Stenford (AQSh) uniyversiytetining professory, «Tarihtyng sony jәne songhy adam» atty júmysymen tanymal, filosof Frensis Fukuyama Resey men Batystyng qazirgi qaqtyghystary turaly ózining kózqarasyn bildirdi.

Fukuyama búryn jariyalaghan tarihtyng ayaqtaluyn jәne býkil әlemdegi kapitalizmning jәne liyberaldy demokratiyanyng songhy birigui әli tolyq ayaqtalmay jatqanyn mәlimdedi. Qazirgi demokratiyalyq jýiening azdap tozuy men osy qúndylyqtardyng uaqytsha qúldyrauy bayqalatynyn da tilge tiyek etken.

Fukuyamanyng aituynsha: «Demokratiya – resessiyada, biraq demokratiyanyng damitynyna ýmit kóp. Óitkeni, qazir demokratiya qúndylyghyna naqty balama joq». Fukuyama Batystyng Reseymen órkeniyetaralyq qaqtyghysy bar dep sanamaydy.

Onyng aituynsha, últtar arasynda qúndylyqtar boyynsha ghana oppozisiya bar, biraq memlekettik dengeydegi oppozisiya preziydent Vladimir Putinning qorshaghan ortasyna baylanysty. Fukuyama Reseydegi qazirgi biylikti kleptokrattyq retinde sipattady (ejelgi grek tilinen audarghanda «kleptokratiya» degen sózding maghynasy - «úrylardyng biyligi». Múnday elder býkil ekonomikanyng resurstardy saudalaumen baylanysy bar ýshinshi elderding biri bolyp sanalady. - FB.ru saytynan oqynyz: http://fb.ru/article/361681/kleptokratiya---eto-chto-takoe-kleptokratiya). Resey Preziydenti Putinning ainalasyndaghy elitalardyng jeke mýddeleri bar, olar әrdayym Batystyng elitasynyng mýddelerimen sәikes kelmeydi. Áleumettik jýielerding kýresi turaly aitatyn bolsaq, búl jerde orynsyz. Eger Kenes Odaghy Marks pen Engelisting iydeologiyasyna negizdelgen balama qúndylyqtar men qoghamdyq tәrtipti úsynsa, onda býgingi Resey qazirgi әlemdik tәrtipting jýiesine kirer edi. Songhy jyldardaghy qarsylastyq Reseydegi elitanyng jeke mýddelerimen baylanysty, – dep qosty Fukuyama.

«Putin ózining balamasyn Batystyng istegen isterin qabyldamaytynyn dәleldeu qúraly retinde úsynugha tyrysady. Biraq búl órkeniyettik balama emes», – dedi ol. Sonymen qatar, Fukuyama Putinning sayasatynyng negizgi qateligin de aitty. Ol qarapayym reseylikterding qadir-qasiyetin jәne qauipsizdikpen ómir sýruin oilamaydy. Vladimir Putinning Reseyding úlylyghy turaly óz oiyn aituy dúrys, biraq ol úlylyqty kórshilerge ýstemdik etu niyetimen aituyn qoigha tiyis. Búl Resey, EO jәne AQSh arasyndaghy qatynastardyng titirkendirgish faktoryna ainalyp otyr.

Ghalymnyng aituynsha, «Putin 2000-shy jyldardyng basynda reseylikterding órkendeuge degen súranysyn ishinara qanaghattandyra aldy, biraq onyng tabysy negizinen energiyanyng joghary baghasyna baylanysty boldy. 20 jylday ýkimet ýshin ol «energiya baghasyna tәueldi bolmay-aq ósetin ekonomika qúra almady. Búl onyng rejiymindegi ýlken әlsizdik», – dedi Fukuyama.

Ol «reseylikterding qazirgi joly túraqtylyq pen órkendeuining negizi bola almaydy» dep oiyn qorytyndylaghan.

Kerimsal Júbatqanov, tarih ghylymnyng kandidaty, Qazaq-Orys Halyqaralyq Uniyversiytetining dosenti

Abai.kz