Qazirgi qazaq әdebiyetinde, onyng ishinde poeziyada ózining janashyldyghymen hәm ózgesheligimen tanylyp jýrgen bir shoghyr bar. Sol shoghyrdyng arasynan da bitimi bólek talanttardy ekshep alugha bolady. Ólenge asqan mahabbatpen, izdenimpazdyqpen, tabighy bolmysymen kelgen siyrek jastyng biri – Túrsynbek Bashar.

Onyng moderndik ólenderinde alasúrghan oilar men ýnsiz ýmit, ótkendi ansau men bolashaqqa alandau, kirshiksiz mahabbatqa degen senim men ýreyli týsterding kartinasy – bir sózben aitqanda kez-kelgen adam keshetin sezimder astasyp jatyr.

Chiriyme

Ýstinnen shalimar anqyp,
Kirpigine kýn shaghylysyp,
Ayaghynnyng astynda ay terbelip,
Qonyr týnge jútyldyn,
Dereksiz...

Sening sezimindi,
Hәm mening sezimimdi
Sәuir býrshigine baylap qoyghan kim?
Alystan talyp jetti qúlaghyma,
Áuen de emes әn de emes...
Ayghay qúm...

Jesir týndi oinas qylghan,
Jetim kýndi aldaghan,
Mening anghalaq nәpsimdey –
Uaqyt ótip barady,
Uaqyt –
mening ayauly shaghym,
sening ayauly shaghyn...
alysta ajal biyin biyleydi,
by degenim Ol emes...
saghym...

hat jazasyng dәrmensiz,
hat jazamyn dereksiz,
jazasyn ótegen qúlday,
myng jyl boyy –
ómir sýrding sen mensiz,
ómir sýrdim men sensiz,
bir әlemde,
bir ayaldamada,
paralleli joldan jýrgenbiz.

Ýstinnen shalimar anqyp,
Kirpigine kýn shaghylysyp,
Ayaghynnyng astynda ay terbelip,
Qonyr kýzde sen jyladyng sebepsiz.
Al, Men...
qarashada qayyrsyz,
Qonyr týnge jútyldym,
Dereksiz...

Tughan kýn

Áke, mine, alpysqa keldin,
Men shiyregine...
Qúttyqtau hat jazsam ba eken,
Suret salyp jiyegine.

Áke!
Bizding ýy esinde me?!
Oty óshpeytin edi.
Almatynyng arsyzdyghyn bilgende,
Auyldan kóshpeytin edik!

Áke, mine, alpysqa keldin,
Men jartysyna...
Sen bәrine kóndin,
Men kónbedim!
Myna ómir talqysyna.

Áke, sen alpysqa keldin,
Qayda bizding shanyraq?!
Mine, taghy óleng jazdym,
Quys keudem qanyrap.

Áke...Men...
Otyzgha da kelmey-aq,
Bәrinen jalyghyppyn!
Men aitatyn, sen estiytin sóz emes,
Ánsheyin...
Saghynyppyn...

Pessimistik oilar

Bir ózennen qúlap aqqan oilarym,
Tórt tarmaqqa bólindi.
Jiyrenimdi mamaghashqa bayladym,
Jenildim...

IYire-iyire,
týtelendi ýmitim,
Joghalypty túmarym.
Ər kez sayyn qaytalanyp óli týn,
Azaptaydy qúmarym!

Bir qorqynysh kónilime ornaydy,
IYesindey pәterdin!
Bozala tang azan dausy sarnaydy,
Sen aqyryn jóteldin.

Meni ózine bauraydy da túrady,
IYesi joq tabyttar!
Keshe bireu sebepsizden jylady,
Qorqynysh joq, qauip bar.

Men ylghy da Munk salghan bas kórem,
Ayqayy tym janghyryq!
Ou, aghayyn bərinizge as berem,
Bir kitapqa kóshken kýni mәngilik.

Saspens

Kóz aldymda sәulenenip kósheler,
kirpigimnen kempirqosaq shashyrap,
búltsyz aspan astynda,
nópir halyq arasynda,
adasyp baram,
ontýstikke bararym belgisiz,
soltýstýkke bararym belgisiz,
batys ne shyghysqa bararym belgisiz,
qaranghy túman arasynda qalqyp baram,
bir kezde adam sengisiz,
janghyrghan dauysqa jalt qaraymyn,
kesilgen basty kórem әntek jymighan...
búl әlgi... ainymaydy saytannan,
búl әlgi.. ainymaydy súludan...

jasyl túman arasynda sabylyp,
kóz bostandyghy jýr,
sóz bostandyghy jýr,
oy bostandyghy jýr,
aqymaq bastan tabylyp...
ýirilgen búlt keledi qasyma,
biraq bir tamsyshysy da jaumaydy,
búl әlgi meni bosatyp alghan,
ayaghymdy kóz jasymen juyp,
shashymen keptirgen,
kýnәhar әielden aumaydy.

olar rahatyn kórip jýr,
búlar tistelgen alma terip jýr...
Ashylmaghan altynshy esikti,
oylarym jýr syghalap,
nópir halyq arasynda adasyp qalam,
keyde eski ýilerdi ketemin aralap.

japyraq kólenkesine asylyp,
Munktyng «ayqayy» qaraydy,
rasynda ol súlu әiel eken,
tym bolmasa ózin osylay sanaydy,
búl әlgi... ainymaydy saytannan,
búl әlgi.. ainymaydy súludan...
ketik taraqpen –
óspegen shashyn taraydy.

Kóz aldymda sәulenenip kósheler,
jaumaghan janbyr astynda,
janarymnan kempirqosaq shashyrap,
ayaghymnyng astyna soqpaq jol bop tóseler,
Beykýnә kózqaras, kinәsiz kóz jasy –
Sen meni keshe gór,
sen meni keshe gór!

RETRO

Búl qala...
Bayaghyday...
Ózgermegen...
Men ghana...
Sayaq jýrgen...
Sózge ermegen.
"Altyn" deydi ketpen sap kenirdekter,
Ómirinde bir rette jez kórmegen!

Ádildikting auyly kóshken tórem,
Kil pysyq basqa shauyp, tóske órlegen.
Mesqaryndar múnda da iship jatyr,
Ómirinde bir rette as kórmegen!

Ýshbu hatty joldadym...
Tórem dedim!
Kóne ghasyr qayta ainalyp keler me edi!
Qypshaq qylysh asynyp tólengitin,
Azban minip janynda jýrer me edi.

"Bir ózgeris bolady qara da túr ",
Ózimdi aldap...
Kýz auyp bara jatyr.
Astananyng jelindey búzyp-jaryp,
Bir jarylys bolady sanada aqyr.

Búl qala, bayaghyday...
Eskirmegen...
Sәl ghana boyau onghan kókshil kýnnen.
Ýshbu hatty joldadym joldarmenen,
Ómirimde dәl sendey dos kórmegem.

***

Miylediy?
Tastap alyp alghashqy oy qadamyn,
Jylqy jaldy-shashymdy úipaladym.
Búiralanyp jerge týsken túman syndy,
Japyraqsyz terektey jayqalamyn.

Eng alghashqy ólenning ókilindey,
Eng alghashqy әielding әtirindey,
Izgi oilarym bar edi saghan aitar,
Mandayymdy sipaytyn kekilimdey.

Esik aldy... tastadym bóstek-oydy,
Keshetúghún sezimdi keshpey qoydym.
Dil ishinde býrleytin esiming ed,
Qas qylghanda esime týspey qoydy.

Inir baghyp ketetin janarymdy,
Oy qualap ketetin tabanymdy,
baghyndyra almay yrqyma qinalamyn,
kótere almay týn basqan qabaghymdy.

Ne aityryndy bilesing mensiz kópke,
Ne aitarymdy bilemin sensiz kópke,
Sóz sonyna qoyylghanday minsiz nýkte,
Úghysudyng ýlgisi – ýnsizdikte.

mkr. QALQAMAN

Olar...
Sauyp iship armanyn,
Jalghannan ýmitin ýzbegen.
Olar...
Qúlatpay qisayghan qorghanyn,
Ghúmyr sýrip keledi bizbenen!

Olar...
Jymyndaghan ottardy qyzyqtap,
Gýldendiredi, kórkeytedi Otandy!
Olar...
Kabaktarda qyzyp qap,
Sóilemeydi bet aldy.

Olar...
Aqyndy da əkimdi de bilmeydi,
Sayasatyng bir tiyn!
Olar...
Jiyi-jii kýlmeydi,
Kóshedegiler...
súr kiyim...

Olar...
Túryp keledi, sýrip keledi ómirin,
Bir aulada bir auyldyng balasy.
Tipti bar ghoy kirletpegen kónilin,
Auzynda bar Allasy men tobasy.

Olar...
Keshe júmysqa barmaghanday
ayaldamagha asyghady,
Olar...
Týnde eshtene bolmaghanday,
kólkildep isken kózderin,
jastyqqa tamghan sózderin,
Qoghamnan jasyrady.

JANBYRLY JOL 

Múnda,
Janbyr tamshylary jogharygha syrghyghan,
qozghalystan bes-alty adam qalghyghan.

IYzendegen jas jigit
dókir әnge mas bolghan,
Ómir oty saulaydy qara týnek aspannan.

Úiyqtap otyr bir súlu,
lәzzat alyp tamaqtan,
bir qart kisi әjimin uaqytqa sanatqan.

Arzan әtir iysinen
qymbatshylyq anqyghan,
Týnerenki kókjiyek, iyrelendegen jol túman.

Kók qanatty perishte, janbyr bolyp tógiler,
sýt pisirim uaqyttan song Almaty da kóriner.

***

Bizding ghasyr – sitatalar ghasyry,
Búl ózi aqymaqtau asyly...
Ýrpek basty oilarymdy qayteyin,
Qoy týnde keletúghyn jasyryn.

My ishinde súraq jatyr kópirip,
Til sóileydi minberlerden lepirip.
Jýrek otyr syra ishinen syghalap,
Azghan júrtqa aqyl aitpaq kekirip.

Ozghan elde kósh bastaghan atalyq,
(Endi, mine, qaryn sipap jatalyq)
Baytal shauyp bәige alghan kezinde,
Óz týsimnen oyanamyn qaqalyp.

Ary-beri sabylysyp...
Oy aqqan...
Semiz sózden syghyp qalsang may aqqan.
Bir kekilik qonyp apty shatyrgha,
Ózi sonday qoryqpaydy tayaqtan.

Bizding ghasyr – kósem sózder ghasyry,
Kerenaulau mityndaydy aqyryn...
Myna әlem aqiqatty kýtip jýr,
Ótirikting jaryp shyghar jatyryn.

Degen eken...

(Ótken shaq. Emhanadaghy estelikterden...)

(birinshi ólen)

Dәrigerding aituynsha, óledi ekem,
Emdelmesem bir kýni sónedi ekem.
Omyrtqamdy opyryp obyr-ajal,
Adym sanap maghan qaray keledi eken.
Dәrigerding aituynsha, óledi ekem...

Palshy aitty: «Ómir jolym auyr» eken,
Bar syrqattyng bir sebebi bauyr eken.
Emdelmesem bolmaydy eken jóndelmesem,
Tynysh jerden tauyp alyp tәuir meken.
Palshy aitty: «Ómir jolym auyr» eken...

Emshi aitty: «Búl syrqat ótip ketken,
Shynyn aitam sen ózi bekip kep pe en?! –
Ajal seni toruyldar...»
«Shynymen be-ey...»
«Endi she! Ótirikti kókit dep pe en!»
Emshi aitty: «Búl syrqat ótip ketken...»

Dosym aitty: «Men ózi auru» ekem,
«Dәrigerge, dәrige zәru» ekem.
Dúrys joly: «Jamandyqtan tyiylyp ap,–
Jaqsylyqqa óz-ózimdi baulu» eken,
Dosym aitty: «Men ózi auru» ekem...

Sheshem aitty: «Eshtene bolmaydy» eken,
«Ana jaqa men әli barmaydy» ekem.
«Ajalgha ara túrar anam barda,
Ol kep meni onaylyqpen almaydy» eken!
Sheshem aitty: «eshtene de bolmaydy» eken...

Taghdyryma

(ekinshi ólen)

Alynbaghan qay әkenning qúny bar,
Alasyn ba, al qazirden alyp al.
IYilmeymin synsam birden mort synam,
Soghyp-soghyp otyna da salyp al!

Keleshekti oilasam tym búlynghyr,
Bir-birinen aumaytúghyn múnym-jyr.
Kóz ilmeymin týnimenen onsyz da,
Kinәlayyn seni taghdyr býgin bir.

Jan syrymdy týsinetin dosym joq,
Óksip túrmyn, aghar tamshy jasym joq.
Ittey ashpyn!
Nәr bermeding bir týiir,
Ózgelerge ýlestirer asyng kóp!

Búl siynnyn tereng eken týbi tym,
Aq xalatty dosym boldy kýni-týn.
Keudemdegi әlsiz ghana jaryghym,
Jeling túrsa, qaltyraydy ýmitim.

Ata-anasy ýmit artqan úl edim,
Jol tappaymyn, adastyrdy týnegin.
Keze-keze tamúghyndy sharshadym,
Kez qylasyn qashan maghan KÝN ELIN?!

20.10.2010j

Túrsynbek Bashar

Abai.kz