Aybyn AQPATShA. Býlikshiler me, búzaqylar ma?
Shúbarshiyde shyqqan shu eldi qalay tez dýrliktirse, tiyisti organdar ony solay jym-jylas jauyp tastady. Alaqanday auyldyng tóniregindegi 10 kýnge sozylghan atys-shabystyng dauysy jer jarghan-dy. Endi she, qúqyq qorghaushylar men qylmyskerlerdi qosa alghanda 14 adam oqqa úshyp, taghy birazy jaralandy. Búl resmy derek, beyresmy derekter tiyisti organdargha ghana mәlim.
Shúbarshiyde shyqqan shu eldi qalay tez dýrliktirse, tiyisti organdar ony solay jym-jylas jauyp tastady. Alaqanday auyldyng tóniregindegi 10 kýnge sozylghan atys-shabystyng dauysy jer jarghan-dy. Endi she, qúqyq qorghaushylar men qylmyskerlerdi qosa alghanda 14 adam oqqa úshyp, taghy birazy jaralandy. Búl resmy derek, beyresmy derekter tiyisti organdargha ghana mәlim.
Jalpy, qúqyq qorghaushylar taratqan  aqpardyng kýmәn-kýdikke toly tústary jetip-artylady. Aldymen, qaza  tapqandar men izdeude jýrgen jandargha qatysty naqty mәlimetter qúiryghyn  ústatpay, qayta-qayta qúbylumen boldy.
 Atys-shabys seyilgennen keyin ile-shala jurnalistermen jýzdesken Ishki ister viyse-ministri Marat Demeuov:
 - Jyldar boyy Aqtóbe oblysy Temir audanynyng aumaghynda úiymdasqan  qylmystyq top әreket etken. Olar diny iydeyalardy jamylyp, Shúbarshy men  Kenqiyaq auylyna jaqyn jerdegi qúbyr joldarynan múnay úrlaumen  shúghyldanghan,- dedi.
 Yaghni, oqighany lankestik әreketpen baylanystyrudyn, diny ekstremizmmen  baylanystyrudyng qajeti joq kórinedi. Qaqtyghystyng týp-tórkini әleumettik  ahualdyng shiyelenisuimen baylanysty.
 Kýni keshe ghana qyzmetke taghayyndalghan Demeuov ózine dayyn kýiinde  úsynylghan derekti júrtqa jetkizushi ghana ekendigi týsinikti. Alayda,  Shúbarshiyden «shi» shygharghandardy  «múnay úrlaghysh qylmystyq top» dep  baghalap, oqighany jyly jauyp qoya salugha kónil shirkin seninkiremeydi.
  Birinshiden,  diny býlikshilerge ýsh qaynasa sorpasy qosylmaytyn, múnay úrlaumen jan  baghyp jýrgen shaghyn top bolsa, onda olardy noqtalaugha oblystyq qúqyq  qorghaushylardyng shamasy jetpegeni qalay? «Súnqar», «Býrkit», «SOBR» syndy  arnayy kýshter qauymdasqannyng ózinde andysu apta boyy sozyldy emes pe?!  Tisine deyin qarulanghan arnayy әskery kýshterding birneshe qyzmetkeri on  shaqty adamdy túzaqtaymyz dep jýrip, oqqa úshqany taghy bar.
Birinshiden,  diny býlikshilerge ýsh qaynasa sorpasy qosylmaytyn, múnay úrlaumen jan  baghyp jýrgen shaghyn top bolsa, onda olardy noqtalaugha oblystyq qúqyq  qorghaushylardyng shamasy jetpegeni qalay? «Súnqar», «Býrkit», «SOBR» syndy  arnayy kýshter qauymdasqannyng ózinde andysu apta boyy sozyldy emes pe?!  Tisine deyin qarulanghan arnayy әskery kýshterding birneshe qyzmetkeri on  shaqty adamdy túzaqtaymyz dep jýrip, oqqa úshqany taghy bar.
 Ekinshiden, múnay úrlyghymen jan baghyp jýrgen auyldyng qaymana qazaqtary  ekeni ras bolsa, baghasy jýzdegen myng tenge túratyn avtomat pen oq-dәrini  qaydan alghan? Jarylghyshtar, soghys granatalary she? Qúqyq qorghaushylar  aitqanday, «әleumettik jaghdaydyng kýrdelenuimen» baylanysty qaruly  qaqtyghystyng keyipkerleri milliondaghan aqshany qaydan alghan?
 Ýshinshiden, ataghy jer jaratyn arnayy kýshter at tóbelindey toppen apta  boyy soghysty. Yaghni, qylmyskerlerding bes qaruy say bolghanyn aitpaghanda,  soghys jýrgizu tәsilin sheber mengerip alypty.
 Jalpy, bizde diny aghymdargha qatysy bar jandardyng qatysuymen bolghan iri  qylmystar bir ghana ssenariy boyynsha ayaqtalady. Olar ózderin-ózderi jaryp  jiberedi, ne bolmasa poliyseyler olardy oqqa baylaydy. Eger diny  fanatikter bolmasa, birdi-ekili emes, baqanday on adamdy óz-ózderin  ajalgha iytermeleytin qanday kýsh?!
 Taghy bir tanghalarlyghy, qaza tapqan qylmyskerlerding qanday aghymnyng  yqpalynda jýrgeni, búl oqighanyng artynda qanday yqpaldy jandardyng túrghany  turaly qúqyq qorghaushylar lәm-mim dep auzyn ashpaydy. «Diny býlikshiler»  degen anyqtamadan at-tondaryn ala qashady. Jalghyz jauap: úiymdasqan  qylmystyq top, búzaqylar... Lankestikpen, diny ekstremizmmen  baylanystyryp, elding esin shygharudyng qajeti joq...
 Juyrda Aqtóbedegi ÚQD ghimaratynyng kireberisinde R.Maqatov esimdi azamat  ózin-ózi jaryp jibergenin júrtshylyq әli úmyta qoyghan joq. Eki adam  jaralanyp, auruhanagha týsti. Bastapqyda R.Maqatovtyng diny aghymgha qatysy  bar ekendigi aitylghanymen, búl derekti tiyisti organdar joqqa shyghardy. Ol  qúqyq qorghaushylardan bas saughalap jýrgen qylmystyq toptyng mýshesi-mys.  Úsaq qylmystyq toptyng mýshesi qoldan jarylghysh jasaudy qaydan ýirengen,  oghan kim ýiretken?!
 Byltyr jazda Aqtau týrmesinen qashqandardyng taghdyry da ózderin jaryp  jiberumen ayaqtaldy. Olargha týrmeden qashugha kómekteskender kimder? Qanday  aghymnyng mýsheleri? Búl saualdargha resmy jauap berilmedi. Beyresmy  jauaptar ghana.
 Shúbarshiydegi shudan el esin jinamay jatyp, Balqash týrmesinde «ChP» shyqty.  Abaqtydaghy 16 adam týrmeden qashpaqshy boldy. Atalghan oqigha da ýirenshikti  ssenariymen ayaqtaldy, býlikshiler búl joly da ózderin jaryp ýlgerdi.
 Ókinishke qaray, aqyr sony tragediyamen tynghan múnday oqighalardy tizbeley  beruge bolady. Biraq tiyisti organdar taratqanday, birde-birining  lankestikke, diny býlikke qatysy joq. Ári ketse әleumettik-túrmystyq  ahualdyng qiyndyghynan tuyndauy mýmkin. Tek lankestik turaly atay  kórmeniz.
 «Jauyrdy jaba toqyghannan» útarymyz shamaly. «Auruyn jasyrghan óletinin»  esten shygharmasaq eken. Tizbektelip bir-birine úlasqan oqighalargha  saraptama jasap, naqty baghasyn beretin uaqyt әldeqashan jetti. Órimdey  jastardy arbap, óz qataryna tartyp jatqan qanday diny aghym? Salafitter  degenimiz kimder? Olar kimderding kómegine sýienedi? Kimder  qarjylandyrady? Aqtaudan, Aqtóbeden, Temir audanynan, Balqashtan shyqqan  dýmpu taghy qay jaqtan shyghady degen ýrey bar halyq arasynda.
 Qúqyq qorghau organdary aitqanday, eger oqighalargha jay búzaqylar kinәli  bolsa, olardy auyzdyqtaugha memleketting әleueti nege jetpey jatyr?  Tәuelsizdik alghan 20 jyl boyy «tatulyq mekenine ainalghan eldi»  «búzaqylardyn» búzyp-jaryp jibermeuin qúdaydan kýni-týni tileymiz be  endi?! Qysqasy, súraq kóp, jauap  mardymsyz. Eldi dýrliktirgen  oqighalardyng naqty diagnozyn anyqtamayynsha, búl saualdargha jauap tabu da  qiynday beretini anyq!
Aybyn AQPATShA
 Qayrat JOLDYBAYÚLY, Qazaqstan músylmandary diny basqarmasynyng Apparat jetekshisi:
 - Aqtóbe oblysynda oryn alyp otyrghan búl oqighanyng eshqanday da qasiyetti  soghysqa jatpaytyndyghyn eskertemiz. Qasiyetti soghysty tek memleket  jariyalay alady. Búl - auyr qylmys. Qalay bolghanda da, QMDB Islamda qan  tógiske jol joq ekendigin, biylikke qaruly qaqtyghys jasaudyng auyr kýnә  ekendigin taghy da eskertedi. Islamda beykýnә bir adamdy óltiru - kýlli  adamzatty óltirgenmen birdey auyr kýnә. Adam óltiru bylay túrsyn,  qaljyndap bolsa da adam balasyna qaru kezenuding ózi dúrys emes.  Dinimizding Islam degen atauynyng ózi «beybitshilik, aman-esendik» degen  maghynagha sayady.
Aydos SARYM,  sayasattanushy:
 - Qylmyskerding kóbine ashyqtan ashyq óz bastaryn qaterge tige bermeytini  belgili. Sondyqtan Aqtóbedegi Ishki ister organdaryna qarsy shyqqan  adamdardy diny ekstremizm tobyna jatqyzugha tolyq negiz bar.  Terrorshylardyng kózdegen maqsaty - halyqtyng arasyna iritki salu,  ýreylendiru ghoy. Sonday iritkiler bizding elimizde oryn alyp jatyr.  Osynday kelensiz jayttardy jasyrghan sayyn, býlikshilerdi soghúrlym  kýsheytip alamyz. Kez kelgen aurudy emdeu ýshin aldymen ony moyyndauymyz  kerek. Qazirgi bizding memleketimizding basty mindeti sol aurugha say  em-dom qabyldap, eng bastysy qorghanysymyzdy kýsheytuimiz kerek.
http://nurastana.kz/?p=1804
 
                                                                                                 