«Ruhaniyat» jasyldar partiyasynyng tóraghasy Serikjan Esenghosúly Mәmbetalin myrza interent-konferensiya barysynda kelip týsken súraqtargha jauap berip otyr. Tómendegi jauaptarynyng birinde ol «Qazaqstanda qazaqtardyng memlekettiligi qúrylyp jatyr.  «Qazaqstandyq últ»  degen iydeya bizding partiyanyng túghyrnamasyna mýldemge sәikes kelmeydi» deydi.

«Abay-aqparat»

- Serik myrza, sizderding partiyalarynyzgha nege jasyldar partiyasyn qosyldy. Mening biluimshe, osydan 5 jyl búryn "Mening Qazaqstanym" ekologiyalyq partiyasy"-degen atpen jasyldar partiyasy qúrylghan edi. Ol partiyadan sizderding aiyrmashylyqtarynyz qanday? Álde bir elde 2 jasyldar partiyasy bolugha bola ma? 2 qoshqardyng basy bir qazangha simay jýrmesin.

-  «Mening Qazaqstanym» ekologiyalyq partiyasyn» qúru jóninde bastamashyl top bolghan, biraq partiya memlekettik tirkeuden ótken joq. Sondyqtan bizding «Ruhaniyat» jasyldar partiyasy elimizdegi birden-bir ekologiyalyq mәselelerge erekshe basymdylyq beretin sayasy kýsh.

«Ruhaniyat» jasyldar partiyasynyng tóraghasy Serikjan Esenghosúly Mәmbetalin myrza interent-konferensiya barysynda kelip týsken súraqtargha jauap berip otyr. Tómendegi jauaptarynyng birinde ol «Qazaqstanda qazaqtardyng memlekettiligi qúrylyp jatyr.  «Qazaqstandyq últ»  degen iydeya bizding partiyanyng túghyrnamasyna mýldemge sәikes kelmeydi» deydi.

«Abay-aqparat»

- Serik myrza, sizderding partiyalarynyzgha nege jasyldar partiyasyn qosyldy. Mening biluimshe, osydan 5 jyl búryn "Mening Qazaqstanym" ekologiyalyq partiyasy"-degen atpen jasyldar partiyasy qúrylghan edi. Ol partiyadan sizderding aiyrmashylyqtarynyz qanday? Álde bir elde 2 jasyldar partiyasy bolugha bola ma? 2 qoshqardyng basy bir qazangha simay jýrmesin.

-  «Mening Qazaqstanym» ekologiyalyq partiyasyn» qúru jóninde bastamashyl top bolghan, biraq partiya memlekettik tirkeuden ótken joq. Sondyqtan bizding «Ruhaniyat» jasyldar partiyasy elimizdegi birden-bir ekologiyalyq mәselelerge erekshe basymdylyq beretin sayasy kýsh.

Bizding partiyanyng eki basymdyghy bar - ol ruhaniyat mәseleleri: qazaqtyng tól mәdeniyetin saqtap qalu, sonyng ishine oralmandardyng mәselesi kiredi jәne elimizdegi ekologiyalyq problemalar. Mәdeniyet mәselesi de, ekologiya mәselesi de, dýniyejýzinde jýrip jatqan jahandyq  prosessterge tikeley balyanysty, osy túrghyda biz әr-týrli halyqaralyq úiymdarmen  qarym-qatynasta júmys jasaymyz. Mysaly, biyl kýzde Evropanyng jasyldar birlesken partiyasyna mýshe bolugha dayyndalyp jatyrmyz. Qazir Europada 35 elde jasyldar partiyasy bar, onyng ishinde TMD memleketterinde: Reseyde, Ukrainada, Belarusiyada, Ázerbayjanda, Gruziyada, Qyrghyzstanda. Songhy Europarlament saylauynda jasyldar partiyasy  50 oryn aldy, ol Parlament deputattarynyng 8,5%. Álemning barlyq jasyldar kýshin qoldaugha shaqyryp bizding ekologiyany búzyp jatqan transúlttyq korporasiyalargha sózderimizdi ótkize alamyz.

- Serik myrza, siz partiyanyzdy 200 myng $-gha satyp aldy degeni ras pa? Partiyalarynyz memlekettik partiya retinde tirkelgen be?

- Biz  resmy tirkelgen  eng bayyrghy partiyalardyng birimiz.    Ruhaniyat partiyasynyng baghdarlamasyna jasyldar qoghamdyq birlestikterining talabyn partiyalyq dengeyde  jýrgizu  talabyn engizdik. Partiyanyng mýsheleri  negizinen búrynghy azamattar. Al Ruhaniyat partiyasynyng tóraghasymen kezdesip, kelisimge keluimiz, biriguimiz ol Allanyng qoldauy degen shyndyqqa keledi. Altynshash Djaganova apamyz kóregen,  tereng oishyl adam eken, ol sayasatker retinde qoghamdaghy qúbylystardy talday bildi. Biz partiya ashudy qalay úiymdastyramyz dep, sharshap jýrgende qúday Osy  túlghamen kezdestirdi, kelistirdi. Biz oghan Kúrmetti Qalaushy degen ataq berip, partiyanyng atyn saqtap, oralmandardyng mәselelerin biylikting aldyna qoyyp otyrudy uәde ettik.

- Serik myrza, oralmandargha qatysty qanday mәselelerdi atap aitar ediniz? Óziniz oralman emessiz be?

Oralmandar mәselesine qatysty qysqasha aitarym. Birinshi, Qazaqstanda  qandastarymyz elge oralghannan keyin olardy beyimdelu mәselesi әli sheshilmegen.

Ekinshi, oralmandardyng qazaq mәdeniyeti men ruhany mәselelerine óte jetik ekendigin barlyghymyz bilemiz. Olardyng osy qasiyetin nege paydalanbasqa? Bizde tórt-bes tildi erkin mengergen, medisina, tariyh, basqa salalarda ózining maytalman maman ekendigin әigilegen  oralman azamattar bar. Solar qasiyetti elim dep, tәuelsizdik alghannan keyin eline qaytty. Al qazir solardyng kóbi kioski men larekterde sauda jasap otyr. Bizding qazaqqa búl tanba bolyp qalady ghoy. Meni osy mәsele tolghandyrady.

Ýshinshi, Qajyghúmar aqsaqaldyn  taghdyry әr-bir qazaq úshin ýlken syn. Býkil memleket bolyp aqsaqaldy elge qaytara almay otyrmyz.

- Siz búryn sayasattan kórinbegen adam ekensiz. Birden sayasy partiyanyng basshylyghyna kelgen ekensiz. Sayasy qyzmettik jolynyz qanday? Qazaqshanyz qalay?

- Menin  Eurpanyng partiyalarynyng júmystaryna  qatysyp  kóp jaqtaryn Qazaqstannyng partiyalarymen salystyra otyryp anyqtadym. Áriyne, kórgenimning kóbi quanyshty emes, namysqa tiyetindey. Búl jaghday da meni sózden iske kóship, oilarymdy naqty júmyspen iske asyrugha iytermeledi. Qazaqstanda sayasy qyzmetten tәjiriybem joq. Negizi sayasatkerding maqsaty, niyeti taz boluy kerek siyaqty. «Kókirek taza bolmasa, kóz tazasy ne kerek»- degendey. Qazaqshanyz qalay degen súraghynyz, dúrys súraq? Búl әr qazaqtyng aldyna qoyylatyn súraq, mindet.

- Qazaqstanda partiyany qos-qostan qúru moda bolyp barady. Mysaly; "Auyl partiyasy" men "Agrarlyq partiya" jәne M. Eleusizov pen myna S. Mәmbetalinning "Jasyldar partiyasy". Alghashqy ekeuining iyleytini bir púshpaq - auyl mәselesi, al basshylarynyng kimder ekenin kópshilik bile bermeydi. "Jasyldardyn" da. Kýlkili!

- Ruhaniyat jasyldar partiyasy  turaly aitatyn bolsaq, ol әlemdegi   qazirgi qorshaghan ortadaghy ahualdyng nasharlauyna baylanysty Batysta keng taraghan bedeldi  jasyldar partiyalarynyng baghdarlamasyn qoldaytyn partiya. M. Eleusizovtyng partiyasy joq, ol  «Tabighat» atty qoghamdyq birlestikti basqarady. Auyl partiyasy bar, al Agrarlyq partiya býgin joq,

- Jasyldar partiyasynyng oralmandargha qanday qatysy bar? Seke, eki sózinizding birinde oralmandar turaly aitady ekensiz, óziniz eki auyz sózdi qazaqsha әreng sóileydi ekensiz, qazaqshadan aghylshynshanyz jaqsy eken. Balalarynyz mýldem qazaqsha bilmeydi tipten olar Qazaqstandy mensinip túrghysy kelmeytin siyaqty. Kýnderding birinde  biylik qolynyzgha tie qalsa, qazaq bayghústy satyp jibermeysizbe sheteldikterge?

- Qazaqstannan qashyp, túrmystyq jaghdayyn jaqsartamyn degen adamdar shet elge qashyp jatsa, men kerisinshe, jaqsy túrmystyq jaghdayymnan elimdegi jaghdaygha qayttym. Áke - sheshemning bergen tәrbiyesi boyynsha, men ayaghymnyng úshynan shashymnyng úshyna deyin qazaqpyn. Júbayym  Ontýstik Qazaqstan oblysy, Saryaghashtan,  qyzym da qazaqsha oqyp tәrbiyelengen. Shet elde jýrip, balalargha qansha jaqsy ozyq tәrbie berseng de, men alghan tәrbiyeden balalarymnyng aiyrylyp qalatynyn sezdim. Sondyqtan der kezinde olardy elime qaytarmasam, olardyng taghdyryna qiyanat jasaytynday bolatynymdy sezdim. Sondyqtan da elge qayttym. Al elimdegi jaghday asa jaqsy emes ekenin aitu artyq. Elim - jerim dep mening kýiinuim, elime qaytyp, sayasatqa aralasuym, búnyng barlyghy balarymnyng bolashaghyna qosatyn mening enbegim. Osy jer ýshin men  ter tókpesem, balalargha qalaysha Otanyndy sýy dep aita alamyn.

Balalardy qazaq qylu ýshin olardyng boyyna Otanyn qúrmetteu sezimin  siniru kerek, sosyn til, dәstýr balalargha ata- anasynyng qasynda jýrip sinedi.

Men qazaqsha jaqsy sóilesem de, songhy kezde kóptegen sayasi, ghylymi, әleumettik terminderdi  qoldanugha mәjbýrmin. Mening kәzirgi qajetime layyqty, әdetti  bolyp ketken qazaqsha terminder az, sondyqtan biraz kedergiler bar.Al partiya tóraghasy barlyq súraqqa jedel jauap berui qajet bolady. Sondayda terminderdi dúrys qoldanu ýshin, qazaqsha biraz bayau sóileymin.

Al oralmandargha kelsek, Ruhaniyat partiyasynyng ózegin qúrghan oralmandar bolghan. Oghan sebep bolghan Altynshash Jaghanovanyng oralmandarmen tikeley júmys isteui.

Mening birinshi orynbasarym oralman - Bashir Janaltay, Indiyada tuyp ósken, Tayvani, keyin Tursiyada bilim alyp, Londonda júmys istegen. Sol kisi oralmandar júmysyna jauapty. Qajet bolsa, osy jerge sol kisini shaqyrynyz, tolyq bayandama jasap beredi.

Sol siyaqty mening qasymda basqa da salalardy basqaryp, júmys atqaryp jatqan adamdar bar.

- Shet eldik bankte nemese sheteldik qarjy ortalyghynda qyzmet ettiniz? Sol sheteldik bankterde tyqqan aqshanyz kóp shyghar, iya?

- Mening ómirbayanyma kóz salyp qarasanyz, men Dýniyejýzi bankinde  qyzmet atqardym. Dýniyejýzi banki degen kommersiyalyq emes bank. Negizgi funksiyalary, damushy elderge qarjylyq kómek kórsetu. Men osy bankide ekonomist bolyp enbek ettim. Basqa qarjylyq instituttarda enbek etken emespin. Sondyqtan, tyqqan qarjym joq. Biraq sol qarjylyq instituttarda istey jýrip, men jýieli týrde oilay bilu, basqaru isine mashyqtanyp ýlgerdim. Osy túrghyda ol maghan ýlken ómir mektebi boldy dep aita alamyn

- Elimizde tek bir ghana partiyagha, yaghny "Núr Otangha" basymdyq berilgeni belgili. Kezinde preziydent eshqanday partiyada bolmasyn degen pozisiya bolyp, keyin búl ereje búzyldy. Óziniz basqarghan partiyanyng "Núr Otanmen" salystyrghandaghy әleueti qanshalyqty myqty dep oilaysyz?

- Partiyanyng tóraghasy bolghanyma әli bir jyl tolghan joq. Osy az uaqytta  Ruhaniyat partiyasy gazet betinen týspedi, kópting auzynda boldy. Eger sol az uaqyttaghy belsendiligimizdi salystyrsaq, myqtymyz Al endi «Núr-Otan» partiyasyna keletin bolsaq, biz sayasattaghy zandylyqtargha baylanysty, keybir baghyttarmen kelisemiz, keybir baghyttarmen týbegeli týrde kelispeymiz. Oralmandar mәselesine baylanysty, partiya aralyq keneste ózimizding úsynystarymyzdy jetkizgenbiz. Eger býgingi biylik partiyasy osy mәseleler boyynsha ózining pozisiyasyn aiqyndaytyn bolsa, olarmen júmys isteuge әzirmiz.

Bizding ózimizding elektorat, qoldaushylarymyz bar, soghan baylanysty «Ruhaniyat» partiyasynyng ózindik әleueti  bar dep oilaymyn. Býgin bizding partiyanyng tolyqqandy mýsheleri 70 mynnan asady. Búl ýlken kýsh. Al endi ekologiya mәselelerin qosatyn bolsaq, elektoraldyq qoldau odan da joghary boluy yqtimal.

Sondyqtan biz ózimizdi Qazaqstan qoghamynyng әr-týrli toptarynyng mýddesin qorghay alatyn, jýieli sayasy kýsh dep esepteymiz.

-  Serikjan Mәmbetәlin degen adamdy ne kórgen, ne bilgen, ne esitken (sayasatker retinde) jan joq. Sonda Siz qalay partiya qúrmaqsyz? Elim dep eniremeseniz, jerim dep atoy salmasanyz, últym dep auyz ashpasanyz sonda ózi siz kimsiz? Úighyr-qazaq arasyndaghy kiykiljinde, "qazaqstandyq últqa" bastaytyn doktrinany talqylaghanda, Qytaygha 1 mln ga jerdi beremiz degende qayda boldynyz? Búnday jaghdaylarda búghyp ótip partiya qúrugha bola ma?

-  Bauyrym, men eshkimning aldynda aqtalmaymyn! Bizding partiyanyng sening kóterip otyrghan mәselelerine qatysty ózindik maqsaty aiqyn. Qazaqstanda qazaqtardyng memlekettiligi qúrylyp jatyr.  «Qazaqstandyq últ»  degen bizding partiyanyng mәdeniy-ruhany mәseleler boyynsha túghyrnamasyna mýldemge sәikes kelmeydi. Bizding qazaqtyng ruhany әlemi Qazaqstannyng mәdeny damuynyng negizgi  tetigi boluy kerek dep oilaymyz.  Basqa últtar osy qazaqtyng ruhany әlemi negizinde toptasuy kerek. Al qytaygha jer beruge keletin bolsaq. Sol jerdi oralman qazaqtargha nege bermeske? Biz ózimizge kelgende ata-babalarymyzdan qalghan jerdi de ayaymyz ghoy deymin. Al sol jer shetelde jýrgen qandastarymyzdyng da ýlesi ghoy.

Qazaqstannyng sayasatyna ótken jyldyng 16-shi nauryzynan bastap aralasyp jatyrmyn. Eger kez kelgen izdeu jýiesine mening atymdy engizsen,  jinaytyn aqparatyng az bolmaydy. Sonda sol aqparatty kóbeytu mening isim bolsa, ony bayqamau sizding niyetiniz bolady.

-  Mynaday súraqtargha jauap qaytaru ýshin temirdey tózim kerek bolar?

Men esh nәrse súramay-aq qoyghanym dúrys shyghar, ózin de, partiyasyn da jete bilmeydi ekenmin. Onyng ýstine Ghabekennen basqasy adam eken demedi, súraqtarymnan attap ketti.

Bilmegenimdi ózimizding Serikjannan súrarmyn, kerek bolsa...

-  Súraqtardan attap ótu qúqyn maghan bergen joq. Bar súraqtardy kóshirip jauap berip jatyrmyn. Elimizdegi songhy kýnderi oryn alyp jatqan qúbylystargha baylanysty uaqytym biraz tapshy boldy. Súraqtan qashqan emespin, mening meken jayym jogharyda jazylghan, kelip te súraugha bolady.

- "Qazirgi sayasy jaghdayattargha óz pikirinizdi bildirseniz. Tipti sayasatqa aqyndar da aralasa bastady. Mәselen,Maraltay Rayymbekúly jyr jazdy, onyng artynan ergen  aqyndar da patsha jayly jyr jazsam dep janyghyp jýr. Oghan ne deysiz?"

Tileui Qazaq

-  Jalpy adam balasy ómir jolyn tandaghanda bolashaqtan ýmit etedi,  maman tandap jogharghy oqy orynyna týsedi, maman bolghan song mamannyng ýzdigi bolghysy keledi.  Al aqyndargha keletin bolsaq, ol Jasaghannyng adamgha darytqany. Aqyn bolu - maman emes, aqyn bolu Qúday aldynda sol daryn ýshin jauap beru dep týsinemin. Keyde bilimi joq aqynnyng auyzynan shyqqan  sózderge tang qalasyn. Býl erekshe intuisiya, sezimtaldyqtan bola ma eken.  Qúday bergen daryndyghyn jaratpay, tartpasyna jazyp jýrgen adamdar da bar. Qalay bolsa da aqyndyq sheberlikti, sheshendikti talap etetin bolghandyqtan, elmen, basqa da aqyndar men jýrip, kórip, sóilep damytudy talap etedi. Aqyndyqtyng eng basty maqsaty bir adamnyng jýregine esik ashyp, sonymen syrlasu, jaqsy sezimderdi  oyatu.  Egerde aqyn sózine jýrek esigin ashqan adam kóp bolsa, onda ol el aqyny bolyp atalady.

Al sayasat әr bir adammen ainalysady, aqynsyng ba, aqyn emessing be dep súramaydy. Sondyqtan sayasatpen ainalysugha eshkimge tiym salynbaydy.   Al bedeldi aqyn sayasatpen ainalyssa, onda onyng sayasatta da qabiletti ekendigin anghartady. Aqyn da, sayasatker de adam bolghandyqtan  qatelespeydi dep aitugha taghy  bolmaydy.

Kimde kim qatelesip jatsa, onyng qatesin taldap, týzeuge bolady. Qatelesting dep eshkimdi jazalaugha bolmaydy. Búl jerde sayasattyq mәdeniyetti qalyptastyru qajet. Qanday da dúrys-búrys oilar aitylyp jatsa, onyng barlyghy búqara elge arnalady, olardyng sana sezimine әser etedi. Sol búqara eldin  sanasynyng oy sýzgishi dúrys bolsa, jalpy qogham qatelespeydi.

Sózden,  oidan sýrinuge bolady, ony taldap týzep jatsaq,  isten sýrinbeymiz.

-Búdan birer ay shamasy búrynda osy saytta "Týskórgishter partiyasyn qúrayyq!" degen syqaghym boldy. Býgingi partiya ataulygha pikirim sonda aityldy.Saualyna jauabym dep qysqasha qaytalasam: dәl býgin bizde halyqtyng mún-mýddesin oilap, bar mýmkindigin halyqtyng auyr túrmysyn jenildetuge júmsap otyrghan partiya joq. "Núr Otan" bolsa, ózining núrsyz ekenin bilmeydi, biylikting jarshysyna ainaldy. Eger óitpese: qymbatshylyqtyng ay sanap órshu, túrmystyq tólemaqylardyng ýnemi ósu, kóptegen auyldardyng qylayaghy auyzsusyz qalu,qylmystyng kóbeng, jemqorlyqtyng is jýzinde tiymsyz ketu ,jateldik jәne ózimizdik obyr-milliarderlerding erkinsu... sebepterine bir uaq nazar audarar edi, parlamentting kýntәrtibine úsynyp talqylatar edi. Oily-qyrly jolmen mýshelerining sanyn kóbeytip, qarjysyn molaytyp alghan búlpartiya preziydentti, biylikti betaldy qolpashtaudan basqa ne bitirip keledi? Dәnene! Al biylikshil basqa partiyalar (keshegi "Ruhaniyat" - býgingi "Jasyldar", mysaly)"Núr Otannyn" auzyna qaraghannan basqa netyndyrdy? Eshtene! Oppozisiyadaghy partiyalar sózge ghana bay jәne ózara yntymaqsyz, ol lageridegi sayasatkerlerding birazy birin biri jamandap sóz sóilep, maqala jazyp ,kýlshashqysh bolyp aldy. Osynday jaghday da mynau "Jasyldar" ekologiyamen bayaghydan ainalysyp kele jatqan Melis Eleusizovpen habarlas pa eken? Meninshe, joq! Yaghny bizding qogham egiz partiya tua bastady. "Auyl" men "Agrarly" partiya ghana egiz bolmasyn degen shyghar. Aty bar, zaty joqtyng barynan joghy jaqsy! Ghabbas.

Osy súraqtyng ózi kýl shashudyng bir kórinisi. Bizding partiyanyng basqa partiyadan ereksheligi kelesi dep tizip ótsem deymin:

1. Bizding partiya - basqaru tizginin erkimen jastargha tapsyrghan alghashqy partiya;

2. Mening artymda ne bir korrupsiyalyq zang búzu bolghan joq, men  lauazymdy biylikte jýrgen atqaminer esmespin ;

3. Osy zamannyng ozyq bilimin alyp, shet el tәjiriybesin kórip keldim. Sonyng barlyq jaqsy jaqtaryn bizding elde jasaugha at salyssam deymin. Olardyng ishinde eng manyzdysy - zang týrinde әreket etu.

4. Kóptegen transúlltyq kompaniyalarmen jasalghan kelisim sharttardy  Europa ekologiyalyq zandaryna layyqty keltiru ýshin, biz Europa Jasyldar partiyalarynyng birlestigine kiremiz. Sol arqyly Kaspiydi, basqa da elimizding tabighatyn qorghaugha mýmkindik alamyz.

El mýddesin qorghaugha qoldanatyn qúraldyng eng belsendi de, tiyimdisi de partiya. Biz kýl shashudy qúral etpeymiz, tek zandy búzghan jerin tek zanmen dәleldeymiz, qajet bolsa.

Myna súraqty ústanghan adam  - biylikting qúly bolady. Sondyqtan osy súraqtyng qateligin ashyp beruge tyrystym. Sanagha jetse, onda sayasattyq mәdeniyetting qalyptasa bastaghany. Ol qalyptasady da, zaman solay.

- Bizge osynday kóp partiyanyng qajeti bar ma? Jabyla kótergen jýk jenil, jabylyp barlyghy nege halyqtyng qamyn oilamaydy?   Jasyldar partiyasynyng qyzyldar partiyasynan ne aiyrmasy bar?

- Kóz aurularynyng ishinde tua bitken týs aiyra almaushylyqty, monohromaziya dep ataydy. Sizding jasyldy qyzyldan aiyra almauynyz sol aurugha úqsaydy. Degenmen bireu bolghannan kóp bolghan  jaqsy, jana jas memleketpiz, partiya qúruda da tәjriybemiz joq. Biraq Sizding sózinizding jany bar, bәrining aitatyn úrany bir siyaqty bolyp ketedi. Birinen birining aiyrmashylyghy az siyaqty.

- Seke, «Ruhaniyattyn»  tanymal  boluy mýmkin emes. Odan da basqa partiyagha,mysaly Aq jolgha qosylsanyz parlamentke ótuge bolar edi. Osyghan ne deysiz ?

- Bizding aldymyzdaghy kәzir maqsat, búrynghy «Ruhaniyattyn» pәrmensiz degen atynan aiyrylyp, sayasatta belsendi partiyagha ainalu bolyp otyr. «Ruhaniyat»  jasyldar partiyasy jana ghasyrdyng partiyasy. Bolashaqta әlemdegi memleketerdegi biylikte jasyldar partiyasynyng mýsheleri bolady. Basqa partiyalar qosyla bersin biz eshkimge qosylmaymyz. Bizding elektoratymyz osy búzylghan qorshaghan ortada qalay jan saughalaymyz, bolashaghymyz qalay bolady deytin azamattar. Biz ózimizding ústanymyzdy halyqqa jetkize alsaq parlamentke ótuge bolady.

- Dawer talabinan tuwghan partiya, eger duniyedegi baskha uksas partiyalardan talim alip jakhsi jumistar atkarsa , Memlekettik biylewge talasta akhir jengip shighatinina seniwge boladi. Aweli awil sharwashilghida bul partiyaning ujimina kirse sonda kemeldi jasil partiya bolarma edi.Sizder nege awel, bayerghi el ruwhi partiyalari jane Aral,Semey apattarining janashirlarimen birigip ulken partiya kurmaysizdar? Alen

- Men jogharida aittyp kettym, Europa jasildar partiyasimen jumistar atkaru kelisimimis bar.

Aral,Semey apattarining janashirlarimen birigude ojimisda

- Ertis pen Ile dariyasy mәselesi Qazaqstan ýshin óte ózekti ekeni belgili, aramdyghy alqymyna tyghylghan aldamkós qytay jymyrayyp alyp, eshteneni syrtyna shygharmay, eki úly ózenning negizgi suyn óz ónirlerine qaray búruda. Kelisimge barghan Qazaqstandyq biylik ókilderining qoyny qonshyn aqshagha toldyryp, qarnyn araqqa toldyryp, bәri dúrys eken degizip qaytarghany da jasyryn emes! Jasyl bolu ýshin su kerek. Al su bolmasa qaydaghy jasyldyq?  Endeshe qytaymen bolghan osy mәselede biylikting is-qimyldaryna qalay bagha beresiz? Sizderding búl turaly   naqty is-sharany  qolgha alghandarynyzdy estimedik. Búl sizderding partiyanyng tek kóshe tazalyghyna ghana mәn beretin qatardaghy sholaq  belsendi ekeninen dәlel.  Álde óz júmys erejelerinizge osy mәselening sheshiluine qarata belgili bir jauapkershilikterdi engizdinizder me? Búl turaly ne istedinizder, ne istemekshisizder? Aqyrghy esepte Qazaqstan ne isteui kerek?

- Ile men Ertis taghdyry Qazaqstan ýshin óte ózekti.  Sondyqtan da biz osy saualdarmen ainalysatyn barlyq qoghamdyq oryndarymen birigip júmys isteudi jón kóremiz. Kóptegen BAQ-tar meni Tabighat qoghamdyq birlestigining tóraghasy Mels Eleusizovqa qarsy qoyyp, qaqtyghysty qyzyqtaghysy keldi. Men ol kisige qarsy shyqpaymyn, ol kisining istegen júmystaryn baghalap, júmystaryna qosylu maqsatymen osy jyly Ile regatasyna qatysyp, 2-shi ory alyp keldik. «Balqash - Núrsaya» -halqaralyq turistik emdeu ortalyghynyng júmysyn zerttep, olardy qoldap, birigip jobalar jasap jatyrmyz. Ol ýshin Priozerske baryp, Balqash pen Ilenin  jaghdaylaryn tolyq zerttep keldik. Búl jobalarda  Ilemen Qytaydan kemelerdi jýrgizu marshruttaryn jasau josparlanuda. Eger búl jobalar iske assa, Qytay ózi ýshin Ileni toltyryp otyrady. Sol arqyly Ilening kóptegen mәselelerin sheshuge bolady.

Sol siyaqty kóptegen ekologiyalyq memlekettik emes úiymdardyng júmystaryn da zerttep, birigip isterimizdi qarqyndatu  joldaryn birge qarastyryp jatyrmyz.

- Seke, qazaq aqyn-jazushylaryn oqisyz ba?

Menin  ekologiyadaghy kózqarasymdy qalyptastyrghan  Aral tenizinin,  elding azamattarynyng taghdyryn jazghan Ábdijamil Núrpeyisovtin  «Songhy paryz» romany. Múhtar Áuezovtyng «Abay joly» epopeyasynyng songhy audarmasyn oqydym.

- Siz dúrys jauap bergen kýnde de sol saualgha qatysty mәseleler dúrys sheshilmeydi ghoy, jauaptarynyz tek eldi aldap júbatu, óz úpaylarynyzdy týgendeu ghana bolady ghoy! Sondyqtan sizdin, siz sekildilerdi osy tektes internet konferensiyalarynyng ne keregi bar, óitkeni mәseleni sóz emes, is sheshedi, al sizder otyryp alyp iske emes, qúr sózge berilesizder! Solay emes pe?

- Biz halyqty júbatyp jatqan joqpyz, halyqtyng «ýidegi» әngimesin ýkimet, biyliktegiler estisin, olardyng istegen isterindegi kemshilikti aitu, týzetu ýshin resmy minbeden sóileu qajettigin, kóppartiyaly parlament qajettigin aityp jatyrmyz.Al mening ishimdegini bil degennen ne bolady. Qazirgi uaqytta aqparattyng eng tiyimdisi - internet. Osy internetti paydalanyp bir- birimizben pikirleseyik,  ortaq oigha, sheshimge keleyik. Bir kisining oiy, pikiri bolyp jýrmesin; halyqtyn,  kópshilikting pikiri bolsyn; qalay sheshudi de oilasayyq.

(Jalghasy bar)