بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەسى رەتىندەگى ەلىمىزدىڭ حالىقارالىق جانە تاريحي ماڭىزدى ميسسياسىنىڭ اياقتالۋىنا بىرنەشە اي عانا قالدى.

بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى (بۇۇ) مەملەكەتتەر اراسىنداعى قارىم-قاتىناستاردى جاقسارتۋ جانە ەلدەردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قۇرىلعان حالىقارالىق قاۋىمداستىق. بۇۇ - حالىقارالىق كەزدەسۋلەرگە ارنالعان امبەباپ الاڭ. ەلدەردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ كەپىلدىگىن قامتاماسسىز ەتەدى. قولدانىستاعى ديپلوماتيانىڭ نەگىزگى سىلتەمەسى بولىپ سانالادى. بۇل ۇيىمدى دامىتۋ يدەياسى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە قالىپتاستى. بۇل تۋرالى ءبىرىنشى رەت 1942 جىلى 1 قاڭتاردا (بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ دەكلاراتسياسى) ايتىلدى. كوپ ۇزاماي بۇۇ جارعىسى بەكىتىلدى (1945 جىلدىڭ ورتاسىندا). باستاپقىدا بۇۇ-نا 50 ەل كىردى. 1945 جىلى 24 قازاندا بۇۇ جارعىسى كۇشىنە ەندى. بۇل كۇن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ كۇنى دەپ دۇنيەجۇزىلىك كۇنتىزبەگە ەنگەن (http://interesting-information.ru/2015/03/oon-kratkaya-informaciya).

قازاقستان بۇۇ-نىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەسى رەتىندە، بۇكىل دۇنيەجۇزىلىك قوعامداستىقتا يادرولىق قارۋسىز ايماقتاردى قۇرۋ جانە ءبىزدىڭ پلانەتادا سونداي ايماقتاردى ودان سايىن كوبەيتۋگە شاقىرادى. قازاقستان ورتالىق ازياداعى يادرولىق قارۋدان باس تارتۋ تۋرالى باستاماسىن ۇسىندى. بۇل گۋمانيتارلىق جانە پاتسيفيستىك باستامانى ورتالىق ازيا ايماعىنداعى بارلىق كورشىلەرىمىز قولدادى. بۇگىنگى تاڭدا ورتالىق ازيا ايماعى (واا) يادرولىق قارۋى جوق ايماق بولىپ تابىلادى. سونداي-اق، بۇۇ شەڭبەرىندە قازاقستان بۇكىل الەمدە يادرولىق قارۋدىڭ تولىق جويىلۋىن قولدايدى.

پرەزيدەنتىمىزدىڭ «تاۋەلسىزدىك ءداۋىرى» ءوز فۋندامەنتالدى ەڭبەكتە اتاپ وتكەندەي: «قازاقستاننىڭ باستى ارتىقشىلىعى – جاپپاي قىرىپ-جوياتىن قارۋ-جاراقتىڭ مول قورىندا ەمەس، كەرىسىنشە، اشىقتىقتا، بەيبىتشىلىكتە، سانالى وي-سانا مەن مورالدىق بەدەلدە ەكەنىن ءبىز و باستان جاقسى سەزىندىك. ول يادرولىق قارۋسىز مەملەكەتتى جۇزدەگەن، ءتىپتى مىڭداعان وقتۇمسىعى بار مەملەكەتتەردەن دە قاۋقارلى كۇشكە اينالدىرا الاتىن. ۇزاق مەرزىمدى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋ ءۇشىن قاتەرلى قارۋدان باس تارتۋدىڭ مۇنداي ساياساتى بارلىق زامانداردا دا وزگەلەرگە ۇلگى بولۋعا ءتيىستى ەدى». (نازارباەۆ ن.ءا. تاۋەلسىزدىك ءداۋىرى. - استانا، 2017. – 97 ب.)

سونىمەن، جاس تاۋەلسىز، بىراق قازىردىڭ وزىندە تولىق قالىپتاسقان مەملەكەت - قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇراقتى ەمەس بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ مۇشە رەتىندە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى – ەڭ ىقپالى زور جانە بەدەلدى حالىقارالىق ۇيىمنىڭ جۇمىسىنا جانە سوڭعى 2 جىلدا بۇكىل الەمدە بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىق ىسىنە ەلەۋلى ۇلەس قوستى . بۇل بۇكىل دۇنيە جۇزىندەگى حالىقارالىق جانە يادرولىق قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋ ىسىنە ۇلكەن تاريحي ۇلەسى. سوندىقتان، الەمنىڭ 138 ەلى قازاقستاننىڭ بۇۇ-نىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە مۇشە بولۋ كانديداتۋراسىن قولدادى. ال ءبىز، قازاقستاندىقتار، تۋعان ەلدىڭ بەيبىتشىلىك سۇيگىش جانە الەمنىڭ جاھاندىق ساقتاۋ ىسىنە قوسقان ۇلەسىنە ماقتانىش سەزىممەن قارايمىز جانە ماقتانامىز!

كەرىمسال جۇباتقانوۆ، قازاق-ورىس حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتى «رۋحاني جاڭعىرۋ» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى

Abai.kz