Jaqsy isti kórmekke, kópke ýlgi bermekke

Osynyng aldyndaghy osy attas maqalamyzda Óskemen qalasynyng әleumet­tik-ekonomikalyq jaghdayynda ýlken ózgeristerding jýrip jatqandyghyn, songhy eki jyldyng ainalasynda ghana jeti mynnan astam qalalyqtyng jeke ýy salu ýshin jer telimin alyp, qalada jerge degen múqtajdyqtyng joyyl­ghan­dy­ghyn, sonday-aq kóp­tegen balalar baqshasy men shaghyn ortalyqtardyng iske qosylyp, búl salada túnghysh ret memleket-jeke menshik әriptestigining sәtti jýzege asyrylyp, jalghasyn tapqandyghyn, dendrobaqtyn, sporttyq jәne demalys oryndarynyng iske qosylghandyghyn әngimelegen bolatynbyz. Olardyng barlyghy Elbasynyng óz Joldauynda Ýkimetke, jergilikti biylik organdaryna bergen tapsyrmalaryna sәikes jýzege asyryluda.

Sonymen Óskemen qalasynda әleumettik ómirding algha basqandyghyn kórse­tetin jaghymdy janalyqtar uaqyt ótken sayyn jalghasyn tauyp, tyng isterdi tuyndatuda. Ony búqaralyq sporttyng damyp, qoghamdyq úiymdardyng belsendiligining artyp, halyqtyng jergilikti ózin ózi basqaru isine aralasa bastaghandyghynan da bayqaugha bolady. «Jaqsy isti kórmekke, kópke ýlgi bermekke» demekshi, tómende osy mәseleler turaly da әngime qozghay ketkendi jón sanadyq.

Jaqsy isti kórmekke, kópke ýlgi bermekke

Osynyng aldyndaghy osy attas maqalamyzda Óskemen qalasynyng әleumet­tik-ekonomikalyq jaghdayynda ýlken ózgeristerding jýrip jatqandyghyn, songhy eki jyldyng ainalasynda ghana jeti mynnan astam qalalyqtyng jeke ýy salu ýshin jer telimin alyp, qalada jerge degen múqtajdyqtyng joyyl­ghan­dy­ghyn, sonday-aq kóp­tegen balalar baqshasy men shaghyn ortalyqtardyng iske qosylyp, búl salada túnghysh ret memleket-jeke menshik әriptestigining sәtti jýzege asyrylyp, jalghasyn tapqandyghyn, dendrobaqtyn, sporttyq jәne demalys oryndarynyng iske qosylghandyghyn әngimelegen bolatynbyz. Olardyng barlyghy Elbasynyng óz Joldauynda Ýkimetke, jergilikti biylik organdaryna bergen tapsyrmalaryna sәikes jýzege asyryluda.

Sonymen Óskemen qalasynda әleumettik ómirding algha basqandyghyn kórse­tetin jaghymdy janalyqtar uaqyt ótken sayyn jalghasyn tauyp, tyng isterdi tuyndatuda. Ony búqaralyq sporttyng damyp, qoghamdyq úiymdardyng belsendiligining artyp, halyqtyng jergilikti ózin ózi basqaru isine aralasa bastaghandyghynan da bayqaugha bolady. «Jaqsy isti kórmekke, kópke ýlgi bermekke» demekshi, tómende osy mәseleler turaly da әngime qozghay ketkendi jón sanadyq.

*Etnoauyldaghy qazaq ýii

Qala halqynyng 30 payyzy sportpen shúghyldanady

Elbasy ózining halyqqa arnaghan biylghy Jol­dau­yn­da «Turizm jәne sport ministrligi әkim­dermen bir­lesip, elimizdegi búqaralyq sportty damytudyng bir­lesken sharalaryn әzirlep, ony naqty iske ainal­dyratyn bolsyn. Qazaq­stan­dyq­tardyng 30 payyzyna juyghy búqaralyq sportqa tartyluy qajet. Tek osynday jaghdayda biz búl isten progresti kóretin bolamyz. Búl - býkil Ýkimetting de mindeti» dep atap kórsetken bolatyn.

Mine, Elbasy algha qoyghan osy mindetti jýzege asy­ruda da óskemendikter alda keledi. Eger 2008 jy­ly sporttyng búqaralyq týrlerin damytugha bayla­nys­ty qalada 95 shara ótkizilip, oghan 30 560 adam tar­tylghan bolsa, 2010 jyly 150 shara úiymd­as­ty­ry­lyp, oghan 72 340 adam tartyldy. Al ýsti­mizdegi jyl­dyng I toqsanynyng ózinde ghana 42 shara úiym­dastyrylyp, oghan 28 800 adam tartyldy. Búl 2010 jyldyng I toqsanyndaghydan 10 myng adamgha artyq. Osy kórset­kish­ting ózi jyl sonyna deyin 100 mynnan astam óske­mendikting búqaralyq sport týrlerimen ainalysa­tynyn kórsetip otyr. Eger qalada 300 mynnan astam halyq túratyndyghyn eskeretin bolsaq, biylghy jyldyng ózinde óskemen­dik­terding 30 payyzdan astamy sportpen shúghyl­da­natyndyghyna kóz jetkizemiz.

Ýstimizdegi jyldan bastap qalada әrtýrli sala qyzmetkerlerining óz aralarynda spartakiada ót­kizu jýieli jolgha qoyyldy. Osynday spartakiadalar bank qyzmetkerlerinin, bilim beru jәne densaulyq saqtau qyzmetkerlerinin, jurna­liys­ter­din, ónerkәsip kәsiporyndarynyn, ardagerler men mýgedekterding arasynda ótkizildi. Búrynghy «Ákem, sheshem jәne men» otbasylyq jarysy jana mәninde qayta jan­ghyr­dy. Etno-mәdeny or­talyqtar da osynday jarys­targha qosyldy.

Áriyne, sport sharalary kóbeygen sayyn qala­daghy sport saraylary men alandaryna, jattyghu zalda­ry­na degen jýktemening de auyrlay týsetini belgili. Soghan sәikes qalalyq bilim bólimining sheshimimen múnday mekemelerding júmystary keshki saghat 9-gha deyin úzartyldy. Dene tәrbiyesi oqytushylaryna sport alandaryndaghy jәne mektepten tys júmys­ta­ry ýshin qosymsha enbekaqy belgilenetin boldy.

Cporttyng búqaralyq sipatyn damytu ýshin Óskemen qalasynda ótken jyldyng ózinde ghana 25 shaghyn futbol men hokkey alandary paydalanugha berildi. Sonymen qatar Óskemende ýstimizdegi jyly tennis korttarynyng býtin bir jýiesi iske qosylmaq. 2009-2010 jyldardan beri qolgha alynyp kele jatqan búl júmystardyng smetalyq qúny 600 million tengeni qúraydy.

Biylghy jyly qala aumaghyndaghy demalys oryn­da­rynyng qataryna taghy bir nysan kelip qosylghan­dy­ghyn erekshe atap aituymyz kerek. Qa­lalyqtardyng bos uaqyttaryn mәndi әri densau­lyq­tary ýshin paydaly ótkizuin kózdep, tau shanghysyn damytu jó­ninde bastama kótergen qala әkimi Islam Ábishevting iydeyasy ShQO Fristayl jәne snoubord federa­siya­synyng preziydenti, «IYz­u­mrudnyy Altay» JShS qú­ryltay­shy­sy Aleksandr Chilikiyn­ning tara­py­nan qol­dau tau­yp, Avstraliyadan shanghy­shy­lar­gha arnalghan aspaly jol­dyng qúral-jabdyq­ta­ry jetkizilip orna­tyldy. Tau shanghysyna ar­­nalghan búl qúlama jol­dyng úzaq­tyghy 550 metrdi, al biy­­iktigi teniz denge­yi­nen 400 metrdi qúraydy. Qú­lama biy­iktigi - 100 metr. Joba­nyng jalpy qú­ny 20 million tengege ba­gha­lanyp otyr.

Endi Óskemen qala­syn­­da әrbir túrghynnyng qys kezinde taugha otba­sy­men as­paly jol arqyly qiy­nal­may shyghyp, rahattana syr­ghanauyna tolyq mým­kin­dik bar. Qazir osy­ghan baylanysty qala­da tau shan­ghysy sheberligine ar­nal­ghan balalar mek­tebi qú­ryldy. Tau shan­ghysy jóni­nen búryn da aldaryna jan salmaytyn óskemen­dikter endi sporttyng osy búqaralyq týrin odan әri damytudyng tolyq mýmkin­digine ie boldy.

Qalada songhy kezderi dәstýrge ene bastaghan sport­tyng taghy bir týri Ab­laketka tauynyng basyn­da­ghy «Qazaqstan» degen ýl­ken jazu men sonyng qa­syn­da tigilgen tugha jetu. Ol teniz dengeyinen 522 metr biyiktikte ornalasqan. Jarystyng búl týrine byltyrghy jyly qaladaghy jasy 11-den 72-ge deyingi aralyqtaghy 200 adam qatysty. Olar jogha­ry­daghy biyiktikke jetu ýshin 2 shaqyrym 400 metrlik joldy basyp ótti. Qazirgi kýni biyiktik basyna elektr jelisi tartylyp, «Qazaqstan» jazuy men elimizding kók bayraghy keshki, týngi uaqyttarda alystan jarqyrap kóz tartatyn boldy. Endi búl biyiktikke jetu ýshin avtokólik jәne aspaly jol salu jospargha enip otyr. Birte-birte búl jer óskemendikter kýn sayyn bas qosatyn ýlken bir demalys orny, búqaralyq sport­tyng ózindik bir alanyna ainalady degen senim mol.

Qala әkimi Islam Ábishevting Elbasy tapsyrma­syna sәikes sporttyng búqaralyq týrlerin damytugha erekshe mәn berip, búl iste uaqytynyng tyghyzdyghyna qaramas­tan jeke basymen de ýlgi kórsetip kele jatqandyghyn aita ketsek te artyq bolmas. Ákim qaladaghy tәrbiyesi qiyn balalardan 30 balany jeke qamqorlyghyna alyp, ózining sporttyq komandasyn qúrdy. Olarmen birge sportpen ainalysyp, jii kezdesip túrady. Jaz aila­rynda mausymdyq júmys­targha ornalasularyna da kómek kórsetti. Qazir búl balalardyng 15-i mektep bitirip, joghary oqu orynda­rynyng studenti atandy.

«Ákim bol, әkim bolsang halyqqa jaqyn bol» degen qaghida boyynsha júmys istep kele jatqan azamat osynday isterimen halyq arasynda tez tanylyp, bedelge ie bolyp keledi.

Qoghamdyq úiymdar serpilis ýstinde

Sapar barysynda qaladaghy qoghamdyq úiymdar tarapynan tyng serpilisti bayqadyq. Elbasynyng ýne­mi atap kórsetip, jergilikti biylik ókilderine kenes retinde jalyqpay aityp kele jatqan ýlken bir talaby - jergilikti ózin-ózi basqaru isin damytu mә­selesi naq osy Óskemen qalasynda erekshe úshqyndap túr dey alamyz. Múnda qaladaghy birneshe shaghyn audandar boyynsha jergilikti ózin-ózi basqaru komiytetteri qúryl­ghan. Olardyng qala ishindegi kentter әkimderining júmysyna jasay­tyn yq­pa­ly óte ýlken. Búl komiytetterdi ha­lyq pen qala әkim­di­gining ortasyndaghy qyzmeti demokra­tiya­lyq qaghidattargha negizdelgen jana bir buyn dep aitsaq ta artyq emes. Qalanyng Ablaketka sha­ghyn audanyndaghy №2 jergilikti ózin-ózi basqaru komiytetine jetekshilik etip kele jatqan enbek ardageri Vladimir Seme­nov­ty әngimege tarttyq.

- Bizding komiytetting qarauynda 66 kóp pәterli ýi, kóptegen jeke menshik túrghyn ýiler bar. Biz pәter iyeleri kooperativteri men kondominiumdardyng jú­mysta­ryn ýilestirip, olardy qogham ta­ra­pynan qadaghalap otyruda qala bas­shy­lyghy men halyqqa qolqabys jasay­myz. Halyq qazirgi kýni eng aldymen bizge kelip, óz ótinishterin aitatyn bolyp jýr. Biz ony qoly­myzdan kelgeninshe ózimiz sheship, al qolymyzdan kelmegenderin tiyisti mәse­leler boyynsha jýielep, retke keltirip, qaladaghy tiyisti organdargha, memlekettik mekemeler men sharua­shy­lyq jýrgizushi subek­ti­ler­ge tapsyramyz. Belgilengen uaqytta tap­sy­rylghan ótinish-shaghymdardyng ja­ua­byn kýte­miz. Ol jauapty túrghyndargha jetkizemiz. Mәse­le­ning osy­lay jýiege týsui qala әkimdigine de, ha­lyq­qa da óte qolayly bolyp shyqty. Sondyqtan bizding júmy­sy­myzgha alghys aitushylar az emes, - deydi ol.

Qalanyng Ablaketka shaghyn audanyndaghy osy jergilikti ózin ózi basqaru komiyteti aumaghyna kiretin, aldyna gýl egilgen kóp qabatty ýilerding biri «Titaniyk» dep atalady eken. Búqtyrma tenizine jaqyn ornalasqandyqtan әri birneshe kireberisti qúraytyn úzyn ýy bolghan song solay atalghan shyghar dep jora­maldaghan edik. Múnyng tarihy mýldem basqasha bo­lyp shyqty. Búl shaghyn audandaghy kóp pәterli ýi­ler­ge jylu men su kelmey, jaryq jii óshirilip jagh­day qi­yn­daghan osydan biraz jyl búryn osy ýiding túrghyn­dary asyghys óz pәterlerin tastap shyghyp, qyrauly qys­ta basqa jerlerge baryp jan saugha­laydy. Búl jagh­day «Titaniyk» kemesi sugha bat­qan kezde ha­lyqtyng odan jappay qashqan dýr­­beleng oqiy­ghasyn kózge elestetedi de túrghyndar oghan «Titaniyk» degen at qoyady. Al qazirgi kartina mýldem bas­qasha. Su da, jylu da bar, jaz ailarynda túraqty týrde ystyq su beru qolgha alynghan. Kógaldandyru júmysy da jónge qoyylghan. Osyghan sәikes kezinde sutegin qalghan mún­daghy pәter baghasy uaqyt ótken sayyn qymbattay týsude.

- Men osy ýiden byltyr 25 myng dollargha pәter satyp alyp edim. Endi qazir ony 35 myng dollargha satpay otyrmyn, - deydi bizben әngimesinde atyn aitqysy kelmegen bir túrghyn.

Qazirgi kýni Óskemen qalasynda 10 jergilikti ózin ózi basqaru komiyteti júmys isteydi. Búl respublika boyynsha osynday komiytetter qúrudyng alghash­qy tәjiriybesi. Olardyng qyzmetterin damy­typ, jú­mys­qa shyn mәninde pәrmendilik beru maq­satynda ar­nayy kәsiporyn qúrylypty. «Óskemen tәrtip» ata­la­tyn ol kәsiporyn qala әkimining Ister jónindegi bas­qarmasyna baghynady. Qolynda tiyisti qarjysy bolghandyqtan búl kәsiporyn qala túr­ghyndarynyng ótinish-aryzdaryna qatysty keybir mәselelerdi shúghyl sheshuge qabiletti. Qazirgi kýni osy kәsip­oryn­nyng jәne Óskemen qala­syn­daghy ózin ózi basqaru komiytetterining júmys tә­jiriy­besimen basqa ónirler men elderden kelip tany­su­shylar da az emes eken. Óitkeni búl tәjiriybe kópshi­lik ýshin ózindik bir tyng ýlgi esebinde qalyptasyp, synnan ótip keledi. Onyng nәtiyjesi de jaman emes.

- Bizding shaghyn audanymyzdaghy halyqty tol­ghan­­dyryp kelgen ýlken bir problema osyndaghy jylu qa­zandyghynyng júmysy bolatyn. Búl qazan­dyqty ústau shyghyndary osy uaqytqa deyin 100 payyz túr­ghyn­dardyng moynynda bolyp keldi. Qa­zandyqtyng jón­deu júmystarynyn, qysqa qajetti kómir satyp aluynyn, múndaghy júmysshylardy ústaudyng bar­­lyq shyghyn­dary túrghyndar tóleytin tólemaqy esebinen ótelip otyrdy. Biraq búl qarjy kómir satyp aludyng ózine tolyq jetpey, jóndeu júmystary mýldem nazardan tysqary qalghan edi. Qazandyqty óz menshigine qara­typ alghan jeke túlgha onyng júmysyn jandan­dy­ra almay ýnemi júrt­shylyqtyng nara­­zy­lyghyna úry­nyp ot­yr­dy.

Mine, osy mәseleni qala әkimdigimen birlese oty­ryp, biylghy jyly sәtti sheshtik. Ony jy­­lytu qala basshy­ly­ghynyng aralasuymen qala­daghy jylu jýie­leri mekemesine tapsyryldy. Osy ýshin qazan­dyqtan jylu jýieleri mekemesining magistraldy qúby­ry­na deyin jana jeliler tar­tyluda. Kóp jyldardan beri túnghysh ret jóndeu júmystary qolgha alyndy. Alghash ret jaz aila­rynda bizding shaghyn audany­myz­gha da ystyq su keletin boldy. Osy jaghdaygha bay­­­la­nysty túrghyn­dardan jylu qyzmetine aqy tóleu isi de jaqsaryp otyr, - deydi bizben әngi­me­sinde jergilikti ózin ózi basqaru komiy­tetining basshysy.

Al qala ishindegi №13 jergilikti ózin ózi basqaru komiytetine Nataliya Sykunova jetekshilik etedi. Ol - «Aqjol» partiyasynyng mýshesi jәne onyng osyndaghy filialyn basqarady.

- Qala әkimi biz sekildi sayasy partiyalardyng jergilikti jetekshilerimen kezdesu ótkizip, bәrimizdi el mýddesi jolynda birigip júmys isteuge shaqyrdy. «Eger bәrimizding oilaghanymyz halyqtyng mýddesi eken­digi ras bolsa, onda iylegenimiz de bir terining púsh­paghy ghoy. Endeshe birigip júmys istep, qala­myz­dyng kórkeyip damuyna atsalysayyq» dedi. Búl úsy­nys­ty men qoldadym. Sóitip jergilikti ózin ózi bas­qaru júmysyna aralastym. Endi qala әkimdigining úsynysy boyynsha Armatura zauyty shaghyn auda­nyn­daghy qirap túrghan balabaqshany satyp alyp, odan mektep pen balabaqsha jasasam dep jýrmin. Mening oiymsha búl qala әkimdigine de, bәlkim, kәsipker retinde maghan da paydaly boluy mýmkin. Eng bastysy, búdan halyq útatyn bolady. Mýddeler toghysqan jerden ghana iygilikti jaqsy ister shyghady», - deydi Nataliya Fedorovna.

Óskemende qaladaghy barlyq qoghamdyq úiymdar, kәsipodaqtar, sayasy partiyalardyng basyn qosatyn qo­ghamdyq kenes qúrylghan. Oghan bay tәjiriybeli, búryn talay basshylyq qyzmetter atqarghan Vladimir Lopatkin jetekshilik jasaydy. Osy qoghamdyq kenes aya­synda qalanyng әrtýrli problemalaryna baylanysty sarap­shy­lar toptary júmys isteydi. Ol toptardyng biri qaladaghy azyq-týlik baghalarynyng qozghalysyn baqy­lau­gha alsa, ekinshi bir top ekologiya mәselesimen shúghylda­nady. Búl qoghamdyq kenes Óskemen qalasy­nyng әkimi Islam Ábishev pen Shyghys Qazaqstan ob­lysynyng әkimi Berdibek Saparbaevqa deyin shyghyp, óz úsynystaryn qoyyp otyrady jәne atalghan mәse­le­lerde basqa ónirler men elderde qanday jaqsy tәji­riy­beler bar, solardy osy ónirge tartugha óz jәrdem­derin tiygizedi.

Ekologiyalyq komissiyanyng jetekshisi búrynghy ataqty hokkeyshi Gennadiy Koreshkovtyng aituy boy­ynsha, ol basqaratyn komissiya qúramyna qa­la­daghy barlyq iri kәsiporyndardyng bas eko­log­tary kiredi. Sondyqtan búl komissiya qala ómirinde óte manyzdy ról oinaydy.

- Búryn bizding qalamyzda ekolo­giyalyq jagh­day­dy baqylaytyn 5 baqylau beketi bar edi. Qazir onyng sa­nyn 15-ke jetkizdik jәne qala bas­shy­ly­ghynyng qol­dauy­men olardaghy qú­ral-jabdyq­tar­dy ja­­na teh­nologiya­lar­men janarttyq. Endi biz 10-15 miy­nót­ting ishinde qalanyng ekolo­giya­lyq jaghdayyn dәlme-dәl bilu mým­kin­digine ie boldyq. Sóitip, ekolo­giya­gha keri әserin tiygizgen kә­sip­oryndar sol sәtinde birden aiqyn­dala­tyn bol­dy. Al búryn gidromet baqy­lau­ynda bol­ghan kezde qalanyng mún­­­day mým­kin­di­gi joq edi. Endi biz ekologiyalyq qauip­sizdik ortalyghyn qú­­­ru­dyng jobasyn jasap, ony engizu jó­ninde qala jәne oblys basshy­ly­ghyna úsynys jasap otyrmyz. Búl joba boy­ynsha qalanyng ekologiya­lyq jagh­dayyna dereu taldau jasalyp, osy­­­nyng nәtiy­jesinde ekolo­giya­ny búz­­­ghan kәsip­oryn­dargha aiyp­púl belgilenedi jә­ne búl jaghday ha­lyqqa dereu habar­la­nady. Mening oiymsha osyn­day ashyq­tyq, ja­riyalyq jaghdayda kәsiptik sheberlikpen júmys isteu qala túrghyn­da­ry­na olar­dyng densaulyghyn qorghauda ýl­ken pay­dasyn tiygizetin bolady. Mún­day jaghym­dy nәtiy­jelerge biz oblys pen qala basshylyghynyng qol­dauy arqyly qol jetkizip kelemiz. Halyq ýshin júmys isteuge kelgen múnday basshylarmen ynty­maqtasa әreket etuding paydasy mol, - deydi Gennadiy Koreshkov.

Osy jóninde qala әkimi Islam Ábishevpen әngime qozghaghan kezimizde ol bizge Elbasynyng tapsyrmasyna sәikes halyq mýddesinen tuy­n­day­tyn ispen shúghyldanudyng basshy retinde jeke adamgha beretin lәzzaty barlyghyn da jasyrmady.

- Ras, halyqpen júmys isteu onay emes. Biraq at­qa­ryp otyrghan isinnen sol halyqtyng paydasyna oray nә­tiyje kórinse, osynyng ózi adam retinde meni qa­nattandyrady. Osynday mәselelerde eng al­dymen oblys әkimi Berdibek Saparbaevtyng tynym tappay júmys istep, jaqsy iske janashyrlyqpen qaraytyn­dyghyn, al bizge osynyng ózi ýlken qoldau ekendigin jasyrmaymyn. Qazirgi kýni biz qaladaghy qorda­la­nyp qalghan kóptegen әleumettik proble­malardy sheshe bastadyq. Aghymdaghy júmystyng barlyghy óz retine týsti. Endi kezekte bolashaqtyng mәselesimen shúghyl­danugha mýmkindik aldyq. Qalamyzdy qalaysha kórik­tendirip, damytamyz? Óskemen qalasynyng ataghyn qalay shygharamyz? Mine, osynday súraq­tar­dyng sheshimin oilastyra bastadyq. Qalada túrghyn ýi-kom­munaldyq salany modernizasiyalau jónindegi jú­mys­tar elimizding qalalary arasynda alghashqy­lardyng qatarynda bizde bastalyp ketti. 20 jyl boyy qolgha alynbay kelgen Ýlbi jaghalauyndaghy keybir qoqysty jerdi jaqsylap tazalaudan ótkizip, olardyng jagha­syna demalys oryndaryn ashpaq oiymyz bar. Búl jobany sәtti qorghap, oghan respublikalyq budjetten qarjy da alyp otyrmyz.

AQSh-ta belgili bir nәrseni shesherde uaqyt­­tyng 70 payyzy oilanugha, 20 payyzy әzirlenuge, tek 10 payyzy ghana ony jýzege asyrugha júm­sa­la­dy eken. Eger shyndap oilap, jýreginmen berilip júmys istey bilsen, bizde kóptegen mәselelerdi sheshuge bola­tyn­dy­ghyna kózim jetip keledi. Óit­keni, el basshylyghy osy jolda barlyq qajet­ti­likterdi jasap otyr. Son­dyqtan mening oiymsha basshy adam­dargha qazirgi ua­qyt­taghy eng qajettisi kreativti oi­lap, jana iydeyalar­dy aiqyndau jәne soghan qol jetkizude qoghamnyn, halyqtyng kómegine sýienip, olar­dy osy iske júmyldyra bilu dep bilemin, - dedi.

Sәuletkerlik sәn bergen qala

Óskemende mýsinshilerding halyqaralyq simpo­ziu­myn ótkizu isi osynday kreativti oilaudyng jemisi sekildi. Búl simpozium Óskemen qalasynda byl­­­tyr úiymdastyrylsa, biyl taghy jalghasyn tapty. IYdeya­sy óte tamasha. Álemning әr týpki­rin­degi ataqty kә­sipqoy mýsinshilerge habar jiberilip, Óskemen qala­syn­da ol­ar­dyng arasynda konkurs ótetindigi mә­lim­denedi. Simpoziumgha әzirlik jasau, úiymdastyru júmystaryn qalalyq sәulet jәne qala qúrylysy bólimi moynyna alady. Simpoziumgha qatysushy әr jyldyng 1 sәuirinen keshiktirmey ózining bolashaqta qalada ornalas­ty­ratyn mýsinining suretterin, mate­ri­al­dyng kólemin, eskizdik jobasyn jiberedi. Qa­byl­daushy jaq (Ós­kemen qalasy­nyng әkimdigi) simpo­zium­gha qatysu­shynyng mýsindi qala­gha jetkizu, kelip-ketu shyghyn­daryn óteydi. Árbir mýsinshige aiyna 100 myng tenge kóleminde stiypendiya taghay­yndalady. Al mýsinshiler ózimen birge ilestire keletin adamdar­dyng jәne olardyng qalada bolu shyghyndaryn óz qar­jysymen óteuge tiyis.

Júmysqa qajetti materialdardy úiymdas­ty­ru­­shy jaq bóledi. Al әrbir qatysushynyng qúral-jab­dyqtary ózimen birge boluy tiyis. Júmys әbden dayyn bolyp, tiyisti jerge ornalas­tyryl­ghannan keyin barlyq qatysushy mýsinshilerding ara­synda konkurs bastalady. Bir birinshi syi­lyq­tyng qúny - 1 500 myng tenge. Eki ekinshi syilyq - 750 myng tengeden. Ýsh ýshinshi syilyq - 450 myng tengeden. Esesine osy ornatylghan mýsinderding barlyghy búdan әri Óskemen qalasynyng menshigi bolyp qalady. Áriyne, mýsin­shi­ler­ding barlyghyna syilyq tiymeui mýmkin. Biraq, al­dyn-ala jasa­lynghan shart boyynsha Óskemenge jetkizilgen jәne ornatylghan mýsinder qayta qaytpaydy.

Byltyrghy jyly osynday ereje boyynsha siym­poziumgha Qytaydan, Reseyden, Grekiyadan jәne óz elimizden 20 júmys qatysqan bolatyn. Conyng nәtiyje­sinde Óskemen qalasynda byltyr­ghy jyldyng ózinde 17 mýsindeu tuyndysy payda bolyp, ornyghyp qaldy. Qalanyng kórkine kórik qosty. Biylghy jyly olardyng sany men geo­gra­fiyalyq ayasy odan da arta týsti. Sóitip, Óskemen qalasy birte-birte ataqty mýsinshi­le­r­ding qoltu­ma­lary ornalastyrylatyn kó­rik­ti qalagha ai­nalyp keledi. Óskemen qalasy osy baghyttaghy әlemdik dodanyng irgeli ortalyqtarynyng birine ainaluy da ghajap emes. Olardy kórip tamashalau ýshin keletin turister sany da arta týsetindigine kýmәn­men qaraugha bolmaydy.

Sonymen qatar Óskemende halyqaralyq «Bal arasy» festivalin ótkizu dәstýrge endi. Múnyng mәnisi qazaqstandyq Altay tauy Qazaqstan men Sibirdegi, Reseydegi omarta sharuashylyghynyng otany bolyp taby­la­dy. Kendi Altaydyng omarta sharua­shy­lyqtarynyng ón­imderi býkil әlemge belgili. Endeshe osy isti nege nasihattap, payda tappasqa. Ári búl óskeleng qala Ós­kemenning halyqaralyq tany­mal­­d­y­ghyn da arttyrghan bolar edi. Festivalidi ót­kizu mine, osynday niyetten tu­yn­dap otyr. Qala­daghy Sәtpaev, Jibek joly kóshele­ri­ning qiylysqan jerinde halyqaralyq festivali siym­vo­ly retinde 10 metr biyiktikte, diametri 4 metrdi qú­ray­tyn bal arasynyng beynesi men bal úyasy boy kóterdi.

Ótken jylghy múnda negizgi kapitalgha 65,1 milliard tengening investisiyasy kelip qúiylsa, biylghy jyldyng I toqsanyndaghy investisiya kólemi ótken jyldyng osy merzimindegiden 8,8 payyzgha artyp týsti. Qala kәsiporyndary men úiymdarynan әrtýrli den­gey­degi budjetterge 68,2 milliard tenge audarylsa, qala budjetining kirisi 18,5 milliard tengege jetip, 9,5 payyzgha artyq oryndaldy. «Jol kartasyndaghy» júmys­tar­dy jýzege asyruda, damu budjetin qalyp­tas­tyruda qala oblys ishinde agharyp aldan kórinude.

Sonymen Óskemen qalasynyng qazirgi damu barysy men ondaghy әleumettik mәselelerding sheshimin tabuy ózge ónirler ýshin ýlgi etip úsynugha әbden layyq sekildi. Múny biz qalanyng el tәuelsizdigining 20 jyldy­ghyna tartyp otyrghan ýlken tartuy, Elbasy sayasatyn jýzege asyrudaghy jaqsy jetistigi dep týsindik.

Súnghat ÁLIPBAY.

http://www.egemen.kz/309431.html