalyp kelgende, preziydent N.Nazarbaevtyng ótken jyly jariyalaghan «Bolashaqqa baghdar: ruhany janghyru» maqalasymen jәne biyl ghana aitylghan «Qazaq halqynyng memlekettik jauapkershiligi» sózimen ýndesip jatyr.

Shyn mәnisinde, tabighat zany boyynsha elimiz biylik auysuynyng tranzittik kezenine − ol qalasa da, qalamasa da − ýzdiksiz jaqyndap kele jatyr. Ony sezgen OSDP partiyasy biyl «Saylau turaly» jana Zandy qabyldaudy úsyndy. Brusselidegi «aqyldasu toby» da búl mәseleni ainalyp óte almaydy degen oidamyn. Biraq, olar «Saylau turaly» zannyng ózgermeytinin bilmeydi emes, biledi. Sondyqtan, olar osy − qoldanystaghy, әdiletsiz saylaugha sanlau ashyp qoyghan zang ayasynda «әdil saylaudy qalay ótkizu» mәselesin de talqylap, onyng taktikalyq jaghyna toqtaluy mýmkin. Búdan Qazaqstan biyligine tónip túrghan esh qauip joq!

Kesheli beri, әleumettik jelilerde  biraz aghayyn «ashuly» keyip tanytyp jatyr. Olar kezdesushilerdi «aqordashyldar» dep kinәlauda. Biraq onymen kelise almaymyz. Sebebi, elding bolashaghy talqylanatyn kez kelgen sharany biz qúptauymyz qajet. «Nege men emes!» degen ambisiyanyng búl jerde esh qajeti joq! Ol azamattar Brusselge «qydyryp qaytu» ýshin barmaghan bolar − Brusseli olargha tansyq qala emes!

Ábdirashit Bәkirúly, filosof

Abai.kz