كوپ قازاقستاندىقتار ءۇشىن ەلىمىزدىڭ ەلگە تانىمال ءبىر توپ جۋرناليستەرى مەن ساياسي ساراپشىلارىنىڭ بەلگيا استاناسى بريۋسسەل قالاسىندا شەت ەلدەگى وپپوزيتسيالىق باعىتتاعى قازاقتارمەن كەزدەسىپ جاتقانى تۋرالى حابار توسىن جاڭالىق بولدى. الايدا، مەملەكەتتىك قۇرىلىمدار مەن بيلىك بۇدان حابارسىز بولدى دەي المايمىز. سەبەبى، الدىن الا ۆيزالار مەن بيلەتتەر الىنىپ، قوناقۇيلەرگە تاپسىرىس بەرىلىپ جاتقاندا، بۇل جاعداي ولاردى تۇشكىرگەنىنە دەيىن باقىلاپ وتىراتىن بيلىكتىڭ نازارىنان تىس قالىپتى دەۋ اقىلعا قونبايدى. سوندىقتان، بۇل كەزدەسۋگە ءبىزدىڭ بيلىك تاراپىنان «ءۇنسىز كەلىسىم» بولعان سىڭايلى.. ايتپەسە، ولاردى جىبەرمەۋدىڭ نەبىر امالدارى قۇرىپ قالدى دەيمىسىز...

ەندى، كەلەسى ويدى وسى ويدان وربىتەر بولساق، وندا «بيلىك نە سەبەپتەن بۇعان كەلىستى؟» دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى. ەڭ قيىن ءارى ءتۇيىندى سۇراق وسى ما دەيمىن. وعان شاماماەن مىناداي بولجامدار جاساۋعا بولاتىن شىعار:

بىرىنشىدەن، بۇل ماسەلە ەۋروپارلامەنتپەن الدىن-الا كەلىسىلگەن ءىس-شارا بولعاندىقتان، بيلىك تاراپى قازاقستاندىق دەلەگاتسياعا قاتاڭ شارالار قولدانۋدىڭ سوڭى قانداي «جاۋاپقا» ۇلاساتىنىن ۇققاننان بولۋى مۇمكىن;

ەكىنشىدەن، اكەجان قاجىگەلدين ءمالىم ەتكەندەي، ونداعى كوتەرىلەتىن ماسەلەنىڭ ءبىرى − «ۇرلانعان قازاقستاندىق كاپيتالدى ەلگە قايتارۋ» ماسەلەسى. ال، بۇل ماسەلەنى وتكەن جىلى دا، بيىل دا ەلباسىنىڭ ءوزى بىرنەشە مارتە بيىك مىنبەردەن ايتقان بولاتىن. ەندەشە وعان بيلىك نەگە قارسى بولۋى كەرەك؟ ونىڭ ۇستىنە، ول ماسەلە جاناما تۇردە بولسا دا ابليازوۆكە دە، حراپۋنوۆقا دا قاتىسى بار ەمەس پە؟

ۇشىنشىدەن، قازاقستاننان بارعان 7-8 ادام ول جاقتان قوسىلعان سونشاما اداممەن بىرىگىپ «جاڭا قازاقستان» دەگەن پارتيا قۇرۋى مۇمكىن دەگەننىڭ تەك قاۋەسەت ەكەنىن، ولاردىڭ ونداي قادامعا ەشقاشان بارمايتىنىن بيلىك الدىن الا بىلگەنگە ۇقسايدى.

تورتىنشىدەن، وزدەرىڭىز بايقاپ وتىرعانداي، وندا جينالعان قازاقستاندىق ساياساتتانۋشىلار «قۇر ايقايدىڭ» ادامدارى ەمەس ەكەندىگى. وزىمىزگە بەلگىلى ايدوس سارىم مەن راسۇل جۇمالى دا، دوس كوشىم دە ەلىمىزدە ساياسي ماسەلەنى مادەنيەتتى تۇردە قويا الۋىمەن ەرەكشەلەنەتىن تۇلعالار. ءبىر جاعىنان ولار وزدەرىن «ۇلتشىل-پاتريوتتار» قاتارىنا جاتقىزادى. سول سياقتى، ساياساتكەر ءامىرجان قوسانوۆ تا كەيىنگى كەزدە ءوزىنىڭ كونسترۋكتيۆتى ۇسىنىستارىمەن ءجيى شىعا باستادى. ال ەرمۇرات باپي − اقپاراتتىق قولداۋ كورسەتۋدىڭ حاس شەبەرى. مىنە، وسىدان-اق ول كەزدەسۋگە توسقاۋىل قويۋ قازاقستاندىق بيلىككە ەش ءتيىمسىز ەكەنىن كورەمىز.

بەسىنشىدەن، ەۋروپارلامەنكە ۇلتشىل ازاماتتاردىڭ كوپتەپ شاقىرىلۋى − «قازاقستاندىق ۇلتشىلدىقتىڭ» «مەملەكەتشىلدىكپەن» ۇشتاسىپ كەتكەننىن، ۇلتتىق قوزعالىستىڭ مەملەكەتتىك دامۋدىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالعانىن بىلدىرەدى. ال، ول پوزيتسيا، اينالىپ كەلگەندە، پرەزيدەنت ن.نازارباەۆتىڭ وتكەن جىلى جاريالاعان «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» ماقالاسىمەن جانە بيىل عانا ايتىلعان «قازاق حالقىنىڭ مەملەكەتتىك جاۋاپكەرشىلىگى» سوزىمەن ۇندەسىپ جاتىر.

شىن مانىسىندە، تابيعات زاڭى بويىنشا ەلىمىز بيلىك اۋىسۋىنىڭ ترانزيتتىك كەزەڭىنە − ول قالاسا دا، قالاماسا دا − ۇزدىكسىز جاقىنداپ كەلە جاتىر. ونى سەزگەن وسدپ پارتياسى بيىل «سايلاۋ تۋرالى» جاڭا زاڭدى قابىلداۋدى ۇسىندى. بريۋسسەلدەگى «اقىلداسۋ توبى» دا بۇل ماسەلەنى اينالىپ وتە المايدى دەگەن ويدامىن. بىراق، ولار «سايلاۋ تۋرالى» زاڭنىڭ وزگەرمەيتىنىن بىلمەيدى ەمەس، بىلەدى. سوندىقتان، ولار وسى − قولدانىستاعى، ادىلەتسىز سايلاۋعا ساڭلاۋ اشىپ قويعان زاڭ اياسىندا «ءادىل سايلاۋدى قالاي وتكىزۋ» ماسەلەسىن دە تالقىلاپ، ونىڭ تاكتيكالىق جاعىنا توقتالۋى مۇمكىن. بۇدان قازاقستان بيلىگىنە ءتونىپ تۇرعان ەش قاۋىپ جوق!

كەشەلى بەرى، الەۋمەتتىك جەلىلەردە  بىراز اعايىن «اشۋلى» كەيىپ تانىتىپ جاتىر. ولار كەزدەسۋشىلەردى «اقورداشىلدار» دەپ كىنالاۋدا. بىراق ونىمەن كەلىسە المايمىز. سەبەبى، ەلدىڭ بولاشاعى تالقىلاناتىن كەز كەلگەن شارانى ءبىز قۇپتاۋىمىز قاجەت. «نەگە مەن ەمەس!» دەگەن امبيتسيانىڭ بۇل جەردە ەش قاجەتى جوق! ول ازاماتتار بريۋسسەلگە «قىدىرىپ قايتۋ» ءۇشىن بارماعان بولار − بريۋسسەل ولارعا تاڭسىق قالا ەمەس!

ءابدىراشيت باكىرۇلى، فيلوسوف

Abai.kz