Elbasy Núrsúltan Nazarbaev úsynghan “Preziydentting bes әleumettik bastamasy” atty halyqqa Ýndeui qoghamyq qoldaugha ie bolghany belgili. Bes bastamanyng negizi – halyqtyng әleumettik jaghdayyn jaqsartu, túrghyndardy baspanamen qamtu. Ásirese, әrbir otbasyna baspana aludy qarastyrghan birinshi bastama júmysy әr ónirde qarqyndy oryndalyp jatyr.

Atalghan baghdarlamagha memlekettik qyzmetkerler mýddeli ekeni ras. Olardyng ishinde múghalimder men dәrigerler de bar. Biraq, ýy alugha kóbining tabysy jetpey qalyp jatady. Mәselen, Shymkentte jyl basynan beri “7-20-25” baghdarlamasy boyynsha 287 ótinish kelip týsken. Sol ótinishterding 130 y ghana qanaghattandyrylghan kórinedi.

Ayta keteu kerek, atalmysh baghdarlamagha ónirdegi kez-kelgen QR azamaty qatysa alady. Ol ýshin bar bolghany songhy bes jyl ishinde jeke basynyzda mýlik bolmauy manyzdy. Jәne, óziniz tirkelgen ónirde 3 jyl túraqty meken-jayynyz bolu kerek. Sonday-aq, ipotekalyq qaryzynyzdyng bolmauy da eskeriledi.

Atalghan jobanyng taghy bir ereksheligi múnda artyq qújat jinaudyng qajeti joq. Jәne, Qazaqstannyng óziniz tandaghan qalasynan túrghyn ýidi tandap, sol boyynsha әreket etseniz bolghany. Býginde Shymkent qalasynda “7-20-25” baghdarlamasy boyynsha “Bank sentr krediyt”, “Sesna bank”, “Halyq bank”, “Forte bank” syndy jalpy 8 bank qyzmet jasaydy. Múnda eskeruge tiyis bir dýnie – tandaghan ýiinizding baghasy 25 mln.tengeden aspau mindetteledi. Yaghni, siz kórsetilgen baghagha deyingi kez-kelgen baspanany ala alasyz. Mәselen, Shymkent qalasynda atalmysh baghdarlama boyynsha salynyp jatqan ýilerding 1 sharshy metri – 195 000 – 240 000 tengeni qúraydy. Al, túrghyn ýy qúrylys jinaq bankining salymshylary ýshin túrghyn ýiding bir sharshy metri – 140 myng tg. Ótken jyly Shymkentte bank tólem qabiletin rastaghan 97 adam baspanaly bolghan. Al, sol túrghyndardyng basym kópshiligi ýilerin “Bank sentr krediyt” arqyly rәsimdegen kórinedi.

Taghy bir aita keterligi – banktegi kredittik kartanyzdyng dúrys boluy manyzdy. Al, baghdarlamagha 21 jastan bastap QR barlyq azamaty qatysady.

Býginde Shymkent shaharynda qala әkimi Ghabidolla Ábdirahymovtyng bastamasymen “Qamqor Baspana”, “Jas Arman” atty eki pilottyq joba jýzege asyrylmaq. Oghan qala әkimi men “Baspana” Ipotekalyq úiymy” Aksionerlik qoghamynyng tóraghasy Qayrat Altynbekovtyng 2018 jyly qoyghan ózara memorandumy negiz bolghan.

Memorandumgha sәikes, túrghyn ýiding 20%  aldyn-ala tólemining 50 % qaytarymdy subsidiya týrinde beriledi. Óitkeni ónirdegi kóptegen azamattar alghashqy jarnasyn tóleuge qabiletsiz kórinedi. Sóitip, býginde Shymkentte atalghan baghdarlama boyynsha kómekting Áleumettik jәne Budjettik dep atalatyn týrleri qoldanysqa engen. Nәtiyjesinde, budjettik subsidiya dәriger, múghalim jәne qúqyq qorghau qyzmetkerlerine 0,01 %  on bes jylgha beriletin bolady.

Baghdarlamagha qatysugha múragerlik ýlesting boluy kedergi emes. Jәne, júbaylardyng birinde jer telimi bolsa da keri әser etpeydi. Bastysy, ol jerge qúrylys nysany týsip ketpese bolghany. Al, jas ereksheligi boyynsha, nesiyeni 25 jylgha alsanyz, onyng óteu kezinde er azamattyng jasy 68 den, әiel adamnyng jasy 63 ten aspauy manyzdy. Demek, siz 25 jyldyq nesiyeni rәsimdeu ýshin er adam 42 de, әiel adam 38 de boluy qajet. Eger, nesiyeni 10 jylgha rәsimdeseniz er adamdar 58 de, әielderding jasy 53 te bolu kerek.

Jalpy alghanda ontýsitk ónirde Elbasynyn  bes әleumettik bastamasy qarqyndy jýrip jatyr deuge negiz bar. Óitkeni, búl bastama el әleuetining jana serpinge kóteriluine sep boldy.

Shymkent ónirindegi osy iygi bastamalar aldaghy jyldarda da óz jalghasyn tauyp, halyqtyng әleumettik-ekonomikalyq әl-auqaty artady dep senemiz.

Abai.kz