«Qazaqstannyng 100 jana esimi»: Kiyeli qazaq ónerin әlemge pash etu – mening eng asyl armandarymnyng biri
- 100 jana esim atanu ómirinizge, shygharmashylyghynyzgha qalay әser etti?
- Búl joba jayynda Elbasy «Jastar ómirge shynayy kózben qarap, óz taghdyrlaryna ózderi iyelik ete alatyn azamattar boluy ýshin olargha ýlgi úsynuymyz kerek» dep aitqan bolatyn. «Ruhany janghyru» baghdarlamasy últ ruhaniyatyn týletuge týrtki boldy dep nyq senimmen aitugha bolady. Men ózimdi osy jobanyng jenimpazy atanghanyma baqyttymyn dep sanaymyn. Halyq arasynda esimindi qúrmetpen atap jatsa shygharmashylyq júmysyna erekshe ruh beredi. Bolashaqta osy ataqty odan әri qazaqtyng qasiyetti kýy ónerin býkil әlemge pash etuge odan әri qadirley biluge qanattandyrady. Qúrmanghazy atyndaghy Qazaq memlekettik akademiyalyq halyq aspaptar orkestoryn basqara otyryp, orkestr arqyly, qara dombyramyz arqyly osy elge tanyldyq. Halyqtyng yqylasyna bólendik. Osynday dәrejege jetuimiz halyqtyng arqasy.
- Eki ay búryn ghana Elbasy sizdi konservatoriyanyng rektory etip taghayyndady. Áriyne, múnday qyzmetke úzaq jol jýrip, zor enbekpen jettiniz. Desek te, «100 jana esim» jobasy sizding karieranyzdyng ósuine septigin tiygizdi dep aitugha bola ma?
- Áriyne, mening shygharmashylyq qyzmette keng qanat jangyma ýlken septigin tiygizdi. «100 jana esim» jobasy tek mening qyzmet karieramdy ghana emes, barsha últ ruhaniyatyn órkendetuge týrtki boldy. Qúrmanghazy atyndaghy Qazaq memlekettik akademiyalyq halyq aspaptar orkestrynyng dombyrashysy jәne diriyjer dәrejesinen muzyka ónerining qara shanyraghynda ósip óndim. Dýnie jýzining iri shet memleketterining bedeldi zaldarynda, respublikanyng týrli qalalarynda, oblystarynda, audan ortalyqtarynda ondaghan konsertter ótkizdik. Ásirese, osydan eki jyl búryn QR Mәdeniyet jәne sport ministrligining qoldauymen AQSh-tyng eng belgili konsert zaly Niu-Yorktegi Karnegiy-hollda óz ónerimizdi kórsetu ekining birine mandayyna búiyra bermeytin baqyt. Amerika júrtshylyghy últtyq muzykamyzdy sýisine, ýlken qyzyghushylyqpen qabyldady. Tipti klassikalyq dýniyelerden góri, qazaqtyng kýilerin qayta oryndaudy súraghan kezderi boldy. AQSh-ta ótken sonday konsertterde Qúrmanghazy babamyzdyng kýilerine tәnti bolghany esimde. «Qazaq dalasynyng qanday keng baytaq ekenin kózime elestettim» degen bolatyn. Dombyranyng da ókinish pen múndy, quanysh pen saghynyshty bayandaytyn ýni bar. Áserli ýndi estir qúlaqqa jetkize bilu – biz ýshin ýlken baqyt. Elbasynyng meni qazir Qúrmanghazy atyndaghy qazaq últtyq konservatoriyasyna basshy etip taghayyndauy men ýshin ýlken abyroy әri ýlken jauapkershilikti jýktep otyr. Halqymyzdyng jasampaz mәdeniyetin damytu jolyna ózimning ýlesimdi ómir boyyna jalghastyra berudi paryzymdy dep sanaymyn. Sol 100 jana esim qatarynan últtyq muzykagha, mәdeniyetke qosqan ýlesim ýshin enuimning ózi ýlken baqyt. Búl – men ýshin ýlken jauapkershilik. «Armansyz adam qanatsyz qúspen ten» degen sóz bar. Armanym meni jetelep, osynday biyikterge jetkizdi. Býginde 83 jyldyq tarihy bar óner újymynyng qorjynynda 4000-nan astam shygharma bar. 83 ónerpazdyng әrqaysysy muzykany myqty mengergen has talant. Sol sebepti, olardyng barlyghyn últtyq muzykanyng úranshylary dep ataugha bolady. Sonymen qatar, ónerde, ghylymda bolmasyn bәsekelestikting arqasynda óz júmysynnyng nәtiyjesin kóruge bolady.
- Biyl búl joba qayta bastalady. Joba qoghamgha ne beredi? Nege qazaqstandyqtar jana esimderdi bilui tiyis?
- Búl bastama – jastardy, keleshek úrpaqty jana joba men tyng iydeyagha bastaytyny, janyna jiger darytyp, jaqsy iske yntalandyratyny sózsiz. Eli ýshin, jeri ýshin qanday da bir sauapty is sinirip ketuge úmtylady. Árbir adamnyng maqsaty búl tughan eli men kindik qany tamghan atamekenine enbek siniru, búl ómirge keluining de basty missiyasy ekendigin sezine aluy qajet.
- Byltyr alghash ret ótken song kóp adam búl jobanyng mәnin týsinbedi. Biyl batyly jetip, baq synaghaly otyrghan ýmitkerlerge ne aitasyz?
- Elbasy úsynghan «Ruhany janghyru» baghdarlamasy últ ruhaniyatyn týletuge týrtki bolsa, «100 jana esim» jobasy halqymyzdyng jasampaz mәdeniyetin damytu jolynda ter tógip jýrgen azamattardyng enbegin elge kórsetuge mýmkindik beredi. Múnday jetistikke jetuding kilti – enbekte. Shygharmashylyq adamy ýnemi izdenis ýstinde jýretini aitpasa da týsinikti. Sondyqtan tabighy talanttan bólek, talmay enbek etu kerek. Býgingi jahandanu dәuirinde últtyq qúndylyqtarymyzdy janghyrtyp, óskeleng úrpaqqa jetkizuding manyzy zor. Búl jobanyng halqymyzgha bereri kóp.
Qazirgi Qazaqstan qoghamynda últtyq kod, til, tughan jerdi qasterleu, bilimdi jastardy qalyptastyru jәne t.b. el ýshin asa manyzdy dýniyelerdi elge tanystyruda manyzy zor. Búl joba jastargha degen ýlesi basym jastardy algha jeteleydi. Yaghni, atalmysh joba jýzden jýirik shyqqan jýirikterdi bәsekelestikke qabiletti bolugha iytermeleydi. Osylaysha, memleketimiz talantty, bilimdi, bolashaghy zor jastardy qolday alamyz.
- Arman Ádilhanúly, qyzyqty súhbatynyzgha rizashylyghymyzdy bildiremiz! Sizge amandyq-saulyq tiley otyryp, újymynyzgha tolaghay tabystar tileymiz!