Júma, 29 Nauryz 2024
Kórshining kólenkesi 6522 18 pikir 20 Mausym, 2019 saghat 12:19

Dýken Mәsimhanúly basshylyq etetin «qytaytanu ortalyghy» nemen ainalysady?

Ken-baytaq qazaq dalasy bes memleketpen shekaralas jatyr. Sonyng ishinde soltýstiktegi kórshimiz Resey men shyghysymyzda 1 460 shaqyrym shekaramyz shektesip jatqan Qytaydyng Qazaqstangha әseri mol. KSRO kezinde bizge "agha halyq" bolghan Reseyding qazir de Aqordagha aitarlyqtay salmaghy bar. Búl óz aldyna bólek әngime. Bizding aitpaghymyz, songhy jyldary Qytaydyng da elimizdegi yqpaly kýsheyip keledi.

Shyghystaghy kórshimizding ekonomikalyq jәne sayasy shyrghasyna shym-shymdap batyp bara jatqanymyz shyndyq. Resmy jәne beyresmy derekterde Qytaydan alghan qaryzymyzdyng az emes ekeni aitylady. Búghan qosa qazba baylyqtarymyzdyng da qyzyghyn qysyq kózder kórip jýr degen sózder bar. Qysqasy, qúdayy kórshimizding qazaq dalasy degende qúlqyny kenip, arany ashylyp kele jatqany anyq.

Qytay bolsyn, Resey bolsyn kez-kelgen kórshimiz Qazaqstandy bes sausaghynday biledi. Tipti kórshilerimiz ghana emes, alys-juyq shetel ghalymdary elimizdi alaqanyndaghyday andyp otyr. Elde ne jaghday oryn alyp jatyr bәrin kózben kórgendey jazyp-syzady. Sondaghy andityny elimizdegi myng týrli mýddelerining jay-kýii ekeni belgili. Biz sóz etip otyrghan Qytaydyng әr oblysynda Orta Aziya ónirin arnayy zertteytin ortalyqtar júmys isteytin kórinedi. Tipti óz elimizde 5 Konfusiy instituty ashylyp, onda 14 myng student bilim alyp jatyr eken.

Al Qazaqstanda qytaytanu isimen ghylymy týrde ainalysatyn birde-bir institut bolghan joq. Sol sekildi ózge de ortaq qarym-qatynasymyz qoi qúdayy kórshilerimizdi tanyp-biluge talpynbaymyz. Elimiz aqparat qúraldary alys sheteldi aitpaghanda strategiyalyq manyzy bar kórshilerimizding kýi-jayyna kóz salmaydy. Basqasha aitsaq, «Putin ai minip, ang aulaydy» nemese «Qytayda úrlyq jasaghan adamnyng sausaghyn kesedi» degen anyz-әngimelerden asa almay jýrmiz.

Jaqynda osy olqylyqtyng ornyn toltyryp, kórshilerimizge ghylymy túrghydan kóz salu maqsatynda L.N.Gumiylev atyndaghy Euraziya Últtyq uniyversiytining janynan «Qytaytanu ghylymy instituty» qúrylghan bolatyn. Atalghan ghylymy ortalyqtyng baghyt-baghdary jәne júmys josparymen tanysu maqsatynda institut diyrektory, aqyn, audarmashy, Qazaqstannyng enbek sinirgen qayratkeri, filologiya ghylymdarynyng doktory, professor Dýken Mәsimhanúlymen súhbattasqan edik.

- Óziniz jetekshilik etip otyrghan «Qytaytanu instituty» jayly tolyqyraq aityp berseniz.

- Jalpy bir memleketting ózge memleketterdi zerttep otyruy - órkeniyetti elderde ejelden qalyptasqan ýrdis. Biraq búl ýrdisting maqsaty men mindeti zamannyng auysyp, uaqyttyng janalanuymen ózgerip te otyratyny jasyryn emes. Mәselen, ótken ghasyrlardaghy batys elderining shyghys elderin zertteui, kóp jaghdayda irge keneytuge jol ashu maqsatynda qolgha alynghan bolatyn. Al býgingi kýni de búnday zertteulerding strategiyalyq maqsaty men ózektiligi bәlendey әlsirey qoyghan joq. «Qytaytanu» ghylym retinde ótken ghasyrlarda batys elderinde sol bayaghy irge keneytu maqsatynda qalyptasty da, keyindep, eltanu ghylymyna ainalyp qaldy. Áriyne, AQSh, Resey sekildi alpauyt elderdegi qytaytanu ghylymynyng strategiyalyq mәni men maqsaty әli de әlsirey qoyghan joq. Al Qazaqstan ýshin, qytaytanu ghylymy sayasiy-strategiyalyq túrghydan da, eltanu ghylymy retinde de qajet. Qajet bolghanda jay qajet emes, óte qajet. Sebebi býgingi QHR bizding elimizding halyqaradaghy senimdi әriptesi, dos el, tatu kórshisi deymiz. Kórshimen, dospen tatu bolu ýshin de biz ony әbden, jan-jaqty tanyp-biluimiz kerek. Mәselen, Qytaydyng demografiyalyq ekspansiyasynan irgesinde otyrghan biz týgili, Europada, Tynyq múhit aimaghynda, Afrikada, tipti Úly múhittardyng arghy betinde jatqan elder de qauiptenedi. Alayda irgesinde otyrghan Japoniya, Koreya, Ýndistan, Nepal, Laos t.s.s. kóptegen elder qytaymen tatu-tәtti beymaral ómir sýrip jatyr. Búnyng sebebi ne? Búnyng basty sebebi qytaydy jaqsylap zerttep bilu-bilmeude jatyr. Eger qytay halqynyng mentaliytetin, resmy Pekinning ishki-syrtqy sayasatyn, el ishindegi barlyq jaghdaydy jaqsy biletin bolsaq, Qytay biyligining kýndelikti tirligine qalt jibermey nazar audaryp otyratyn bolsaq, jalpy ózimizge keler kez-kelgen ziyan men qauip-qaterge, syilasyp otyryp-aq jol bermeuge bolady. Búl bir. Ekinshiden, qazaq pen qytay jer jaralyp, su aqqannan beri kórshi bolyp, Aziya qúrlyghyn qatar mekendep kele jatqan halyqtar. Tarihtaghy aumaly-tókpeli zamandardyng kesirinen tarihymyz ben mәdeniyetimizge qatysty jazbalar ózimizde saqtalmay qaldy. Osy aqtandaqtardyng ornyn da qytaytanu ghylymynyng kómegimen toltyrugha bolady. Qysqasy biz «qytaydyng jan sany kóp eken, ekonomikasy men әskery quaty óte myqty eken, bizge kýnderding kýninde osy elden qauip tónui mýmkin» dep basqa bir jaqqa kóship kete almaymyz ghoy.... Endeshe biz әri últtyq qauipsizdigimiz ýshin, әri ol elmen tatu kórshilik, senimdi dostyq qarym-qatynasty saqtau ýshin qytaytanu ghylymyn jandandyruymyz kerek.

Qytaydyng 22 ólke, 5 avtonomiyalyq ólkesining bәrinde Gumanitarlyq ghylymdar akademiyasy bar. Sol akademiyalardyng bәrinde Orta Aziya elderin zertteu instituttary júmys isteydi. Búghan kóptegen ólke-qalalardaghy Memleket qauipsizdik komiytetinin, sonday-aq JOO janyndaghy Orta Aziya elderi aqparattyq-taldau ortalyqtaryn qosynyz. Olardyng keybireui QHR qúrylghan kezde birge qúrylghan. Ondaghy әr bir institut pen ortalyqtarynda kem degende 10-20 qyzmetker júmys jasaydy.

Bizde jana ashylyp jatqan Qytaytanu institutynyng moynyna jýktelip otyrghan mindetter men maqsattarynyng auqymyn osydan-aq shamalay beruge bolady. Atam qazaq «eshten kesh jaqsy», «joqtan bar jaqsy» degen ghoy.

Aldaghy uaqytta institut QHR ishki-syrtqy sayasatynyng basty baghyt-baghdaryn, Resmy Pekinning Shyghys jәne Ontýstik Aziya elderimen, Tayvanmen, Batys әlemimen, Týrki әlemimen, Islam әlemimen, Orta Aziya elderimen (onyng ishinde әsirese Qazaq elimen) qarym-qatynasyn zertteuge kóbirek den qoyatyn bolady.

Sonymen birge atalghan institut QHR-nyng óz ishindegi etnosaralyq, dinaralyq, ekonomikalyq, sayasiy-әleumettik mәseleleri men jalpy betalysy turaly da ghylymy boljam jasap, ózimizding biylik bútaqtary men jalpy oqyrmangha úsynyp otyratyn bolady. Búdan tys, Qytay múraghattaryndaghy ejelgi qazaq (týrki) tarixy men mәdeniyetine qatysty derekterdi jinaqtap shygharu; Áygili qytay ghalymdarynyng ejelgi qazaq (týrki) tarixy men mәdeniyetine qatysty zertteulerin, sonymen birge qytay xalqynyng (xani zu) mentaliyteti men tanym-talghamyn qazaq oqyrmandaryna tanystyru maqsatynda qytay әdebiyetining tandauly ýlgilerin qazaq tiline audaryp shygharu da institut júmysynyng negizgi baghyttarynyng biri bolyp tabylady. Sonday-aq institut elimizding salalyq ministrlikteri men últtyq kompaniyalarynan jәne jeke túlghalardan arnayy tapsyrys qabylday otyryp, olardy uaqtyly, sapaly oryndap beruge de yqylasty ekenin qaperlerinizge salamyz.

- Búl institutty ru jayly kópten beri aitylyp jýrdi. Kimnin bastamasymen rylyp jatyr? Qay memlekettik organ jauapty bolady, qalay qarjylandyrylady?

- Bizben, yaghny Qazaqstanmen kórshiles elderding qay-qaysysyn alsanyz da, olarmen qarym-qatynastyng ózindik erekshelikteri, ózindik syr-sipaty, mazmún-mәneri bar. Ol qarym-qatynastardyng baghyt-baghdarlary da san aluan. Kórshiles elder arasyndaghy ruhaniy-mәdeny ýndestiktin, tarihy sabaqtastyqtyn, sayasy saryndastyqtyng syndarly da saliqaly ýderisin saqtay bilu – býgingi zamannyng auqymdy da ózekti talaptarynyng biri. Kórshiles elderding ekonomikalyq, sayasiy-әleumettik mýddeleri men últtyq qauipsizdik mәselelerining uaqyttyn, zamannyn, adamdardyng ruhany dýniye-tanymyna әseri, yqpaly qalay bolmaq? Búl da ýnemi basty nazarda bolugha tiyisti auqymdy mәselening biri. Biz búl rәuishtegi mәselelerge der kezinde jiti mәn berip, múqiyat nazar audaryp otyrmaytyn bolsaq, mәsele qordalanyp baryp ushyghyp ketse, onyng zardaby tipti de ýlken bolady.

Negizinde barlyq kórshilermen, meyli ol Resey nemese Qytay, әlde Ózbekstan, Qyrghyzstan... bolsyn, sauda-ekonomikalyq qarym-qatynastar belgili zandyq, qúqyqtyq negizge sýienedi de, ózara óte úqsas tәjiriybemen jýrgiziledi. Al sayasiy-strategiyalyq, ruhaniy-mәdeny qarym-qatynas mýldem bir birine úqsamaytyn, basqa-basqa әdis-tәsildermen jýzege asyrylady. Ol saladaghy bizding Reseymen qatynasymyz bir tóbe, Ózbekstanmen nemese Qyrghyzstanmen taghy basqa. Kórshilerding ishinde Qytaymen mәdeniy-ruhani, sayasiy-strategiyalyq qarym-qatynastyng orny mýlde bólek. Eng әueli – búl әli kýnge deyin jetkilikti zerttelmey kele jatqan, mýlde tyng sala. Ekinshiden, bizding Qytaydy bilemiz deuimizding ózi de tym ýstirt pikir. Qytaydy bile bermeytinimiz, әsirese tәuelsizdikten keyingi shiyrek ghasyrdan astam uaqytta әbden bayqalyp qaldy. Búl mәselening ózektiligi men betalysy әsirese qytaytanushy-ghalymdargha anyq bayqalyp túrar edi. Sondyqtan da biz Otangha oralghan kýnnen bastap atalghan baghytta arnayy zertteuler jýrgizuding qajettigin, jýieli izdenister jasaudyng manyzdylyghyn aityp, joghary-tómenge dabyl qaghyp kelgen bolatynbyz. Búl rette kýndelikti BAQ-ta aityp, jazyp kele jatqanymyzdy aitpaghannyng ózinde, 2001 jyly Elbasy N.Nazarbaevtyng qabyldauynda bolghanda arnayy úsynys retinde osy mәseleni kóterdik. Odan keyin qazirgi Preziydentimiz Qasym-Jomart Toqaev QR Parlamenti Senatynyng Tóraghasy bolyp túrghan kezinde bir neshe mәrte qabyldauynda bolghanym bar. Bir joly qytaytanu institutyn qúrudyng qajettigin aityp, aldyn-ala arnayy dayyndap aparghan túghyrnama-josparymdy qolyna ústattym. Ol kisi ózi de elimizding ishi-syrtyna aty mәshhýr qytaytanushy-ghalym bolghandyqtan, atalghan instituttyng elimiz ýshin manyzdylyghy men kókeykestiligin óte jaqsy biledi ghoy, sondyqtan bolar, «búl institutty tezdetip ashu kerek» dep birden kesip aitty. Al L.N.Gumiylev atyndaghy EÚU rektory, QR ÚGhA akademiygi E.B.Sydyqov myrzagha eki kýnning birinde aityp jýrgen mәsele bolatyn. Sonymen biyl jyl basynda Erlan Bәttashúlynyng tapsyrmasymen atalghan institutty qúrudyng dayyndyq júmystaryna kirisip kettik. Sonymen sәuir aiynyng sonynda qytaytanu institutyn qúru turaly rektordyng jarlyghy shyqty. Mausym aiynyng basynda men konkurstyq negizde atalghan institutqa diyrektor bolyp taghayyndaldym.

- Júmys qashan bastalady, qyzmettik ramdarynyz qanday, qansha adam júmys isteysizder?

- Júmysy bastalyp ketti deuge bolady. Óitkeni qytaytanu ghylymyna qatysty zertteuler búl institut qúrylmay túryp-aq ainalysyp jýrgen júmysymyz ghoy. Qazir alda ainalysar ghylymy jobalarymyz ben auqymdy taqyryptarymyzdy jýielep jatyrmyz. Aldaghy uaqytta retine qaray sol jobalarymyz ben taqyryptyq zertteulerimizdi jýzege asyru ýshin qúzyrly mekemeler men kompaniyalargha úsynatyn bolamyz. Al instituttyng qyzmettik qúramyna kelsek, әzirshe shtattyq keste әli bektilgen joq. Bekitilgen kýnde de tym kóp bola qoymas. Óitkeni qazirgi zamannyng talaby boyynsha, túraqty shtatpen as iship, ayaq bosatar әlde bireulerdi jinap alghannan góri, myqty mamandardy ghylymy jobanyng qajetine qaray belgili bir merzimge kelisim-shartpen júmys istetken dúrys dep oilaymyn.

- Bizding elde Qytay memleketi jayly týsinik tym tayaz ekenin aityp otyrsyz. Sizderding institut osynday týsinikti týbegeyli ózgerte ala ma?

- Bizding ziyaly qauymnyng ishinde de, qarapayym túrghyndar arasynda da, Qytay turaly mynaday eki týrli kózqaras bar: Onyng biri, Qytaydy «týkke túrmaytyn, qauqarsyz, әljuaz» el dep esepteytin kózqaras. Búl әriyne, sonau KSRO kezindegi Qytaygha qarsy ýgit-nasihattyng qaldyghy. IYә, KSRO dýrildep túrghan zamandarda Qytay shynymen de «týkke túrmaytyn» әlsiz memleket bolatyn. Al qazir onday emes. QHR qazir әlemdik ekinshi ekonomikagha ainalyp ýlgergen alyp derjava ekenin sayasattan sәl ghana habary bar adamnyng bәri biledi. Ekinshi pikir, Qytaydan «basyp alady, jaulap alady, jerimizdi tartyp alady» deytin ýrey. Týptep kelgende búl da tym úshqary pikir. Qazaqta «ózine ózing myqty bol, kórshindi úry tútpa» degen jaqsy maqal bar. Osy maqaldy kórshi otbasylar dengeyinen kóterip, halyqaralyq strategiyalyq prinsip retinde de basshylyqqa alsaq útylmaymyz. Halyqaralyq qarym-qatynasta kimning zany solqyldaq, qay elde paraqorlyq jaylaghan, qay elding túrghyndary patriot emes, qay elding túrghyndary ertenine degen nyq senimmen ómir sýrmeydi, sol el týpting týbinde eldigin joyyp tynysh tabady. Sondyqtan, eline, jerine, tәuelsizdigine ie bolyp qalu-qalmau eng әuelgi kezekte ózinning tirligine baylanysty. Osy tústa bir mysal, Ontýstik Aziyadaghy Singapur, Malayziya, Tayland sekildi biraz el songhy 30 jyldyng auqymynda kýrt qytaylanyp ketti. Al jogharyda aitqan Japoniya, eki Koreya, Ýndistan, Nepal, Laos t.s.s. Qytaymen irgeles jatqan kóptegen elder bir qytaydy óz jerinde bir kýn túraqty túrghyzbay-aq, esesine Qytaymen «tatu-kórshi, dos el» retinde yn-shynsyz ómir sýrip kele jatyr.

Ol ýshin ne isteu kerek? Birinshiden, biylik halqymyzdyng óz elinde, óz jerinde, bolashaghyna senimdi, erteninen alansyz ómir sýrui ýshin qajetti shart-jaghday tughyzuy kerek. Ekinshiden, paraqorlyqty joyyp, otanshyldyq tәrbiyeni kýsheytu kerek. Ýshinshiden, manaydaghy barlyq kórshiler turaly (tek qana Qytay emes) ghylymy zertteulerdi kýsheytip, el túrghyngdary men biylik bútaqtaryn ghylymy týsinikpen qamtamasyz etu qajet. Al bizding institut qytaytanu ghylymy baghytyndaghy zertteulermen ainalysumen birge, jogharyda aitqanymday, qytay xalqynyng (xanizu) mentaliyteti men dýnie tanymyn, tanym-talghamyn, túrmys-saltyn elimiz oqyrmandaryna tanystyru maqsatynda qytay әdebiyetining tandauly ýlgilerin, tandauly filimderin, tandauly drammalaryn qazaq tiline audarumen de ainalysatyn bolady.

Jalpy qytaytanu instituty qúrylmay túryp ta qytaytanu ghylymy bizding elimizde jap-jaqsy órken jayyp kele jatqan bolatyn. Qazir Qazaqstanda oi-sanasy azat, jas qytaytanushylar shoghyry bar. Olardyng bәri óz júmysyn belsendi týrde jalghastyryp, elimiz túrghyndaryn qajetti aqparatpen uaqtyly qamtamasyz etip túratyn bolsa, Qazaqstan men QHR qarym-qatynasynda úshqary pikirler men ýreylerge oryn qalmaghan bolar edi.

- Qytay múraghattaryndaghy ejelgi týrki, qazaq taypalary tarixy men mәdeniyetine qatysty derekterdi izdeu júmysy qalay jýredi?

- Qytay múraghattaryndaghy ejelgi týrki, qazaq taypalary tarixy men mәdeniyetine qatysty derekterdi jinau degen mәselege kelsek, búghan deyin bizding otandyq ghalymdarymyz bolsyn, Qytayda ómir sýrip jatqan qandastarymyz bolsyn, Qytay múraghatynan ejelgi qazaq (týrki) tarihyna qatysty biraz derekterdi jinap alyp, audaryp jaryqqa shyghardy. Sóitip ol enbekter últtyq tarihymyzdyng kóptegen aqtandaq betterin toltyruda erekshe iygi әserin tiygizgeni sózsiz. Alayda búl enbekterding deni tarihy faktilerdi ózek etkeni jasyryn emes. Biz aldaghy uaqytta taghy da Qytay múraghattarynan ejelgi qazaq (týrki) mәdeniyeti men ónerine qatysty derekterdi jinaqtap, qazaq tiline audarudy kózdep otyrmyz. Onday derekterding bir parasy qazirding ózinde qolymyzda bar. Al kem-ketigin Qazaqstannyng Qytaydaghy elshiligi arqyly qytaydyng ortalyq múraghattarynan alatyn bolamyz.

- Qytaydaghy qazaqtar mәselesi jayly aitarynyz...

- IYә, 2016 jyldyng sonynan bastap Qytay KP OK-ning qaulysymen jalpy el kóleminde, onyng ishinde negizgi nýkte retinde ShÚAR-da «ýsh týrli kýshpen kýres» dep atalatyn sayasy nauqan óristegen bolatyn. «Ýsh týrli kýshpen kýres» degeni – diny ekstremizmmen, terrorizmmen, separatizmmen kýres degen sóz. Búl «kýres» әsirese 2017 jәne 2018 jyldary Shynjang ólkesinde óte súrapyl jýrdi. Sol jyldarda, keybir ónirlerdegi jergilikti qúqyq qorghaushylar men keybir sheneunikterding asyra siltep jibergeni sonshalyq, aitylmysh «kýres» barysynda, kóptegen jazyqsyz jandardyng japa shekkeni de jasyryn emes. Mәselen, uatsap qoldanghany ýshin, namaz oqyghany ýshin, ýiinen «Qúran» kitap shyqqany ýshin, keybir jerlerde tipti Qazaqstangha kelip yqtiyarhan alghany ýshin, t.s.s. әreketteri ýshin ondaghy qandastarymyzdyng týrli dengeyde jazagha (sottalu, sayasy ýirenuge tartylu, pasporty tartyp alynu, erkin jýrip-túru qúqy shektelu) tartylghany belgili.

Zardap shekken aghayyndardyng mún-múqtajy sol 2017 jyldyng ózinde-aq әr týrli kanaldarmen Elbasynyng nazaryna jetkizildi. N.Á.Nazarbaev sol kezdegi SIM ministri Q.Ábdirahmanov myrzagha arnayy tapsyrma berdi. Sodan bastap Qazaq biyligi resmy Pekinmen jiyi-jii eki jaqty sóilesuler ótkizdi, ózara delegasiyalar almasyp, jaghdaydy jiti zerttep, mәseleni ontayly sheshuding joldaryn qarastyrdy. Sonyng nәtiyjesi bolsa kerek, biyl jyl basynan beri ondaghy jaghday eptep qalypqa týsip, jazyqsyz qamalghan júrttyng birazy bostandyqqa shyghyp, pasporty jinalyp alynghandardyng pasporty qaytarylyp berilip, Qazaqstangha qydyryp kelem deushilerge de, tipti estulerge qaraghanda, kóship kelem deushilerge de rúhsat berip jatqan kórinedi. Sóz bolyp otyrghan mәsele boyynsha resmy Pekinge halyqaralyq qauymdastyqtyng da yqpaly az bolghan joq. Bizding óz esebimiz boyynsha, búl nauqan osy jyldyng sonyna qaray mýlde sayabyrlap, qoghamdyq tәrtip pen әleumettik jaghday ózining qalypty yrghaghyna kóshuge tiyis.

- «Otandastar qory» men Qazaq qauymdastyghy jaqynda «Qazaq kuәligi» degen qújatty ainalymgha shygharatynyn aitty. «Oralman kuәligi», «yqtiyar hat» alu mashaqatyna endi osy kuәlik qosylmay ma?

- Osy «Otandastar qory» qúryldy degendi bir qúlaghym shalyp qalghanym bar. Ne istep jatqanynan naqty habarym joq. «Oralman kuәligi» degen bir kezdegi «Qazaq kuәligi» degen qújattyng ornyna berilgen dýnie edi ghoy. Ayyrmashylyghy «Qazaq kuәligin» Dýniyejýzi qazaqtary qauymdastyghy qandastardyng shetelden alghan jeke kuәligine negizdelip bere beretin. Keyin ony joyyp, ornyna «Oralman kuәligin» respublikalyq jәne oblystyq, qalalyq kóshi-qon basqarmalary beretin boldy. Kóshi-qon basqarmalary ony beruding tәrtibin azamattyq beruden de qiyndatyp jibergen kezi boldy. Týptep kelgende osynyng bәri bos әngime. Odan góri atalmysh «qor» shetten kelgen aghayyndar men shetelde túryp jatqan aghayyndardyng naqty problemasyn sheshumen, olargha naqty kómek kórsetumen ailanysu kerek. Qandasymyz ba, shetelden kóship keldi me, olargha azamattyq aludyng tәrtibin jenildetsin, qarapayym sharua bolsa olargha egistik, jayylymdyq jer mәselesin sheshuge kómektessin, mamandyq iyesi me, oghan júmys tauyp tauyp bersin. Kәsipker me, 4-5 jyl salyqtan bosatugha yqpal etsin... Qandas pa, shetelde túra ma, qanday múqtajdyghy bar, zerttesin, sóitip naqty kómek jasasyn! Bolmasa, kókek-shәinek dep bir bolmashy qújatty ary audaryp, beri tónkergennen may shygha ma?! Aynalyp kelgende, Abay atam aitqanday «Bayda meyir, kedeyde peyil de joq....» degenning keri bolmauy kerek.

Quanysh Qappas

Abai.kz

 

18 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1578
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2276
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3593