Birikken Últtar Úiymynyng Qauipsizdik Kenesining túraqty emes mýshesi retindegi elimizding halyqaralyq jәne tarihy manyzdy missiyasynyng ayaqtaluyna birneshe ay ghana qaldy.

Birikken Últtar Úiymy (BÚÚ) memleketter arasyndaghy qarym-qatynastardy jaqsartu jәne elderding qauipsizdigin qamtamasyz etu ýshin qúrylghan halyqaralyq qauymdastyq. BÚÚ - halyqaralyq kezdesulerge arnalghan әmbebap alan. Elderding qauipsizdigin qamtamasyz etu kepildigin qamtamassyz etedi. Qoldanystaghy diplomatiyanyng negizgi siltemesi bolyp sanalady. Búl úiymdy damytu iydeyasy Ekinshi dýniyejýzilik soghys kezinde qalyptasty. Búl turaly birinshi ret 1942 jyly 1 qantarda (Birikken Últtar Úiymynyng Deklarasiyasy) aityldy. Kóp úzamay BÚÚ jarghysy bekitildi (1945 jyldyng ortasynda). Bastapqyda BÚÚ-na 50 el kirdi. 1945 jyly 24 qazanda BÚÚ Jarghysy kýshine endi. Búl kýn Birikken Últtar Úiymynyng kýni dep dýniyejýzilik kýntizbege engen (http://interesting-information.ru/2015/03/oon-kratkaya-informaciya).

Qazaqstan BÚÚ-nyng túraqty emes mýshesi retinde, býkil dýniyejýzilik qoghamdastyqta yadrolyq qarusyz aimaqtardy qúru jәne bizding planetada sonday aimaqtardy odan sayyn kóbeytuge shaqyrady. Qazaqstan Ortalyq Aziyadaghy yadrolyq qarudan bas tartu turaly bastamasyn úsyndy. Búl gumanitarlyq jәne pasifistik bastamany Ortalyq Aziya aimaghyndaghy barlyq kórshilerimiz qoldady. Býgingi tanda Ortalyq Aziya Aymaghy (OAA) yadrolyq qaruy joq aimaq bolyp tabylady. Sonday-aq, BÚÚ shenberinde Qazaqstan býkil әlemde yadrolyq qarudyng tolyq joyyluyn qoldaydy.

Preziydentimizding «Tәuelsizdik dәuiri» óz fundamentaldy enbekte atap ótkendey: «Qazaqstannyng basty artyqshylyghy – jappay qyryp-joyatyn qaru-jaraqtyng mol qorynda emes, kerisinshe, ashyqtyqta, beybitshilikte, sanaly oi-sana men moralidyq bedelde ekenin biz o bastan jaqsy sezindik. Ol yadrolyq qarusyz memleketti jýzdegen, tipti myndaghan oqtúmsyghy bar memleketterden de qauqarly kýshke ainaldyra alatyn. Úzaq merzimdi últtyq qauipsizdikti nyghaytu ýshin qaterli qarudan bas tartudyng múnday sayasaty barlyq zamandarda da ózgelerge ýlgi bolugha tiyisti edi». (Nazarbaev N.Á. Tәuelsizdik dәuiri. - Astana, 2017. – 97 b.)

Sonymen, jas tәuelsiz, biraq qazirding ózinde tolyq qalyptasqan memleket - Qazaqstan Respublikasy túraqty emes BÚÚ Qauipsizdik kenesining mýshe retinde Birikken Últtar Úiymy – eng yqpaly zor jәne bedeldi halyqaralyq úiymnyng júmysyna jәne songhy 2 jylda býkil әlemde beybitshilik pen túraqtylyq isine eleuli ýles qosty . Búl býkil dýnie jýzindegi halyqaralyq jәne yadrolyq qauipsizdikti nyghaytu isine ýlken tarihy ýlesi. Sondyqtan, әlemning 138 eli Qazaqstannyng BÚÚ-nyng Qauipsizdik Kenesine mýshe bolu kandidaturasyn qoldady. Al biz, qazaqstandyqtar, tughan elding beybitshilik sýigish jәne әlemning jahandyq saqtau isine qosqan ýlesine maqtanysh sezimmen qaraymyz jәne maqtanamyz!

Kerimsal Júbatqanov, Qazaq-Orys Halyqaralyq Uniyversiyteti «Ruhany janghyru» ghylymiy-zertteu ortalyghynyng jetekshisi

Abai.kz