ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ۇسىنعان “پرەزيدەنتتىڭ بەس الەۋمەتتىك باستاماسى” اتتى حالىققا ۇندەۋى قوعامىق قولداۋعا يە بولعانى بەلگىلى. بەس باستامانىڭ نەگىزى – حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋ، تۇرعىنداردى باسپانامەن قامتۋ. اسىرەسە، ءاربىر وتباسىنا باسپانا الۋدى قاراستىرعان ءبىرىنشى باستاما جۇمىسى ءار وڭىردە قارقىندى ورىندالىپ جاتىر.

اتالعان باعدارلاماعا مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر مۇددەلى ەكەنى راس. ولاردىڭ ىشىندە مۇعالىمدەر مەن دارىگەرلەر دە بار. بىراق، ءۇي الۋعا كوبىنىڭ تابىسى جەتپەي قالىپ جاتادى. ماسەلەن، شىمكەنتتە جىل باسىنان بەرى “7-20-25” باعدارلاماسى بويىنشا 287 ءوتىنىش كەلىپ تۇسكەن. سول وتىنىشتەردىڭ 130 ى عانا قاناعاتتاندىرىلعان كورىنەدى.

ايتا كەتەۋ كەرەك، اتالمىش باعدارلاماعا وڭىردەگى كەز-كەلگەن قر ازاماتى قاتىسا الادى. ول ءۇشىن بار بولعانى سوڭعى بەس جىل ىشىندە جەكە باسىڭىزدا مۇلىك بولماۋى ماڭىزدى. جانە، ءوزىڭىز تىركەلگەن وڭىردە 3 جىل تۇراقتى مەكەن-جايىڭىز بولۋ كەرەك. سونداي-اق، يپوتەكالىق قارىزىڭىزدىڭ بولماۋى دا ەسكەرىلەدى.

اتالعان جوبانىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى مۇندا ارتىق قۇجات جيناۋدىڭ قاجەتى جوق. جانە، قازاقستاننىڭ ءوزىڭىز تاڭداعان قالاسىنان تۇرعىن ءۇيدى تاڭداپ، سول بويىنشا ارەكەت ەتسەڭىز بولعانى. بۇگىندە شىمكەنت قالاسىندا “7-20-25” باعدارلاماسى بويىنشا “بانك تسەنتر كرەديت”، “تسەسنا بانك”، “حالىق بانك”، “Forte bank” سىندى جالپى 8 بانك قىزمەت جاسايدى. مۇندا ەسكەرۋگە ءتيىس ءبىر دۇنيە – تاڭداعان ءۇيىڭىزدىڭ باعاسى 25 ملن.تەڭگەدەن اسپاۋ مىندەتتەلەدى. ياعني، ءسىز كورسەتىلگەن باعاعا دەيىنگى كەز-كەلگەن باسپانانى الا الاسىز. ماسەلەن، شىمكەنت قالاسىندا اتالمىش باعدارلاما بويىنشا سالىنىپ جاتقان ۇيلەردىڭ 1 شارشى مەترى – 195 000 – 240 000 تەڭگەنى قۇرايدى. ال، تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكىنىڭ سالىمشىلارى ءۇشىن تۇرعىن ءۇيدىڭ ءبىر شارشى مەترى – 140 مىڭ تگ. وتكەن جىلى شىمكەنتتە بانك تولەم قابىلەتىن راستاعان 97 ادام باسپانالى بولعان. ال، سول تۇرعىنداردىڭ باسىم كوپشىلىگى ۇيلەرىن “بانك تسەنتر كرەديت” ارقىلى راسىمدەگەن كورىنەدى.

تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىگى – بانكتەگى كرەديتتىك كارتاڭىزدىڭ دۇرىس بولۋى ماڭىزدى. ال، باعدارلاماعا 21 جاستان باستاپ قر بارلىق ازاماتى قاتىسادى.

بۇگىندە شىمكەنت شاھارىندا قالا اكىمى عابيدوللا ءابدىراحىموۆتىڭ باستاماسىمەن “قامقور باسپانا”، “جاس ارمان” اتتى ەكى پيلوتتىق جوبا جۇزەگە اسىرىلماق. وعان قالا اكىمى مەن “باسپانا” يپوتەكالىق ۇيىمى” اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ توراعاسى قايرات التىنبەكوۆتىڭ 2018 جىلى قويعان ءوزارا مەموراندۋمى نەگىز بولعان.

مەموراندۋمعا سايكەس، تۇرعىن ءۇيدىڭ 20%  الدىن-الا تولەمىنىڭ 50 % قايتارىمدى سۋبسيديا تۇرىندە بەرىلەدى. ويتكەنى وڭىردەگى كوپتەگەن ازاماتتار العاشقى جارناسىن تولەۋگە قابىلەتسىز كورىنەدى. ءسويتىپ، بۇگىندە شىمكەنتتە اتالعان باعدارلاما بويىنشا كومەكتىڭ الەۋمەتتىك جانە بيۋدجەتتىك دەپ اتالاتىن تۇرلەرى قولدانىسقا ەنگەن. ناتيجەسىندە، بيۋدجەتتىك سۋبسيديا دارىگەر، مۇعالىم جانە قۇقىق قورعاۋ قىزمەتكەرلەرىنە 0,01 %  ون بەس جىلعا بەرىلەتىن بولادى.

باعدارلاماعا قاتىسۋعا مۇراگەرلىك ۇلەستىڭ بولۋى كەدەرگى ەمەس. جانە، جۇبايلاردىڭ بىرىندە جەر تەلىمى بولسا دا كەرى اسەر ەتپەيدى. باستىسى، ول جەرگە قۇرىلىس نىسانى ءتۇسىپ كەتپەسە بولعانى. ال، جاس ەرەكشەلىگى بويىنشا، نەسيەنى 25 جىلعا الساڭىز، ونىڭ وتەۋ كەزىندە ەر ازاماتتىڭ جاسى 68 دەن، ايەل ادامنىڭ جاسى 63 تەن اسپاۋى ماڭىزدى. دەمەك، ءسىز 25 جىلدىق نەسيەنى راسىمدەۋ ءۇشىن ەر ادام 42 دە، ايەل ادام 38 دە بولۋى قاجەت. ەگەر، نەسيەنى 10 جىلعا راسىمدەسەڭىز ەر ادامدار 58 دە، ايەلدەردىڭ جاسى 53 تە بولۋ كەرەك.

جالپى العاندا وڭتۇسىتك وڭىردە ەلباسىنىڭ  بەس الەۋمەتتىك باستاماسى قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر دەۋگە نەگىز بار. ويتكەنى، بۇل باستاما ەل الەۋەتىنىڭ جاڭا سەرپىنگە كوتەرىلۋىنە سەپ بولدى.

شىمكەنت وڭىرىندەگى وسى يگى باستامالار الداعى جىلداردا دا ءوز جالعاسىن تاۋىپ، حالىقتىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ءال-اۋقاتى ارتادى دەپ سەنەمىز.

Abai.kz