nemese «Baghy barmen talaspa»

Býginde әlemdik dәrejedegi alghashqy qazaq әnshisi atanyp jýrgen Dimash Qúdaybergenning halyqaralyq dengeyge kóterilgenine eki jyldan artyq uaqyt ótse de, ol turaly aqyn Onaygýl Túrjanovanyng kitapshasynan basqa terennen quzaghan tiyanaqty dýniye, tipti Qazaqstan kóleminde muzykatanushylyq maqala jazyla qoyghan joq. Esseist jazushy Maqsat Tәj-Múrat osy olqylyqtyng ornyn toltyru maqsatynda «Dimash. Kogda jajdut krika» atty kitap jazyp bitirdi. Tómende oqyrman nazaryna sol kitaptyng qazaq tiline audarylghan «Jer әlemdi sharlaghan qazaq әni» deytin tarauyn úsynyp otyrmyz.

Ótken 2018 jyldyng sony elimizding ruhany ómirinde erekshe oryn alghan bir uaqighamen aishyqtaldy. Ol — belgili qazaq әnshisi Dimash Qúdaybergenning QHR-ding Hani-Yani aralyghyndaghy Saniya qalasynda jeltoqsannyng 8-i kýni «Álem arulary — 2018» konkursynyng jabylu saltanatynda ózi shygharghan «Úmytylmas kýn» kompozisiyasyn (sózin jazghan — aqtóbelik aqyn Oral Baysengir) basynan ayaghyna deyin týpnúsqa tilde, yaghny qazaq tilinde oryndauy. Miss World bayqauynyng aqtyq synyna 117 elden kelgen arulardyng alqauynda (defilyasiyasynda) shyrqalghan búl әnning týsirilimi konkursty úiymdastyrushylar habarlaghanday, dýnie jýzining 200 eline translyasiyalanyp, ony milliardtan asa telekórermen tamashalaghan. Sóitip әlemning týkpir-týkpirinde túratyn kózi qaraqty osynsha auditoriya Dimashtyng taza sezim, appaq niyetten tughan әnine bir mezgilde jýrekterimen tebrenip, «Ansap kýtken armanym sen» dep bastalatyn mәtindegi 60 qazaq sózin bir sәtte qúlaq qúryshynan ótkergen.

Álbette, qazaq әnining ózge qúrlyqta shyrqaluy búl ghana emes. Ádette osy óredegi әngimening ataqty Ámire Qashaubaev esimimen bastaluy zandy, sebebi osydan jyl búryn kezinde «qazaq Karuzosy» degen at alghan әnshi ózining tabighy be canto-ly «asqan kýshti dauysymen» Europa júrtshylyghyn jalt qaratqany belgili. Songhy kezde YuNESKO-daghy Qazaqstan Ókildigining zertteuleri nәtiyjesinde 1925 jyldyng jazynda Parijde ozdyrylghan Dýniyejýzilik әshekey óneri kórmesining ayasynda Ámire bergen on bir konsertting ótken orny da anyqtalyp otyr, ol — San Jorj kóshesinde (rue Saint-Georges, 51) ornalasqan Salle Comoedia konsert zaly bolyp shyqty. Ókinishtisi, sol joly professor Yuber Perno qazaq әnshisining oryndauynda fonografqa jazyp alghan jeti әnning fonojazbalary әli kýnge tabylmay otyr. Sonymen qatar taqyryp ynghayynda Ámire Qashaubaevtyng 1927 jyly Mayndaghy Frankfurt qalasynda ótken Dýniyejýzilik muzyka kórmesinde óner kórsetuin qosqanda әnshining Europadaghy qos konserti negizinde qazaqtyng әn mәdeniyetimen Kәri qúrlyqty tanystyruy ýlken eki qalagha әlemning týkpir-týkpirinen kelgen delegasiyalardy jәne qala júrtshylyghyn ghana qamtyghanyn aitu jón.

Esesine dýnie jýzine «Balqadisha», «Dudaray», «Qaratorghay», «Aghash ayaq», «Jalghyz arshadan» da kenirek tanymal bolghan bir qazaq әueni bar, ol — ataqty orys kompozitory Aleksandr Borodinning belgili «Knyazi Igori» operasyndaghy «Qypshaq biyi» («Poloveskie plyaskiy»), dәliregi, operanyng 2-shi kórinisinde osy atpen engen balettik fragmentting 11-shi sahnasynda keletin tútqyndaghy qypshaq qyzdary hormen aitatyn әuen. Keyin «Uletay na kryliyah vetra» degen basqy jolymen atalyp, kópke tarap ketken búl әndi arghy tegi qypshaq kompozitordyng qypshaq foliklorynan alghany dau-damaysyz shyndyq, biraq dәl qay elde túratyn qandastarynan enshilegeni ghana anyq belgili emes. Borodin ómirin zertteushilerding birqatary kompozitor óz operasyna muzykalyq materialdy vengriyalyq majarlardan alghan dese, endi birsypyra zertteushiler múny tikeley qazaq dalasymen baylanystyrady. Aytularynsha, Borodin operagha әzirlenip jýrip, qazaq saharasyna shyghyp bara jatqan bir foliklorlyq-etnografiyalyq ekspedisiyagha qazaq qypshaqtarynyng tól әuen-muzykasyn jazyp әkeludi tapsyryp jiberedi, osy orayda әlgi tilekti oryndaghan Rybakov deytin jidashynyng aty-jóni aitylady, ol Rybakov peterburgtik belgili epos zertteushi me, әlde Torghay aimaghynda jidashylyghymen belgili bolghan krestiyan nachaliniygi S. Rybakov pa, ony anyqtau әzirge mýmkin bolmay túr. Kim bolsa da, ekspedisiya sol joly Aqmola manyndaghy bir auyldan qazaq kelinshekteri bala uantyp otyryp aitatyn besik jyryn jazyp alyp, kompozitorgha әkep beredi. Sirә, qypshaq ruly qazaq auyly, – ol kezde de, qazirde de Aqmola manynda shoghyrymen otyrghan qypshaqtar mekeni az emes, mysaly, ekspedisiya qazirgi Astanadan 18 shaqyrym jerdegi, Qajy-Múqan tuyp-ósken úzyn qypshaqtardyng auylynda boluy da mýmkin ghoy.

Hosh, ne kerek, Borodin әlgi nota jazbasyn, bәlkim fonojazbany óz operasyndaghy knyazi Igori men qypshaq knyazi Qúnshaq kezdesetin kórinisterding bireuine paydalanady. Aytylmysh operanyng (balettin) tarihyn zertteushilerding «U Borodina Vostok v muzyke podlinnyi, stihiynyi» deuine qaraghanda, kompozitor foliklorlyq núsqany pәlendey ózgertpey, ajarlamay paydalanghan siyaqty. Biraq, ghajaby sol, kompozitor әldeqashan ayaqtalghan tuyndysyn sahnalamay, әldene sebeptermen úzaq jýrip qalady da, aqyry 1879 jyly jazylghan «Knyazi Igori» kompozitor qaytys bolghannan keyin on bir jyl ótkende baryp imperatrisa Mariya atyndaghy teatrda bir-aq qoyylady. Borodin operany, sonyng ishinde «Qypshaq biyin» kózi tirisinde orkestrge týsirip ketkenine jәne ózi «Kaspiyding ar jaghynan kelgen tútqyn qyzdardyng әni» dep qadap aitqanyna qaramastan Rimskiy-Korsakov bastaghan qoyshy top balettik fragmentting muzykasyn bilgenderinshe ózgertkenge úqsaydy (sonyng ishinde olar kompozitor paydalanghan qypshaqtyq materialdardy da ghylymy ainalymgha týsirmey, kóp kózinen tasa ústaydy). Áyteuir, ne kerek, «Qypshaq biyi» qoyylymgha «partitura boyynsha orkestrge baghyndyryldy» degen jeleumen edәuir óndelip, ózgertilip shygharylady (shyghystyq minordan batystyq majorgha kóshiriledi). Borodin jazghan opera librettosy da «Igori jasaghy turaly jyrgha» sәikestendirilip, sonyng ishinde «Qypshaq qyzdary horynyn» mәtini de sonday ózgertulerge týsse ózi bilsin, mysaly, tekstegi gruzin eline tәn «buyrqanghan teniz», «jýzimdik» dep keletin sózder keyinirek qosylghan interpolyasiya — jamau-jasqau)boluy әbden mýmkin (Reseyde jalpy qybyldanghan núsqa boyynsha Borodin gruzin qypshaghynan shyqqan didibula — knyazi Gedevanshiviliyding balasy, dep esepteledi, sirә, bastarda, sonymen birge arghy tegi — Rusike qypshaq dalasynan kelgen bekting túqymy degen de pikir bar).

Borodin operasy dala muzykasyna túnyp túr: jogharyda atalghan «Uletay...» horynan ónge tútqyn qypshaq qyzynyng rólindegi solistka aitatyn bólek ariya, Qúnshaq qyzy (Konchakovna) shyrqaytyn kavantina, qypshaq jigitteri men qyzdarynyng bii (cheta), polovyankalardyng oryndauyndaghy jәne bir hor әni – «Na bezvodie, dnyom na solnse», Qúnshaq qyzy men hor qosylyp oryndaytyn «Podrugiy-devisy, napoiyte plennikov» әni, Qúnshaqtyng «Zdorov ly knyazi» ariyasy. Alayda opera kórinisin 1906 jyly Dyagiylev jeke baletke ainaldyryp, Europagha әkep qoyghanda, osy kóp muzykanyng ishinen tek bireui – balette No.17. Introduction: Andantino, 4/4, A Major dep belgilengen «Uletay...» horeografiyalyq suitasy ghana sonyra orys ónerining Batys Europadaghy saltanatty sheruine kesek ýles qosyp, europalyq ónerding damuyna aitaghalsyn shapaghatty әserin tiygizedi. Shynynda da, qansha ózgertse de, tabighatynan týrkilik minor tonalidylyghy esip túratyn osynau tamasha әuende ony tyndaghan adamnyng jýregine múndy shuaq qúyatyn ózgeshe bir kiyeli tylsym, óner magiyasy bar edi, eng bastysy, úshy-qiyrsyz dala múhitynyng erkindigi seziletin. «Uletay na kryliyah vetra, / Ty v kray rodnoy, rodnaya pesnya nasha, / Tuda, gde my tebya svobodno peli, / Gde bylo tak privolino nam s toboi...» dep zarlanady qapastaghy dala búlbúldary (obektivti týrde kompozitordyng ózi), al bir sәt әnning osy verbalidyq jaghyn alyp tastap, әuenin ghana tyndasan, qúlaghyna qazaq analary besik tayanyp otyryp aitatyn «әldi, bópemnin» әuezi keler edi. Onda yahudy kompozitory Gershvinning «Porgy men Bessi» operasyndaghy «Klaranyng besik jyrynda», sonday-aq bizding Marhaba Sәby aitatyn «Qústarmen qoshtasu» әninde bar keybir notalar estiledi. Osynau mýltiksiz muzykalyq әuen-әuezining arqasynda Borodin tiriltken qypshaqtyng (qazaqtyn) besik jyry arada ótken ghasyr ishinde әlemdik superhitke, yaghny júrt jappay aitatyn, qoldanatyn kompozisiyagha ainaldy. Qazaqtyng besik jyry әdette joqtau siyaqty, qimyl-qozghalyssyz, yaghny biysiz, vokalidyq janr – a kapella týrinde jeke oryndauda aitylady, Borodin bolsa sony vokalidyq janrdyng basqa týrine – hor shygharmasyna kóshirgen. Al qazirgi oryndaushylar bolsa әndi bastapqy qalpyna, solo oryndaugha qayyra keltirip otyr, osynyng ózi әn әu basta jeke aitylatyn besik jyry bolghanyn qosymsha aighaqtap túrghanday. «Uletay...» osy kýiinde birqatar qazirgi oryndaushylar men djazmenderdin, atap aitqanda, fransuz pianiysi Richard Klaydermannyn, reseylik saksofonshy Aleksey Kozlovtyng repertuarynan berik oryn alyp otyr. 1953 jyly «Kismet» muzikli qoyylghanda «Uletay...» negizinde әzirlengen aghylshyn tilindegi Strander in Paradise kompozisiyasy keyin Tony Bennet tarapynan jeke singl bolyp shyqty. Keyinirek ol singldi The Four Aces toby, ataqty Sara Braytman jәne Tony Martiyn, Rey Konniff, Nataliya Morozova siyaqty әnshiler oryndady. 1998 jyly amerikan reperi Warren G (9) soprano dauysty norveg «júldyzy» Sissel Kyrkjeb-pen birlesip The Rapsody Overture jinaghyn jazdyrghan shaqta rep pen klassikalyq muzykany qosyp, «Uletay...» muzykasyna rep te aitqany bar.

Osylaysha jer-әlemdi sharlap ketken әuenning qazaq әni ekendigin býginde biren-saran mamandar bolmasa, qalyng kópshilik, sonyng ishinde óz qazaghymyz da bile bermeydi. Ózge týrki halyqtary bolsa oghan kәdimgidey kónil bóledi, mysaly, qarashay-balqar orkestri Yoshlar Simfoniyasi «Uletaydy...» óz tilderine audaryp alyp, hor qosyp oryndaydy, ózbek әnshisi Sardor Milano reseylik «Golos» realitiy-shouynyng finalynda soprano dauysta shyrqady. Sol konkurstardyng birinde orys әnshisi Anastasiya Kashnikovanyng qypshaq qyzynsha kiyinip aityp shyqqany da erekshe әserli boldy. Al ózimizding jerimizde, – eger qatelessem keshirim súraymyn, – «Uletaydy...» Qúrmanghazy atyndaghy últ aspaptar orkestri 2017 jyly jazda, Astanadaghy EKSPO kezinde hor qosyp oryndaghanyn ghana bilemiz. Óz basym qarashay-balqar bauyrlarymyz jasaghanday óz tilimizge audarylyp aityla ma dep kýtken edim, әtten, ýmit aqtalmady.

«Qolda barda altynnyng qadiri joq» degen osy. Aynalyp kelgende, әngimemizge tiyek bolghan, әlemning milliardtan asa túrghynyn taza qazaq әnimen birinshi ret tanystyrghan Dimash әni de qazaq qoghamy ýshin pәlendey janalyq bolyp tanylmaghany, kýtkendegidey janghyryq tughyzbaghany da ras qoy. Kommunikasiya qúraldary da, әleumettik jeliler de, jalpy qoghamdyq pikir de osy faktini әdettegi aqparattyq fantomnyng biri retinde qabyldap, sýiinshi súrady da qoydy, osynau úmytylmas kýndi tariyhqa ainaldyryp tanbalaghan ýlken, ónjeuli saraptamalyq maqala jazylmady, arnayy habar da berilmedi. Hani-Yaninan týsirilgen beynerolikting astynda jariyalanghan ondaghan ýnqosu kommentteri búl rette alyp bara jatqanday aua-rayyn jasay alghan joq. Al bile-bilgenge, sol pikirlerde oy salarlyq talay әngime bar jәne olardyng kópshiligi ózge halyqtardyng ókilderine tiyesili.

Ermek Jamash: «Qazaqsha әn salyp túr. Jigitsin!»

Qanat Týrkpenbaev: «Jer planetasy qazaqtyng muzykasyn tyndap jatyr. Dimash, Alla razy bolsyn saghan».

Erlik Erlik: «To chuvstvo, kogda rodilsya kazahom y ty gord etiym! Spasibo, Dimash!»

Miss Nika: «Milliard jiyteley Zemly slushayt kazahskuy pesnu. Eto sverhgrandiozno!!!»

Galina G: «Speti na «Miss mira – 2018 pesnu na kazahskom yazyke dorogogo stoiyt! Ya koreyanka, rodilasi y projila 59 let v Kazahstane! Ocheni gorda!»

Elena Bardus (Ukraina): «... Ya hoti y ne kazashka, no ya tak schastliva, chto On spel na rodnom, kazahskom yazyke».

Dil Egenberdi: «Baurum, kazagym, sen uchun kuanychymda chek jok».

Imya Familiya: «Vsem na zavisti kazah na «Miss Mira» poyot kazahskui muzyku. Da, kazahy - krasava! Skoro vesi mir zavoiete kak Chingiz Han, Zolotaya Orda, toliko mirnym putyom, konechno».

Nataliya Bochkareva: «Eto kruto, kogda Dimasha poprosily speti na svoyom rodnom yazyke. Eto iskluchenie iz praviyl, po-moemu. Potomu chto on – supertalantiyshe!»

Mayra Kasen: «Dimash – halyq batyry».

Janar Zubairova: «Molodsy, kitaysy! A Rodina lubit molcha...»

Qoghamnyng negizgi bóligi júmghan auzyn ashpaghanymen, esesine әlgi uaqighadan keyin tura jarty ay ótkende Elbasy qazaqstandyq BAQ ókilderine bergen súhbatynda Dimashqa jәne býginde Europada óner kórsetip jýrgen soltýstikqazaqstandyq opera әnshisi Mariya Mudryakqa arnayy toqtaldy: atap aitqanda, «Qazaq mәdeniyeti әlemge ne bere alady jәne qanday da bir qazaqstandyq brendting dýnie jýzine tanymal boluy shyndyqqa ainaluy mýmkin be?» degen jurnalist súraghyna jauap bere kelip, Qazaqstanda qazirding ózinde onday brendtik adamdar bar, mysaly, Dimash Qúdaybergen dedi. Odan әri Mariya Mudryak pen Dimash siyaqty «dara tauarlargha» kómektesu, osynday talanttardy qoldap, ósirip otyrudyng qajet ekendigin eskertti.

Ádette mәdeniyeti ozyq elderde talantty úl-qyzyn aldymen óz júrty izdeydi, júrty izdegesin memleketi izdeydi. Búl joly basqasharaq bolghan siyaqty: memleket basshysy óz júrtynyng әlem moyyndaghan úlyn izdedi.

Elbasy jurnalistermen jeltoqsannyng 27-shi júldyzynda әngimelesti. Al dәl sol kýni «TALK LIKE Yutub jobasy» beynearnasynda «Rinat Zayytov Dimash Qúdaybergen jayly shyndyqty aitty» degen atpen bir beynesúhbat jarq ete qaldy. Ertesine ony ProjectKazakhel beynearnasy «Rinat Zayytov Dimash Qúdaybergen jayly, ol Qytaydyng instrumenti» deytin ataumen kóshirip jariyalady. Dәl sol, 28-jeltoqsan kýni «Jas alash» gazetining sayty «Dimash Qúdaybergen Qytay sayasatynyng taza qúrbany» degen taqyrypta әlgi beynerolikterding mәtinin mazmúndap berdi.

Belgili aitysker aqyn Rinat Zayytovtyng Dimash jayynda elding qúlaghyn kóterip әngime aituy bir búl emes. Onyng 2013 jyly «Saz әlemi» telekonkursynda Dimashqa «erkekke tәn emes dauyspen shynghyryp әn aitqany» ýshin tómen bagha qoyyp jibergeni Qúdaybergen shygharmashylyghyna ynta bildirushi kimge bolsyn mәlim. Sol Dimash ýsh jyl aralatyp Singer әn konkursynda býkil Qytaydy shulatyp jatqan shaqta әnshining fanattarynyng «Saz әleminde» bolashaq óz kumirlerine syn aitqan Baghym Múhitdenova, Súltana Qarajigitova siyaqty jury mýshelerine qosa Rinatty da әbden tabalaghanyn úmyta qoyghan joqpyz. Solardyng bireui – belgili bloger Múrat Telibekovtyng ashynyp otyryp: «U menya do sih por pered glazamy lisa chlenov jury na kazahstanskom konkurse pevsov, gde vystupal Dimash: krivye usmeshki, prezriytelinye frazy, chvanstvo y vysokomeriye. Ony delaly vsyo, chtoby vtoptati ego v gryazi», – dep jazghany este qalypty. Shynynda da sol jolghy bas salyp jabylu әnshige payda beretin syn aituymen emes, kisini óshiretin ýkim shygharuymen muzykany baghalay biletin adamdardyng kónilin qatty jabyrqatyp tastaghany ras, biraq sonyng ózinde de «Saz әleminde» oryn alghan jaghday jas әnshi ýshin bastan ayaq Golgofa boldy, nemese Berlin Iriyshev obrazdy týrde jazghanday, óner sahnasy qoldaryna bir-bir balta ústaghan sarapshylar talanttardyng tamyryn qyryqqysy kelgen eshafotqa ainaldyryldy dep aita almas edik. Onyng sebebi, dәl osy jaghday, basqa da eleuli sebeptermen qosa alghanda, jas talantty qayrap, jigerin janyp, aldaghy asqaraly asulargha saluymen de Dimashtyng býgingi tabysyna obektivti týrde septeskendigin eskeruimiz kerek (búlardy óner tilinde «produser-motivator» dep te ataydy). Múndayda qazaq «Sýienip emes, sýrinip jetken tau biyik» der edi.

Rinat Dimash taqyrybyna milliardtyq Qytay Dimash deytin tornado astynda jyghylyp jatqanda ekinshi ret ainalyp soqty. Soqqanda da tilshi qyzdyng Dimash jayly felidfebeldik ynghayda tike qoyghan súraghyna «Ol – konkurstyq әnshi ghoy» dep qysqa ghana jauap berdi, biraq odan әri terendemedi. Ángimening mәnmәtininde әnshi jayynda aitqan әuelgi pikirinde qalatynyn anghartty. «Erkek!» – degenbiz sol joly, onyng keybireuler siyaqty tauyq bir shaqyrghansha pikirinen ýsh tanatyn tayghanaqtyqqa berilmey tabandylyq tanytqanyna sýiinip. «Aytylghan sóz – atylghan oq». Tipti osy jerde, asylynda, vokalidyq ónerde konkurstyq әnshi, konkurstyq emes әnshi dep bólu bolmaytynyn, konkurstargha qatysu әnshining әnshisin anyqtap beretin jәne týrli syn-synaqqa sala otyryp myqtylardy tandap shygharatyn asa qiyn ónerbәigesi ekendigi jayly dau-pikirimizdi de ishke býkkenimizdi endi aitugha yqtiyarlymyz. Qaytkende de pikirdi qúrmetteu kerek jәne osy órede syn pikirin ózgertpegen jalghyz Rinat qana emes qoy, mysaly, Baghym Múhitdenova da keyin bir telesúhbatynda ózining «Saz әlemindegi» aitqan sózinen qazir de qaytpaytynyn, әli de kәduilgi әnge «klassikalyq pishalkalardy» qosudy dissonans dep esepteytinin mәlimdegeni esimizde. Talgham tekseretin búl «polisiya» shynghyrular men «pishalkalardy» qanday «termometrmen» ólshep bilgeni bólek әngimening sybaghasy, búl jerdegi gәp adamdardyng prinsipti kózqarastarynda, dúrysy, solargha bizding kózqarasymyzda. Dimashtyng talantyna tabynushylar oiday min etip kórsetip jýrgendey, Rinat muzykadan beyhabar, yaghny ol salanyng mamany bolmaghan kýnning ózinde de biz osyny aitamyz, – demokratiyalyq qoghamda әr adam ózining oi-pikirin, sonyng ishinde az uaqytta tanymal túlghagha ainalghan óner iyesi jayynda ne oilaytynyn bildiruge erikti, әri qúqyly.

Osynday sebeptermen aitysker aqynnyng Dimash taqyrybyna sol 2017 jylghy kóktemde ýshinshi ret oraluyna taghy da eriksiz nazar jyqqan bolatynbyz. Búl jolghy әngime bir qaladaghy (sirә, Aqtóbedegi) konsert zalynda shygharmashylyq jastarmen ótken kezdesude zaldan berilgen súraqqa jauap retinde órbidi jәne onyng barysynda suyrypsalma aqyn Dimashty әnshi retinde nege qabylday almaytynyna alghash ret kenirek toqtaldy. Yqshamdap, keybir jerin mazmúndap keltirgende әngime mynaghan saydy.

«Qazir Dimashtyng tónireginde aiqay-shu kóp. Biraq biz qazir eki ret Olimpiada chempiony Iliya Iliindi de úmyta bastadyq. Bir jyldan keyin kóremiz. «Balapandy kýzde synaydy». Bir jyldan keyin ne bolatynyn kóremiz. «Oybay, Dimashtyng arqasynda dýnie jýzi qazaqty tany bastady» deydi. Dimash ne, qazaqtyng shapanyn kiyip, dombyramen әn salyp, qazaqty tanytty ma? Jaqsy, qazaqtyng balasy ózin milliardtargha moyyndata bastaghanyna quanamyn. Medet Shotabaev degen әnshi bar. La-Skalada әn aityp jýrgen әnshi. Álemdegi gonorary joghary jeti tenordyng bireui. semeyden. men Dimash siyaqty әnshilerden qorqam dep nege aittym? Biz estrada arqyly ne erkekshe ekenin, ne әielshe ekenin bilmeytinderdi algha shyghara bastadyq. Dimash – ýlken qaru. Ózining talantymen ol – ýlken sayasy qaru. Kezinde Krishtianu ózining gomoseksualist ekenin moyyndaghanda men... (osy jerdegi birneshe sóz týsiniksiz). Nege? Qansha balalar Dimashtay bolghysy kelip jýr. Sol siyaqty Dimashty bauyrymyz siyaqty kótergimiz kelse, ol soghan layyq enbek etui tiyis. Ol televizordan ýnemi qazaqsha aituy kerek, halqyn jaqsy kóretinin kórsetui tiyis. Men óz qatesi ýshin keshirim súraudan arlanbaytyn adammyn, biraq bәrin de nәtiyjesi boyynsha baghalau kerek. Biraq ol bir konkursta bas jýlde aldy eken dep... (búdan keyingi sózder týsiniksiz). Erlan Rysqaly degen dәstýrli әnshi bar, dombyramen aitady, Evropada gran-priydi jenip aldy, ony tyndap otyryp Plasido Domingonyng ózi jylaghan. Alayda eshkim osyny eskermeydi, eshkim osy әnshining jaghdayy qalay eken, qalay túryp jatyr dep súramaydy. Al sender búl súraqty qoya beresinder, keybireulering jerles retinde kótergilering kelip, al keybireuler... (taghy da týsiniksiz sózder).

Men qazaqy emes әnshilerden qorqam. Keyin Dimashqa eliktegen, betterin boyap, shashtaryn elbiretip, «iyh-iyh» dep shyghatyn balalar kóbeyse, ne bolamyz?! (zalda kýlki, qol shapalaqtau).

Azat Bekeev deytin bloger tarapynan You Tube beynehostingine 2017 jylghy 25 sәuirde shygharylghan búl týsirilim edәuir qaralym jәne emosiyagha toly biraz kommentariy jinady ― naqty aitqanda, bir jyldyng ishinde ony 102 myng adam qarap, myng qaraly paydalanushy óz pikirlerin qaldyrghan. Osy jerde aita ketetin bir jaghday, soghan deyin jariyalanghan etnoreper Erbolat Qúdaybergenning Dimashty әiel әnshilerge tәn soprano dauyspen «shiqyldap» aitady dep kinәlaghan beynesúhbatyn kórgen júrt birauyzdan Dimash jaghynda bolyp, aqyry synshyny jariya týrde keshirim súraugha mәjbýr etse, búl jolghy pikirler Dimashty jәne Rinatty qoldaushylar bolyp ekige bólindi. Tútas alghanda onyng birinshisin mynaday birneshe tarmaq boyynsha toptaugha bolady: a) pikir bildirushilerding basym kópshiligi aityskerding sózderi bolghanday olaq, birtýrli bolyp keletinin, oi-pikirinde belgili bir qisyn, logikalyq jalghastyq joq ekendigin atap kórsetedi jәne sóz ónerinde jýrgen adamnyng osynshama qarabayyr sóileytinine tandanys bildiredi; ә) jalpy ónerpazdardy qatar qoyyp bir-birimen salystyru ónikti tәsil emes, sebebi, ónerde әrkimning óz orny bar, búghan qaraghanda bir kezde ózi mensinbey, ayaqqa taptaghanday bolghan adamnyng osy kýnde әlemdik danqqa bólenui aitysker aqynnyng úiqysyn qashyratyn siyaqty, múndayda abzaly shyn talantty moyyndau edi ghoy, dәl sol sekildi óz qatesin bilip arylu da kisiden ýlken jauapkershilikti qajet etedi, al adam búl ýdeden shygha almasa, onda ishin qyzghanyshtyng uyty jalap bara jatqandyghy; b) synshynyng ózi sonshama myqty bolsa, tym qúrysa bir elge barsyn da, dombyrasymen ózin, elin moyyndatsyn; v) Rinattyng ózi de ónerdin, sahnanyng adamy, «sahnalyq obraz» degenning ne ekenin bir bilse sol bilui kerek edi, biraq ol әdeyi ózin sahna ereksheligin bilmeytin adam etip kórsetedi, soghan qaraghanda ol jaman akter bolmauy kerek; g) Rinat ― әn mәtinderining avtory retinde ózi qalamaqy bólisetin toy әnshilerining itarshysy, al Dimash bolsa Rinat sózin jazghan әnderdi ólse de aitpaydy, әlgindey әnder Dimash ýshin dengey emes, múnyng ózi aityskerding shamyna tiyetin siyaqty; d) aitysker aqyngha sensen, myna dýniyede ózinen aqyldy adam joq, al ishine әnshining talantyn qúrmetteushiler jәne Dimashqa batasyn bergen Preziydent te kiretin milliondaghan adam aqymaq eken de; e) Dimash eshkimge eshteneni de dәleldeuge mindetti emes ― ol әnin aityp jayymen jýrgen jigit jәne sol ónerimen sapaly, tәuir muzykany ansaghan milliardtaghan halyqtyng ruhany qajetin óteude; j) ómirdin, ónerding órin kózdep, óz enbegimen órlep kele jatqan qylqanday jas jigitting ayaghynan shalyp, eteginen tartu tәrbiyesizdik qana emes, soraqylyq; z) osynyng barlyghynyng astarynan Dimashtyng atyn paydalanyp, óz ataghyn shygharghysy kelgen teris pighyl angharylady, sebebi býginde jastar aitysty qaramaytyn boldy, aitys aqyndarynyng kýni enkeydi, sondyqtan olardyng arasyndaghy bazbireuler qoghamda súranysqa ie taqyryptardyn, al búl jerde әlem moyynday bastaghan Dimash taqyrybynyng jalyna jarmasa bastady.

Qoryta kelgende, Dimashty qoldaushylar eki nәrseni bólip aitady: olardyng payymdauynsha, qogham, júrtshylyq qay salada bolsyn janany, janalyqty qabyldap ýirenui kerek; sosyn Dimashty únatyp, baghdar túta bastaghan jastar búrys jolgha týsedi dep kesip-piship aitugha bolmaydy, sebebi, basqa-basqa, al Dimashtay ondy jigitten jamandyq shyqpaydy.

Endi Rinatty qoldaushylargha keleyik.

Búl topty shartty týrde eki partiyagha bólip qarastyrugha bolady. Alghashqysy ― negizinen Dimashtyng ónerin, әsirese onyng qazaq mәdeniyeti men qazaq tilin nasihattaugha qosyp jýrgen ýlesin ong túrghydan baghalaydy, sóitse-daghy eshkim de synnan tysqary túrmauy kerek, syn Dimashqa qatysty týrde de tek payda әkeledi dep esepteydi. Al resipiyentterding qalghan, qomaqty bóligi esh alaydasyz Rinat jaghynan tabyldy. Aytularynsha, a) shynynda da Dimashtyng syrtqy týri de, dauysy da әielge kelinkireydi, sodan da ony únatatyndardyng denin әiel adamdar qúrap otyr; Rinat bir nәrseni dúrys aitqan ― býginde erkekter, tipti jas balalar әielge úqsap barady, tipti solarsha boyanyp, sәn qualaytyn boldy; qazaq jigitteri qaytkende de erkek bolyp qaluy kerek; ә) Dimash qaraqan basynyng qamyn kýittep jýr, sol ýshin de ol Qytaygha baryp, ataghyn shygharyp, sonda qalyp qoydy, týptep kelgende tughan halqynyng basyndaghy auyrtpalyq pen qiynshylyq onyng qabyrghasyn qayystyrmaydy; b) Dimash dausyz talant, biraq oghan patriottyq ruh jetispeydi, sebebi ol Qytaydaghy konkurs kezinde 14 turdyng ekeuinde ghana qazaqsha әn aitty; v) Rinat qazaqtyng bolashaghyn oilap aityp otyr, sebebi qazirde jastar, balalar ózara Messi, Ronaldu bolyp bólinip oinaytyny, Qanat Islam yaky Beybit Ystybaev bolyp oinamaytyndary ras qoy, onyng sebebi, songhy ekeui teledidardan azar bolsa jylyna bir-eki ret qana kórinedi; g) búryn balalar batyr bolsam, jauynger er bolsam degen armanmen ósetin, qazirgi balalardyng esil-derti әnshi, әrtis bolu, al qazaq jerin saqtap qalghan әnshi-әrtister emes, batyrlar men jauyngerler edi ghoy ― býgingi qaptap ketken miyaubiyke «popsa», әielding aldynda jýregin qolyna ústap qylghynyp túratyn jasyq әnder qazaq jigitterin erkektik qadir-qasiyetten aiyryp, әielderding biz ókshe topliynyng astyna tastady; d) Qytayda úzaqqa qalu Dimash ýshin belden ziyan, ol qazirding ózinde tamyrynan ajyray bastady, múnda sayasattyn, aqshanyng salqyny bary anyq; e) Dimash jeke mýddesimen Qytaydy bayytyp jatyr, al búl el qazaqqa ata jau, onda qandastarymyz qiynshylyqqa úshyrauda, al ol bolsa sonday jauymyzben qúshaqtasyp әn salyp jýr; j) Dimash әlemdi emes, Qytaydy moyyndatty deu dúrys bolady, al búl elding bizge týkke de keregi joq; onyng Qytaydaghy milliondaghan fanattarynyng Dimash ýshin Qazaqstangha kóshuge barmyz dep mәlimdeui jaydan-jay emes, týpki niyetteri belgili ― sony jeleu etip, elimizge, jerimizge jym-jyrt kirip alu, sondyqtan Rinattyng Dimashty sayasy qaru deui dúrys. Qysqasy, Dimash elim dese, jerim dese keyin qaytsyn, tughan elin aralap konsert bersin...

Qúdayshylyghyn aitayyq, osynau day-day aitysta pikir aitu mәdeniyetine tәn emes asyra maqtau da bolmay qalghan joq, anyq-qanyghyna jetuge de ter tókpey, jalpylama, jadaghay aiyp taghumen biraz jaydy bylyqtyru da bar. Soghan qaramastan ol kýnderi dәl osy mәseleni órshitpey qoya salu jaghynda bolghanbyz. Onymyzgha ýsh jaghday sebep bolghan-dy. Birinshiden, halqymyzgha tәn shýkirshilik aitu, ishtegi qoqysty syrtqa shyghara bermeu. Ekinshiden, artyq-kemine qaramastan, aitylghan pikirlerding qoghamdaghy ahualdy barynsha dәl sipattap beretin újymdyq synshy retindegi manyzy, yaghny әleumettanushylyq mәnining bar ekendigi. Ýshinshi sebep – Rinat aitqanday, shynynda da sonyra, bir jyl ótkende ne bolatynyn kýtu edi. Osy kýni aitysker jigit әlgi sózdi sol sәtterdegi óz týisigine sýienip otyryp aitty ma dep oilaymyn. Nege deseniz, Rinat «shóje sanayyq» dep otyrghan sәuir, jalpy 2017 jylghy jazghysalymghy uaqyt Dimashtyng Singer jobasyndaghy jenisinen keyingi, bәrimiz ayaghy ne bolar eken dep mazasyzdana kýtken almaghayyp kezenning basy bolatyn. Sebebi, jas әnshi ýshin ol kýnderi óz betin tabu jolynda búltaqqa týsip izdenu uaqyty bastalghan. Sonymen birge әnshining adam aitqysyz úzaqqa (tórt aigha) sozylghan konkurstan keyin qatty sharshaghany da bilingen. Biraq alynghan biyikti bekitu niyeti jәne shou biznes zandylyghy jóndep tynyghuyna da mýmkindik bermedi, oghan fanattar men BAQ-tyng ýnemi nazarynda jýru mashaqaty, barynsha tyghyz júmys kestesi, qúrlyqtar arasyn jol qylghan әuesaparlar sýrkili qosylyp, fiziologiyalyq jaghynan ghana emes, kónil-kýy jaghynan da keri әserlerin tiygize bastaghan-dy. Sodan da әnshi keybir joghary registrli oryndaularynda, әsirese ózining mәshhýr kontertenorlyq vokalizderinde notadan tayyp ketken sәtter de boldy, onyng ýstine qas qylghanday tipti maqtauly Europanyng ózinde muzykalyq sharalardyng tehnikalyq jaghynan әzirlenu dengeyi oidaghyday bolmay, konsert zaldary men alandary Dimashtyng notadaghy әr dybysty muzykagha ainaldyratyn vokaldyq talabyna jauap bere almady. Sonymen birge әnshining oryndaushylyq partiyasynyng basym biyiktik dengeyine (tessiturasyna) say keletin әnderding tapshylyghy da bayqaldy. Rinat qansha aitqanmen óner adamy ghoy, osynday-osynday kibirtik-syqyrlardy júlyntútamymen sezdi ghoy deymin. Biraq sonyng barlyghynyng da týbi hayyr – shamamen 2017 jyldyng kýzinen bastap Dimashtyng vokaldyq formasy qayyra qalpyna týsti, onyng dausyna keletin әnderdi tandap alu talaby da jogharylady, Dimashqa arnap alghashqy әnder de jazyla bastady, solardyng biregeyi – Skreaming әnshi shygharmashylyghynda jana kezendi bastap berumen qatar Dimashtyng uaqyt synynan abyroymen ótip, ónerde óz betin tapqanyn da pash etti. Mamyrda Shenijeni qalasynda ótken әnshining jeke konserti pop stiylindegi osy kompozisiyanyng atyn iyelenui, onyng aragha ay salyp Asian Music Chart chartynda sayysqa týsken Top 35 әnning arasynan top jarghany tegin emes-ti. Al jazda Internet kenistigi arqyly taralghan әnshining ýsh tildegi alghashqy audiodiskisining taghy da Skreaming ataluy jәne kompozisiyanyng oryndaushynyng stiylin sipattaytyn singl týrinde diskini bastap túruy endigi jerde Dimashtyng ekskluziv әn aitu mәneri Skreaming (erkinirek audarghanda «Shyghandap aitu») degen at alatynyn mәlimdep túrghanday edi. Osy arqyly әnshi sonynan túz qosqan bytyramen qualay atyp qalyp jatatyn synampazdargha iri patron oqpen oqsatyp túryp jauap bergendey edi. Búdan song onyng myna tabysy uaqytsha, danqy baryp-baryp shyrqau biyigine jetken sәtten bәsensy beredi dep ýmittengen bazbireulerding auzyna qúm qúiyluy tiyis-ti. Onyng ýstine synshylar aitty-aytpady, kýn sanap janbyrdan songhy qozyqúiryqtay qaulap ósip jatqan әnshi talantyna tabynushylardyng qalyng qatarynan ayaq tartuy da logikalyq túrghydan kýtilgen jәit edi. Sonyng ishinde Rinatqa qatysty týrde aitatyn bolsaq, jogharydaghy onyng pikirine baylanysty ózimiz keltirgen kontent-taldaudyng ishinde biz býgip qalghan tym qatty sózder de bolghan edi, yaghni, «Rinat, sen ózing auyl-ýiding úsaq әngimesinen aspaghan bәdikting biri ekensin» yaky «Baqa jútqan balyqtay qabaryp, týkiriging shashyrap...», «Kózing sýnguir qayyqtyng su astynan shygha kelgen periskopy qúsap...» dep keletin jeke basqa tiyisulerden ónge keybir әiel adamdardyng osy jerde qalamgha alugha kelmeytin laghynetteulerge de barghanyn endi aitugha mәjbýrmiz. Osylardy eskere kelgende, Rinat búl taqyrypqa endigәri orala qoymas, eger ishine syimay bara jatsa, Dimash jasy kishi bauyry ghoy, bir iyinin keltirip, ózine jetkizer dep oilaghanbyz.

Qatelesippiz.

Jogharyda aitqanymyzday, aitysyp ýirengen aqyn jeltoqsanda Elbasymen jarysyp, 45-shi iyneli eski plastinkasyn qayyra, osymen tórtinshi ret oinatty. Ne deydi, sonda búl mýjilinkirep qalghan kóne kýitabaq?!

Áketip bara jatqan janalyq joq – negizinen bayaghy «әleulay», eski saryn.

«Talant pen últqa qyzmet etetin adamnyng ara-jigin ajyratyp alayyq»,– dep bastaydy da, odan әri: «Nege Dimash әn aitqanda men «Búnday әnshilerden qorqam» dedim?!» dep alyp, ózining búl ritorikalyq súraghyna bylay dep jauap qaytarady: «Bizding qazaqtyng onsyz da bolmysy evropalanyp bara jatqan kezde dәl sonday fenomen shyghatyn bolsa, men tolyq bildim, bizding jastar sonyng artynan eretinin. Al Dimashtyng sahnalyq obrazyn qalyptastyrghan kim, qay últ qalyptastyrdy? Qytay qalyptastyrdy ma? Nege qytaylyqtar ony shyghardy? Biz qytaylar qazaqsha ýirenip jatyr deymiz. Olar bizding balany bizge qarsy paydalanyp jatyr. Dәl osylay bolatynyn men bilgem. Óitkeni ol bolghan praktika. Dimash «Saz әleminde» jýrgende ony bir adam sol jaqqa sýiredi me? Jarq etip shyqqanda maqtandyq. Bizding ministrlikting basy istese «Slavyan bazarynan» keyin Dimashty qazaq operasynyng pasporty retinde ony kerisinshe qongy kerek edi. Dimash Qúdaybergen Qytay sayasatynyng taza qúrbany».

Osynau úzaq tiradanyng jayyna sәl keyinirek oralamyz, endi bir sәt súhbat berushi men telejýrgizushining dialogyna qúlaq týrelik.

Onyng bir jerinde, Rinat Dimashtyng talantyn, qazaqty shetke tanytqan enbegin moyyndaghanday bolyp otyrghanda jýrgizushi әnshige ataq beru mәselesin qozghaydy. Aytysker búl súraqqa kýmiljinkirep baryp: «Beru kerek. Bizde qanday ataqtar bar ózi. «Qazaqstannyng enbek sinirgen qayratkeri ataghy ma?!» – dep, odessalyqtarsha jýrgizushining óz súraghyn ózine qayyryp tastaydy. Odan әri ózin әlgi ózi aitqan «basy istemeytin ministrliktin» ornyna qoyyp jibergenine ynghaysyzdanghanday әngimening betin basqa arnagha búrady. Yaghny oiyn «Qazaqty dýnie jýzine tanystyryp jatqan Erlan Rysqali, Qanat Islam, Gennadiy Golovkiyn» dep órbitedi. Osy jerde ...iyә, osy tústa súhbatty jýrgizip otyrghan Aman Tasyghan bar bolghyr әngimege kiyip ketedi jәne jay kiymelemeydi:

– Olardyng qataryna Dimash Qúdaybergendi qosa almaymyz, ә?! – dep, qazan qaynatar ashugha qaralay tamyzyq tastaydy.

«Periskopqa» keregi de osy eken, baghjang ete qalady:

– Dimash Qúdaybergendi qay jaghdayda qosamyz biz? Eger Dimash bir konsertinde shyghyp, mikrofonyn jerge tastay sap, «Mening últymdy osy memleket qorlap jatqanda men búl jerde әn aitpaymyn» degen erlik jasaytyn bolsa, biz sonda Dimashqa eskertkish qoysaq ta artyq emes.

Atjalman Aman da dayyn otyr eken:

– Onday erlik jasauy mýmkin be? – dep lyp ete qalady («Aghatay-au, Qytayda tuyp-ósken Qanat Islam olay etpegende, Dimash nege onday erlik jasauy tiyis?!» demeydi).

Taghy da «periskop»:

– Nege mýmkin emes?! Jasasyn. Er-azamat qoy. (Telejýrgizushi búl joly da «Siz de er-azamatsyz ghoy... Men de...» demeydi, dese de ishinen «degen» bolar)...

Qyryq tórt minuttyq beynesúhbat osylay-osylay baryp-baryp, basqa taqyryptargha auysyp jalghasa beredi, soghan qaramastan habar «El qamyn jegen Edige – Rinat Zayytovtyng zaman haqyndaghy mún-zary yaky kýiikti oilary» dep atalmaydy, tiyzerge badyraytyp, súhbattyng bir bóligi ghana arnalghan Dimashtyng aty shygharylady. Týsinikti jaghday ghoy. Oilaghandarynday, әlgi «virusty» materialdy ýsh kýnning ishinde ghana 368 myng adam kórip, onyng 4600-i komment arqyly pikirlerin bildirgen. Osylaysha «múratyna» jetip marqayghan aitysker jayynda yutubtaghy әlgi kommentter ne deydi?

Álbette, «Altyn dombyrany» ala almay qalghan kekti aqynnyng ózderining sýiikti әnshilerin tórtinshi ret minegen sózderi búl joly da qatary myn-myndap sanalatyn fan-qoghamdastyqtyng oryndy ashu-yzysyn tudyrghan, al ol ashu-yza óz kezeginde kekti aqynnyng kegin qughandardyng da oryndy ashu-yzasyn qozdyrmay túra almaghan. Osy jerde qúrmetti oqyrmandarymyzdyng altyn uaqytyn jemes ýshin solardyng birnesheuin ghana ret-retimen keltire keteyik.

«Óner men sayasattyng bir-birine esh qatysy joq».

«Ne nado smeshivati politiku y iskusstva».

«Nege mikrofonyn tastay salyp aitpaydy deydi. Aytpaydy, óitkeni óz jerinde siz siyaqtylar ony ayaqtan shalyp, artqa tartty. Al Qytayda ónerin óner dep baghalady. Dimash óte tәrbiyeli, ónegeli bala. Ol su ishken qúdyghyna týkirmeydi. Óitkeni ony solay tәrbiyelegen ata-әjesi».

«Dimash 2017 jyly «Men әnshimin» bayqauyna qatysqanda qazaqtar ol jaqta erkin jýrgen bolatyn. Dimash ol elmen kelisim-shartqa otyrdy. Endi ol sharttyng merzimi bitkenshe, sózin berik ústaytyn, bir sózdi boluy ýshin mikrofonyn jerge qoya almaydy. Ol óz isine ózi jauap beretin sanaly azamat! «Buynsyz jerge pyshaq úru jaramaydy».

«Dimash arqyly Qytay bizdi qalay jaulaydy, eger qytaylar múqym stadion bop qazaqsha әn salyp jýrse?!»

«Qytay Dimashsyz-aq qaptap kirgen...»

«Dimash Reseyge baryp oryssha әn aityp jýr, sonda «orystandyryp jatyr» deymiz be?!»

«Dimash «Qazaghymdy әnim arqyly әlemge tanytam» degen bala kýngi armanyn oryndap jýr».

«Qazaqstan degen memleketti kartadan tauyp alyp, Dimash ýshin qazaq eline kelip jatyr, sonda olardyng da bizding jerge kózderi týsip otyr ma?..»

«Sizder Rinattyng sózin dúrys tyndamaghansyzdar, ne dúrys úqqan joqsyzdar. Ol «Dimash talant iyesi, biraq biz sol talantyn kesh baghaladyq. Dimash Qytaydy moyyndatyp edi, bizdi de moyyndata aldy...» dep otyr... «Qytay qúrbany» degenge kelsek, Dimashty biz Qytay arqyly tanyghanymyzdy moyyndayyq. Rinat sony menzep otyr!»

«Sam je v Kitay Dimasha otpraviyl, a teperi vsyakuiy hreni pro nego govoriyt».

«Rinat Zaitov, vy ne iymeete moralinogo prava chto-libo govoriti o Dimashe!»

« 1. Dimash qazaq tilin shetelde nasihattap, qorghap jýr. Búl – tildi sýi, últty sýi. Dimash últyn sýiedi. Dәl osy uaqytta qandas bauyrlarymyzdy Qytay esh jazyqsyz týrmege qamap jatyr. Jarty mln qazaq azap shegip, týrmede jatyr. Al osynday Qytaydyng memlekettik arnasynda әn salu últty sýngge qayshy keledi. Dimashtyng búl jaghdayda óz pikirin bildirui azamattyq pozisiyasy bolmaq. Biraq sayasat emes. Al әldekim onyng erkine qarsy Qytaygha qarsy sóz aitqyzbasa búl sayasat bolmaq.

2. Eshqanday «әlem adamy» statusy últty sýydi joqqa shygharmaydy, últtyq paryzdan bosatpaydy. Álemdik praktikada da sonday. Resey kýsh kórsetkende Gruziyadaghy V. Kikabidze nege onyng marapatyn almady? Keshe Ukrainadan S. Rotaru nege «Jyl әnine» keluden bas tartty? Qytaydyng zorlyghyn býkil әlem bilip otyrghanda Dimashtyng әlemge últtyq namysy joq, tamyrsyz tiri pende bolyp kóringenin qalaysyzdar ma?»

«Jarty әlemdi Qazaq eline yntygha qaratqan, jarty әlemning Qazaq eline, tiline degen qyzyghushylyghyn oyatqan Dimashty qazaq ónerin damytty dep aita almaydy eken. Al Londonda bir ret shyghyp óleng aitqan, Dimashtyng qazaq ýshin istegen isterining bir ghana payyzyn istegen adamdy, yaghny Erlan Rysqaliyevty qazaq ónerin damytty deydi...»

«Rinat Rifhatúly Zaitov – úighyr, sosyn da úighyrlardyng soyylyn soghyp otyr...»

«Dimash – Evraziyalyq gruppa jәne Qytay kompaniyalarynyng proektisi dep pikir bildirgen aqyldy adamdar».

«Rinat, na dvore 21 vek. Eto vam ne 2000 god, gde vy toliko beryote dombru y poyote. Strane nujno chto-to novoe, chto-to drugoe, molodyojnoe. A vy zastryaly v tom veke, gde mojno toliko peti na aitysah»...

Jә, osymen qoyayyq kommenttegi pikirlerdi. Ángimening negizgi auany belgili boldy ghoy. Búl jolghy gәp ta ýshinshi mәrte shyghyp sóileuden jәne oghan berilgen kommentariylerding tónireginen asa almapty. Aytysker tek qazaq jastarynyng qúlqyn búzatyn Dimash fenomeni turaly oiyn odan әri damytqan. Osy oraydaghy jalghyz ózgeshelik, búrynghy aitqandaryn Qytay taqyrybymen túzdyqtaydy. Búghan deyin ózi mansúq etken «betin boyap, shashyn elbiretip, «iyh-iyh» dep shyghatyn» sahnalyq beyneni endi Qytaygha aparyp japsyrady. Múnysy – 25-sәuirdegi aitqandaryna ýn qosushylardan enshilegen «taza tvorchestvosy».

(Jalghasy bar)

Abai.kz