Kesheli-beri internet qauymdastyghy talqylaghan «Qazaqstan Respublikasynyng keybir zannamalyq aktilerine memlekettik til sayasaty mәseleleri boyynsha ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zany» jobasynyng ainalasyndaghy әngime rastalyp otyr.

Qazaqstan Respublikasy Mәdeniyet ministrligining mamandary әzirlegen zang jobasy býgingi kýni ministrlikter men vedomstvolardyng arasynda talqylanu ýstinde ekenin mәlimdep otyr!

Onyng qay túrghyda, qay baghytta talqylanuy, qabyldanuy el azamattarynyng qolynda! Eger bolashaqtaghy til turaly zannama osy negizde qabyldanatyn bolsa, qazaq tili men dilining shayqalmasy anyq. Sondyqtan da «Abay.qz» portaly elimizdegi әrbir sayasy kýshterdi, últtyq úiymdardy, el azamattaryn osy zang jobasy túrghysyndaghy pikirtalasqa belsendi týrde aralasyp, óz pikirlerin ashyq bildiruge shaqyrady. Biz qazaq qauymyn dәl osynday memleketshil, mazmúndy da maghynaly zang jobalary ainalasynda bas qosyp, auyzbirshilik tanytugha shaqyramyz!

Abayshyl bolayyq, alashshyl bolayyq, aghayyn!

«Abay-aqparat»

 

Joba

Qazaqstan Respublikasynyng keybir zannamalyq aktilerine memlekettik til sayasaty mәseleleri boyynsha ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zany

Kesheli-beri internet qauymdastyghy talqylaghan «Qazaqstan Respublikasynyng keybir zannamalyq aktilerine memlekettik til sayasaty mәseleleri boyynsha ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zany» jobasynyng ainalasyndaghy әngime rastalyp otyr.

Qazaqstan Respublikasy Mәdeniyet ministrligining mamandary әzirlegen zang jobasy býgingi kýni ministrlikter men vedomstvolardyng arasynda talqylanu ýstinde ekenin mәlimdep otyr!

Onyng qay túrghyda, qay baghytta talqylanuy, qabyldanuy el azamattarynyng qolynda! Eger bolashaqtaghy til turaly zannama osy negizde qabyldanatyn bolsa, qazaq tili men dilining shayqalmasy anyq. Sondyqtan da «Abay.qz» portaly elimizdegi әrbir sayasy kýshterdi, últtyq úiymdardy, el azamattaryn osy zang jobasy túrghysyndaghy pikirtalasqa belsendi týrde aralasyp, óz pikirlerin ashyq bildiruge shaqyrady. Biz qazaq qauymyn dәl osynday memleketshil, mazmúndy da maghynaly zang jobalary ainalasynda bas qosyp, auyzbirshilik tanytugha shaqyramyz!

Abayshyl bolayyq, alashshyl bolayyq, aghayyn!

«Abay-aqparat»

 

Joba

Qazaqstan Respublikasynyng keybir zannamalyq aktilerine memlekettik til sayasaty mәseleleri boyynsha ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zany

1-bap. Qazaqstan Respublikasynyng myna zannamalyq aktilerine ózgerister men tolyqtyrular engizilsin:

1. 2001 jylghy 30 qantardaghy Ákimshilik qúqyq búzushylyq turaly Qazaqstan Respublikasynyng Kodeksine (Qazaqstan Respublikasy Parlamentining Jarshysy, 2001 j., № 5-6, 24-qújat; № 17-18, 241-qújat;             № 21-22, 281-qújat; 2002 j., № 4, 33-qújat; № 17, 155-qújat; 2003 j., № 1-2, 3-qújat; № 4, 25-qújat; № 5, 30-qújat; № 11, 56, 64, 68-qújattar; № 14,            109-qújat; № 15, 122, 139-qújattar; № 18, 142-qújat; № 21-22, 160-qújat;         № 23, 171-qújat; 2004 j., № 6, 42-qújat; № 10, 55-qújat; № 15, 86-qújat;          № 17, 97-qújat; № 23, 139, 140-qújattar; № 24, 153-qújat; 2005 j., № 5,          5-qújat; № 7-8, 19-qújat; № 9, 26-qújat; № 13, 53-qújat; № 14, 58-qújat;           № 17-18, 72-qújat; № 21-22, 86, 87-qújattar; № 23, 104-qújat; 2006 j., № 1,          5-qújat; № 2, 19, 20-qújat; № 3, 22-qújat; № 5-6, 31-qújat; № 8, 45-qújat;          № 10, 52-qújat; № 11, 55-qújat; № 12, 72, 77-qújattar; № 13, 85, 86-qújattar; № 15, 92, 95-qújattar; № 16, 98, 102-qújattar; № 23, 141-qújat; 2007 j., № 1, 4-qújat; № 2, 16, 18-qújattar; № 3, 20, 23-qújattar; № 4, 28, 33-qújattar;          № 5-6, 40-qújat; № 9, 67-qújat; № 10, 69-qújat; № 12, 88-qújat; № 13,                99-qújat; № 15, 106-qújat; № 16, 131-qújat; № 17, 136, 139, 140-qújattar;           № 18, 143, 144-qújattar; № 19, 146, 147-qújattar; № 20, 152-qújat; № 24,           180-qújat; 2008 j., № 6-7, 27-qújat; № 12, 48, 51-qújattar; № 13-14, 54, 57, 58-qújattar; № 15-16, 62-qújat; № 20, 88-qújat; № 21, 97-qújat; № 23,           114-qújat; № 24, 126, 128, 129-qújattar; 2009 j., № 2-3, 7, 21-qújattar;            № 9-10, 47, 48-qújat; № 13-14, 62, 63-qújattar; № 15-16, 70, 72, 73, 74, 75,          76-qújattar; № 17, 79, 80, 82-qújattar; № 18, 84, 86-qújattar; № 19, 88-qújat;

 

№ 23, 97, 115, 117-qújattar; № 24, 121, 122, 125, 129, 130, 133, 134-qújattar; 2010 j., № 1-2, 1, 4, 5-qújattar; № 5, 23-qújat; № 7, 28, 32-qújattar; № 8,           41-qújat;   № 9,  44-qújat;  № 11,  58-qújat;  № 13,  67-qújat;  № 15,  71-qújat;

№ 17-18, 112, 114-qújattar; № 20-21, 119-qújat; № 22, 128, 130-qújattar;         № 24, 146, 149-qújattar; 2011 g., № 1, 2, 3, 7, 9-qújattar; № 2, 19, 25, 26,         28-qújattar; № 3, 32-qújat; № 8, 64-qújat):

1)       81-bap  mynaday redaksiyada jazylsyn:

«81-bap. Til turaly zandardy búzghany ýshin jauaptylyq

1. Lauazymdy adamnyng til bilmeymin degen syltaumen qújattardy, saual saludy, ótinishterdi nemese shaghymdardy qabyldaudan bas tartuy, sonday-aq olardy mәni boyynsha qaramauy, -

aylyq eseptik kórsetkishting onnan jiyrmagha deyingi mólsherinde aiyppúl salugha әkep soghady.

2. Qazaqstan Respublikasynyng til turaly zannamasynyn  derektemeler men kórnekti aqparattardy ornalastyrugha qoyylatyn talaptaryn búzu, -

eskertu jasaugha әkep soghady.

3. Osy baptyng ekinshi bóliginde kózdelgen, әkimshilik jaza qoldanylghannan keyin bir aidyng ishinde kórnekti aqparattardy til turaly zanda belgilengen talaptargha sәikes keltirmeu, -

jeke túlghalargha - on, shaghyn kәsipkerlik subektileri bolyp tabylatyn dara kәsipkerlerge, zandy túlghalargha - jiyrma, orta kәsipkerlik subektileri bolyp tabylatyn dara kәsipkerlerge, zandy túlghalargha - elu, iri kәsipkerlik subektileri bolyp tabylatyn zandy túlghalargha jýz ailyq eseptik kórsetkish mólsherinde aiyppúl salugha әkep soghady.»;

2) 636-baptyng birinshi bóligining 1) tarmaqshasynda:

on ýshinshi  abzas mynaday redaksiyada jazylsyn:

«mәdeniyet  salasyndaghy uәkiletti organnyng (81 (ekinshi jәne ýshinshi bólikteri), 130-baptar);»;

elu besinshi abzas mynaday redaksiyada jazylsyn:

«oblystardyn, respublikalyq manyzy bar qalanyn, astananyng jergilikti atqarushy organdardyng (81 (ekinshi jәne ýshinshi bólikteri),                127, 163-6, 165, 237-1, 309-1 (jetinshi, segizinshi bólikteri), 309-4 (segizinshi, toghyzynshy bólikteri), 342, 343, 346-352, 357-2 (ekinshi bóligi)-baptar;

audandardyn, oblystyq manyzy bar qalalarynyng jergilikti atqarushy organdardyng (81 (ekinshi jәne ýshinshi bólikteri)-bap);».

2. 2007 jylghy 15 mamyrdaghy Qazaqstan Respublikasynyng Enbek kodeksine (Qazaqstan Respublikasy Parlamentining Jarshysy, 2007 j, № 9,          65-qújat; № 19, 147-qújat; № 20, 152-qújat; № 24, 178-qújat; 2008 j, № 21, 97-qújat; № 23, 114-qújat; 2009 j, № 8, 44-qújat; № 9-10, 50-qújat; № 17,            82-qújat; № 18, 84-qújat; № 24, 122, 134-qújattar; 2010 j., № 5, 23-qújat;           № 10, 48-qújat; 2011 j., № 1, 3-qújat):

31-baptyng 1-tarmaghy mynaday mazmúndaghy 8) tarmaqshamen tolyqtyrylsyn:

«8) memlekettik tildi mengerui jónindegi testileu nәtiyjesi qajet.».

3.  «Qazaqstan Respublikasynyng әkimshilik-aumaqtyq qúrylysy turaly» 1993 jylghy 8 jeltoqsandaghy Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna (Qazaqstan Respublikasy   Jogharghy  Kenesining    Jarshysy,  1993 j.,  № 23-24,  507-qújat;

 

1995 j., № 23, 146-qújat; Qazaqstan Respublikasy Parlamentining Jarshysy, 2004 j., № 10, 56-qújat; № 23, 142-qújat; 2006 j., № 18, 111-qújat;            2009 j., № 2-3, 9-qújat; № 8, 44-qújat):

1) býkil mәtin boyynsha «poselke», «poselkeler», «poselkelerge», «poselkeleri», «poselkelerdi», «kategoriyalary», «kategoriyagha», «kategoriyalaryna», «kategoriyalargha», «at qoi», «atyn», «attaryn»  degen sózder tiyisinshe «kent», «kentter», «kentterge», «kentteri», «kentterdi», «sanattary», «sanatqa», «sanattaryna», «sanattargha», «atau beru», «ataularyn»  degen sózdermen auystyrylsyn;

2) 3-baptyng 4) tarmaqshasynyng ekinshi abzasy mynaday redaksiyada jazylsyn:

«keminde eki myng adam halqy bar, onyng jyl sayyn emdelu men tynyghu ýshin keletinder sany keminde teng jartysyn qúraytyn, emdik manyzy bar jerlerde ornalasqan eldi mekender de kentterge tenestiriledi; olargha qalalyqtardyng jazghy demalys oryndary bolyp tabylatyn, eresek halqynyng keminde 25 payyzy auyl sharuashylyghymen údayy ainalysatyn sayajay kentteri jatqyzyluy mýmkin;»;

3) 6-bap mynaday redaksiyada jazylsyn:

«6-bap. Oblystar men audandargha, qalalargha atau beru men olardyng ataularyn ózgertuge baylanysty shyghyndar

Oblystargha, audandargha, qalalargha atau beru men olardyng ataularyn ózgertuge baylanysty shyghyndar jergilikti budjet esebinen, al qajet bolghan jaghdayda respublikalyq budjet qarajaty esebinen júmsalady.»;

4) 7-bap mynaday redaksiyada jazylsyn:

«7-bap. Onomastikalyq komissiyalary

Ákimshilik-aumaqtyq birlikterge atau beru jәne olardyng ataularyn ózgertuge, ataularynyng transkripsiyasyn naqtylau, sonday-aq eldi mekenderdegi audandargha, alandargha, danghyldargha, bulivarlargha, kóshelerge, túiyq kóshelerge, sayabaqtargha, gýlzarlargha, kópirlerge jәne basqa da qúramdas bólikterge atau beru, olardyng ataularyn ózgertu turaly jәne ataularynyng transkripsiyasyn ózgertu jónindegi júmysty retke keltiru maqsatynda Qazaqstan Respublikasy Ýkimetining janynan Respublikalyq onomastikalyq komissiya, oblys atqarushy organdar janynan - oblystyq onomastikalyq komissiyalar, audan atqarushy organdar janynan - audandyq onomastikalyq komissiyalar,    qala atqarushy organdar janynan - qalalyq onomastikalyq komissiyalar qúrylady.»;

5) 10-baptyng 3) jәne 4) tarmaqshalary mynaday  redaksiyada jazylsyn:

«3) Qazaqstan Respublikasynyng aumaghyndaghy kәsiporyndargha, úiymdargha, mekemelerge, temir jol stansalaryna, әuejaylargha,  sonday-aq fizika-geografiyalyq, toponimikalyq, ónerkәsiptik jәne memleket menshigindegi basqa da nysandargha atau beru jәne olardyng ataularyn ózgertu turaly tәrtibin belgileydi;

 

4) Respublikalyq onomastikalyq komissiyasynyng qorytyndylary negizinde jәne tiyisti aumaq halqynyn, osy aumaqtyng ókildi jәne atqarushy organdarynyng pikirin eskere otyryp, Qazaqstan Respublikasynyng Preziydentine oblystargha, audandargha, qalalargha atau beru jәne olardyng ataularyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly úsynystar engizedi;»;

6) 11-baptang birinshi bóliginde:

4) tarmaqsha mynaday redaksiyada jazylsyn:

«4) tiyisti aumaq halqynyng pikirin eskere otyryp, oblystyq onomastikalyq komissiyasynyng qorytyndysy negizinde, audandyq ókildi jәne atqarushy organdarynyng úsynystary boyynsha auyldargha (selolargha), kentterge, auyldyq (selolyq) okrugterge atau beru jәne olardyng ataularyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataularynyng transkripsiyasyn ózgertu mәselelerin sheshedi;»;

mynaday mazmúndaghy 5) tarmaqshamen tolyqtyrylsyn:

«5) tiyisti aumaq halqynyng pikirin eskere otyryp, Respublikalyq onomastikalyq komissiyasynyng qorytyndysy negizinde oblys ortalyghynyng audandaryna, alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine, sayabaqtaryna,  gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly mәselelerdi sheshedi.»;

7) 12-bapta:

5-1) tarmaqshasy mynaday redaksiyada jazylsyn:

«5-1) tiyisti aumaq halqynyng pikirin eskere otyryp, oblystyq onomastikalyq komissiyasynyng qorytyndysy negizinde audan ortalyghynyng  alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine, sayabaqtaryna, gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly mәselelerdi sheshedi;»;

mynaday mazmúndaghy 5-2) tarmaqshasymen tolyqtyrylsyn:

«5-2) tiyisti aumaq halqynyng pikirin eskere otyryp, audandyq  onomastikalyq komissiyasynyng qorytyndysy negizinde audandyq manyzy bar qalanyng alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine, sayabaqtaryna, gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly mәselelerdi sheshedi;»;

8) 13-bapta:

4) tarmaqshasy mynaday redaksiyada jazylsyn:

«4) tiyisti aumaq halqynyng pikirin eskere otyryp, respublikalyq manyzy bar qala, astana - Respublikalyq onomastikalyq komissiyasynyng qorytyndysy   negizinde   qaladaghy    audandargha,      alandargha,     danghyldargha,

 

 

bulivarlargha, kóshelerge, túiyq kóshelerge, sayabaqtargha, gýlzarlargha, kópirlerge   jәne  qalanyng   basqa  da  qúramdas  bólikterine   atau  beru    jәne olardyng atauyn ózgertu, olardyng ataularynyng transkripsiyasyn ózgertu turaly mәselelerdi sheshedi;»;

mynaday mazmúndaghy 4-1) jәne 4-2) tarmaqshalarmen tolyqtyrylsyn:

«4-1) tiyisti aumaq halqynyng pikirin eskere otyryp, oblystyq onomastikalyq komissiyasynyng qorytyndysy negizinde oblystyq manyzy bar qalanyng alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine,  sayabaqtaryna, gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly mәselelerdi sheshedi;

«4-2) tiyisti aumaq halqynyng pikirin eskere otyryp, audandyq onomastikalyq komissiyasynyng qorytyndysy negizinde audandyq manyzy bar qalanyng alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine,  sayabaqtaryna, gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly mәselelerdi sheshedi;»;

9) 14-baptyng 4) tarmaqshasy mynaday redaksiyada jazylsyn:

«4) tiyisti aumaq halqynyng pikirin eskere otyryp, audandyq onomastikalyq komissiyasynyng qorytyndysy negizinde osy eldi mekenderdegi alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine, sayabaqtaryna, gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly mәselelerdi sheshedi.»;

4. «Qazaqstan Respublikasynyng últtyq qauipsizdik organdary turaly» 1995 jylghy 21 jeltoqsandaghy Qazaqstan Respublikasy Zanyna (Qazaqstan Respublikasy Jogharghy Kenesining Jarshysy, 1995 j., № 24, 157-qújat; Qazaqstan Respublikasy Parlamentining Jarshysy, 1997 j., № 10, 108-qújat; № 12, 184-qújat; 1998 j., № 23, 416-qújat; № 24, 436-qújat; 1999 j., № 8,         233-qújat; № 23, 920-qújat; 2000 j., № 3-4, 66-qújat; 2001 j., № 20,                   257-qújat; 2002 j., № 6, 72-qújat; № 17, 155-qújat; 2004 j., № 23, 142-qújat; 2007 j., № 9, 67-qújat; № 10, 69-qújat; № 20, 152-qújat; 2009 j., № 19,                88-qújat;  2010 j., № 7, 32-qújat; № 10, 48-qújat; 2011 j., № 1, 7-qújat):

16-baptyng 2-tarmaghy mynaday redaksiyada jazylsyn:

«2. Últtyq qauipsizdik organdarynda qyzmet etuge óz erkimen tilek bildirgen, memlekettik tildi belgili bir kólemde jәne biliktilik talaptaryna sәikes mengeretin, ózining iskerlik, moralidyq qasiyetteri, jasy, bilimi jәne densaulyq jaghdayy boyynsha jýktelgen mindetterdi oryndaugha qabiletti Qazaqstan Respublikasynyng azamaty últtyq qauipsizdik organdarynyng әskery qyzmetshisi bola alady.».

 

 

 

5. «Sot pristavtary turaly» 1997 jylghy 7 shildedegi Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna  (Qazaqstan Respublikasy Parlamentining  Jarshysy, 1997 j., № 13-14, 201-qújat; 2003 j., № 10, 49-qújat; 2004 j., 23, 142-qújat; 2006 j., № 11, 55-qújat; 2007 j., № 8, 52-qújat; № 20, 152-qújat; 2010 j., № 5, 23-qújat; № 7, 28-qújat; 2011 j., № 1, 32-qújat):

6-baptyng 1-tarmaghy mynaday redaksiyada jazylsyn:

«1. Keminde jiyrma bir jasqa tolghan, memlekettik tildi belgili bir kólemde jәne biliktilik talaptaryna sәikes mengergen, orta (orta bilimnen keyingi) bilimi bar, ózining iskerlik jәne jeke qasiyetteri boyynsha, sonday-aq densaulyq jaghdayy boyynsha ózine jýktelgen mindetterdi oryndaugha qabiletti jәne arnauly tekseruden ótken, Qazaqstan Respublikasynyng azamaty bolyp tabylatyn adam sot pristavy bolyp taghayyndala alady.».

6. «Qazaqstan Respublikasyndaghy til turaly» 1997 jylghy 11 shildedegi Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna (Qazaqstan Respublikasy Parlamentining Jarshysy, 1997 j., № 13-14, 202-qújat, 2004 j., № 23, 142-qújat; 2006 j.,
№ 10, 52-qújat; 2007 j., № 20, 152-qújat; 2008 j., № 20, 89-qújat; 2011 j.,           № 1, 2-qújat):

1) 1-bap mynaday mazmúndaghy onynshy abzaspen tolyqtyrylsyn:

«memlekettik tildi mengerui kólemi - Qazaq tilin mengeruding kommunikativtik tildik qúzyrettilikteri boyynsha memlekettik standarttaryna sәikes memlekettik tildi mengerui dengeyi.»;

2) 11-bap mynaday redaksiyada jazylsyn:

«11-bap. Jeke jәne zandy túlghalardyng ótinishterine qaytarylatyn jauap  tili

Memlekettik organdardyng jәne ózge de úiymdardyng jeke jәne zandy túlghalardyng ótinishterine qaytaratyn jauaptary qazaq tilinde nemese ótinish jasalghan tilde beriledi.»;

3) 16-bap mynaday mazmúndaghy tórtinshi bólikpen tolyqtyrylsyn:

«Jeke menshik mektepke deyingi úiymdarda, orta bilim beru úiymdarda, kәsiptik liyseylerde, uchiliyshelerde, kolledjderde jәne joghary tehnikalyq mektepterde, joghary oqu oryndarynda qazaq toptary men synyptarynyng sany elu payyzdan kem bolmauy tiyis.»;

4) 17-baptyng birinshi bóligi mynaday redaksiyada jazylsyn:

«17-bap. Til - ghylym jәne mәdeniyet salasynda

Qazaqstan Respublikasynda ghylym salasynda, dissertasiyalardy resimdeu men qorghaudy qosa alghanda, qazaq tilinde qajet bolghan jaghdayda orys tilining qoldanyluy qamtamasyz etiledi.»;

5) 18-baptyng ekinshi bóligi mynaday redaksiyada jazylsyn:

«Qajetti tildik ortany jasau jәne memlekettik tilding tolyqqandy qoldanyluy maqsatynda:

Qazaqstan Respublikasynyng búqaralyq aqparat qúraldary qazaq tilin nasihattaugha tiyis;

 

Qazaqstan Respublikasy búqaralyq aqparat qúraldarynyng televiziyalyq jәne radio baghdarlamalarynyng qazaq tilindegi uaqyty jaghynan basqa tilderdegi habarlardyng jiyntyq kóleminen kem bolmaugha tiyis.»;

6) 19-bapta:

ekinshi bóligi mynaday redaksiyada jazylsyn:

«Zandy túlghalardyng jәne nysandardyng ataulary qazaq tilinde beriledi. Birlesken, sheteldik úiymdardyng ataulary qazaq tilinde,  qajet bolghan jaghdayda orys tilinde transliyterasiya arqyly beriledi.»;

mynaday redaksiyadaghy ýshinshi bólikpen tolyqtyrylsyn:

«Tiyisti eldi mekende zandy túlghalardyng jәne nysandardyng ataulary ózge tildegi sany jiyrma payyzdan aspauy tiyis.»;

7) 21-baptyng ýshinshi bóligi mynaday redaksiyada jazylsyn:

«Blankiler, mandayshalar, habarlandyrular, jarnamalar, preyskuranttar, bagha kórsetkishteri, basqa da kórneki aqparat qazaq tilinde,  qajet bolghan jaghdayda orys jәne (nemese)  basqa da tilderde jazylady.»;

8) 23-baptyng ýshinshi jәne tórtinshi bólikteri mynaday redaksiyada jazylsyn:

«Memlekettik tildi belgili bir kólemde jәne biliktilik talaptaryna sәikes mengeru qajet qyzmetkerler jәne (nemese) qyzmetshiler:

1) memlekettik qyzmetshiler, onyng ishinde memlekettik qyzmetting erekshe týrlerinin;

2) azamattyq qyzmetshiler;

3) jarghylyq kapitalyndaghy memleketting ýlesi keminde otyz bec payyz bolatyn úiymdardyng qyzmetkerleri.

Memlekettik tildi mengeru qajetti kólemi men dengeyi tehnikalyq retteu salasyndaghy uәkiletti memlekettik organymen bekitilgen Qazaq tilin mengeruding kommunikativtik tildik qúzyrettilikteri boyynsha memlekettik standarttaryna sәikes belgilenedi.»;

9) mynaday mazmúndaghy 24-1-bappen tolyqtyrylsyn:

«24-1-bap. Qazaqstan Respublikasy Ýkimetining qúzyreti

Qazaqstan Respublikasynyng Ýkimeti:

1) tilderdi damytu salasyndaghy memlekettik sayasattyng negizgi baghyttaryn әzirleydi jәne onyng jýzege asyryluyn úiymdastyrady;

2) respublikalyq terminologiyalyq komissiyamen maqúldanghan terminderdi bekitedi;

3) Memlekettik tildi oqytu ortalyqtarynyng qyzmetine biliktilik talaptar jәne  akkreditteu erejesin bekitedi;

4) eldi mekendegi alandargha, danghyldargha, bulivarlargha, kóshelerge, túiyq kóshelerge, sayabaqtargha, gýlzarlargha, kópirlerge jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng ataularyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataularynyng transkripsiyasyn ózgertudegi halyqtyng pikirin eskeruding tәrtibin bekitedi;

 

5) respublikalyq terminologiyalyq jәne onomastikalyq komissiyalardy jәne qajet bolghan jaghdayda basqa da qúrylymdardy qúrady;

6) Respublikalyq onomastikalyq komissiyasynyng qorytyndylary negizinde Qazaqstan Respublikasy Ýkimeti belgilengen tәrtippen oblystargha, audandargha, qalalargha atau beru jәne olardyng ataularyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly úsynystardy Qazaqstan Respublikasynyng Preziydentine engizedi;

7) ózine Konstitusiyamen, osy Zanmen, Qazaqstan Respublikasynyng zandarymen jәne Qazaqstan Respublikasy Preziydentining aktilerimen jýktelgen   ózge de funksiyalardy oryndaydy.»;

10) 25-bapta:

orys tilindegi mәtinge ózgerister engizildi, qazaq tilindegi mәtin ózgergen joq;

4) tarmaqsha mynaday redaksiyada jazylsyn:

«4) Qazaqstan Respublikasynyng til turaly zandarynda belgilengen talaptardyng búzyluyn jong turaly úsynymdar jasaydy, Qazaqstan Respublikasynyng әkimshilik qúqyq búzushylyq turaly zannamasynda kózdelgen negizderde jәne tәrtippen әkimshilik yqpal etuding ózge de sharalaryn qoldanady;»;

mynaday mazmúndaghy 8) tarmaqshamen tolyqtyrylsyn:

«8) Qazaqstan Respublikasynyng zandarynda, Qazaqstan Respublikasy Preziydentining jәne Qazaqstan Respublikasy Ýkimetining aktilerinde kózdelgen ózge ókilettikterdi jýzege asyrady.»;

11) 25-1-bap mynaday redaksiyada jazylsyn:

«25-1-bap. Onomastikalyq komissiyalardyng qúzyreti

1. Respublikalyq onomastikalyq komissiyanyng qúzyreti:

1) Qazaqstan Respublikasynyng Preziydentine oblystargha, audandar men qalalargha atau beru jәne olardyng ataularyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataularynyng transkripsiyasyn ózgertu turaly qorytyndylar beru;

2) Qazaqstan Respublikasynyng aumaghyndaghy kәsiporyndargha, úiymdargha, mekemelerge, temir jol stansalaryna, әuejaylargha, sonday-aq fizika-geografiyalyq, toponimikalyq, ónerkәsiptik jәne memleket menshigindegi basqa da nysandargha atau beru jәne ataularyn ózgertu turaly qorytyndylar beru;

3) oblys ortalyghynyn, respublikalyq manyzy bar qalanyn, astananyng audandaryna, alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine, sayabaqtaryna, gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng ataularyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataularynyng transkripsiyasyn ózgertudi kelisu.

2. Oblystyq onomastikalyq komissiyanyng  qúzyreti:

1) auyldargha (selolargha), kentterge, auyldyq (selolyq) okrugterge atau beru jәne olardyng ataularyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataularynyng transkripsiyasyn ózgertu turaly qorytyndylar beru;

 

2) oblystyng jergilikti atqarushy organdarynyng qúzyreti shenberindegi fizika-geografiyalyq, toponimikalyq, ónerkәsiptik jәne memleket menshigindegi basqa da nysandargha atau beru jәne ataularyn ózgertu turaly qorytyndylar dayyndau jәne engizu;

3) Respublikalyq onomastikalyq komissiyasynyng kelisiminen keyin oblys ortalyghynyng audandaryna, alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine,  sayabaqtaryna, gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu,             sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly qorytyndylar beru;

4) audan ortalyghynyng alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine, sayabaqtaryna, gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertudi kelisu;

3. Audandyq onomastikalyq komissiyanyng qúzyreti:

1) audan auyldarynyng (selolarynyn), kentterinin, auyldyq (selolyq) okrugterining alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine, sayabaqtaryna, gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly qorytyndylar beru;

2) oblystyq onomastikalyq komissiyasynyng kelisiminen keyin audan ortalyghynyng alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine, sayabaqtaryna, gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly qorytyndylar beru;

3) audandyq manyzy bar qalanyng alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine, sayabaqtaryna, gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertudi kelisu.

4. Qalalyq onomastikalyq komissiyalardyng qúzyreti:

1) Respublikalyq onomastikalyq komissiyasynyng kelisiminen keyin respublikalyq manyzy bar qalanyn, astananyng audandaryna, alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine,  sayabaqtaryna, gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly qorytyndylar beru;

2) oblystyq onomastikalyq komissiyasynyng kelisiminen keyin oblystyq manyzy bar qalanyng alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine,  sayabaqtaryna, gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly qorytyndylar beru;

 

 

3) audandyq onomastikalyq komissiyasynyng kelisiminen keyin audandyq manyzy bar qalanyng alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine,  sayabaqtaryna, gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly qorytyndylar beru;

4) respublikalyq manyzy bar qalanyn, astananyng jergilikti atqarushy organdarynyng qúzyreti shenberindegi sonday-aq fizika-geografiyalyq, toponimikalyq, ónerkәsiptik jәne memleket menshigindegi basqa da nysandargha atau beru jәne ataularyn ózgertu turaly qorytyndylar dayyndau jәne engizu.»;

12) 25-2-bapta:

2) tarmaqsha mynaday redaksiyada jazylsyn:

«2) ortalyq atqarushy organdardyng aumaqtyq bólimshelerinin, audandyq atqarushy organdardyng jәne ózge úiymdardyng Qazaqstan Respublikasynyng til turaly zandaryn saqtauyn baqylaudy jýzege asyrady, Qazaqstan Respublikasynyng әkimshilik qúqyq búzushylyq turaly zannamasynda kózdelgen negizderde jәne tәrtippen әkimshilik yqpal etuding ózge de sharalaryn qoldanady;»;

mynaday mazmúndaghy 6) jәne 7) tarmaqshalarmen tolyqtyrylsyn:

«6) tiyisti aumaq halqynyng pikirin eskere otyryp, Respublikalyq onomastikalyq komissiyasynyng qorytyndysy negizinde oblys ortalyghynyn, respublikalyq manyzy bar qalanyn, astananyng audandaryna, alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine, sayabaqtaryna,  gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly oblystyq ókildi organmen birlesip mәselelerdi sheshedi;

7) memlekettik tildegi kórneki aqparat mәtinin kelisedi.»;

13) 25-3-bap mynaday mazmúndaghy 4), 5) jәne 6) tarmaqshalarmen tolyqtyrylsyn:

«4) tiyisti aumaq halqynyng pikirin eskere otyryp, oblystyq onomastikalyq komissiyasynyng qorytyndysy negizinde audan ortalyghynyn, oblystyq manyzy bar qalanyng alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine, sayabaqtaryna,  gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly audandyq ókildi organmen birlesip mәselelerdi sheshedi;

5) Qazaqstan Respublikasynyng til turaly zandaryn saqtauyn baqylaudy jýzege asyrady, Qazaqstan Respublikasynyng әkimshilik qúqyq búzushylyq turaly zannamasynda kózdelgen negizderde jәne tәrtippen әkimshilik yqpal etuding ózge de sharalaryn qoldanady;

6) memlekettik tildegi kórneki aqparat mәtinin kelisedi.»;

 

 

14) mynaday mazmúndaghy 25-5-bappen tolyqtyrylsyn:

«25-5-bap. Kent, auyl (selo), auyldyq (selolyq) okrug әkimining qúzyreti

Kent, auyl (selo), auyldyq (selolyq) okrug әkimi tiyisti aumaq halqynyng pikirin eskere otyryp, audandyq onomastikalyq komissiyasynyng qorytyndysy negizinde kentterdin,  auyldardyng (selolardyn), auyldyq (selolyq) okrugterding alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine,túiyq kóshelerine, sayabaqtaryna, gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly mәselelerdi sheshedi.»;

15) mynaday mazmúndaghy 25-6-bappen tolyqtyrylsyn:

«25-6-bap. Respublikalyq terminologiyalyq komissiyanyng qúzyreti

Respublikalyq terminologiyalyq komissiyanyng qúzyreti:

1) ekonomikanyn, ghylymnyn, tehnikanyn, bilim berudin, densaulyq saqtaudyn, mәdeniyetting barlyq salalary jәne qoghamdyq, әleumettik-sayasy salalar boyynsha memlekettik tildegi terminderdi  lingvistikalyq saraptamanyng negizinde qarau jәne maqúldau;

2) Qazaqstan Respublikasynyng Ýkimetine bekitu ýshin óz qúzyreti shenberindegi maqúldanghan terminder turaly qorytyndylar engizu.

3) qazaq terminologiyasyn retteu,  termin jasau, ózgertu, jýieleu, qalyptastyru, jariyalau, qoldanys ayasyn keneytu, túraqty qoldanu;

4) ghylymiy-shygharmashylyq mýmkindikti paydalanyp, ghylym men tehnika, óndiris pen mәdeniyet salalaryndaghy mamandardy toptastyryp, olardan әrbir sala boyynsha salalyq terminologiyalyq seksiyalar qúru;

5) terminologiyalyq leksikany birizdendiru jәne terminologiyalyq qordy tolyqtyru;

6) qazaq terminologiyasyn jýieleu jónindegi jana talaptardy әzirleu, terminderdi jәne ataulardy negizgi qaghidalargha, qazaq tilining jazu normalaryna sәikes retke keltiru;

7) Komissiyamen maqúldanghan jәne Qazaqstan Respublikasy Ýkimetimen bekitilgen terminderding baspa basylymdarda shyghuyn monitoringin jýzege asyru.».

7. «Almaty qalasynyng erekshe mәrtebesi turaly» 1998 jylghy                           1 shildedegi Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna (Qazaqstan Respublikasy Parlamentining Jarshysy, 1998 j., № 14, 200-qújat; № 22, 308-qújat; № 24, 443-qújat; 2001 j.; № 13-14, 173, 176-qújattar; № 24, 338-qújat; 2003 j.,             № 24, 178-qújat; 2004 j., № 14, 84-qújat; № 23, 142-qújat; 2011 j., № 5,                 43-qújat):

4-bap mynaday mazmúndaghy 8) tarmaqshamen tolyqtyrylsyn:

«8) tiyisti aumaq halqynyng pikirin eskere otyryp, Respublikalyq onomastikalyq komissiyasynyng qorytyndysy negizinde Almaty qalasynyng ókildi organymen birlesip, qala audandaryna, alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine, sayabaqtaryna, gýlzarlaryna,

 

kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly mәselelerdi sheshedi;».

8. «Memlekettik qyzmet turaly» 1999 jylghy 23 shildedegi Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna (Qazaqstan Respublikasy Parlamentining Jarshysy, 1999 j., № 21, 773-qújat; 2001 j., № 13-14, 170-qújat; 2003 j., № 4, 24-qújat;

№ 18, 142-qújat; 2005 j., № 14, 61-qújat; 2007 j., № 9, 67-qújat; № 17; № 17, 140-qújat; № 19, 147-qújat; 2009 j., № 24, 122, 126-qújat; 2010 j., № 24,           148-qújat):

13-baptyng 1-tarmaghynyng 3) tarmaqshasy mynaday redaksiyada jazylsyn:

«3) qajetti bilimi, kәsiby dayarlyq dengeyi bolugha jәne belgilengen biliktilik talaptaryna sәikes keluge, memlekettik tildi belgili bir kólemde jәne belgilengen biliktilik talaptaryna sәikes mengeru tiyis;».

9. «Jarnama turaly» 2003 jylghy 19 jeltoqsandaghy Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna (Qazaqstan Respublikasy Parlamentining Jarshysy, 2003 j., № 24, 174-qújat; 2006 j., № 15, 92-qújat; № 16, 102-qújat; 2007 j.,  № 12, 88-qújat; 2009 j., № 17, 79, 82-qújattar; 2010 j., № 5, 23-qújat; № 24, 146-qújat):

6-baptyng 2-tarmaghy mynaday mazmúndaghy ekinshi bólikpen tolyqtyrylsyn:

«Syrtqy (kórneki) jarnamanyng memlekettik tilde berilgen mәtinindegi әripter ólshemi onyng basqa tilde berilgen mәtinindegi әripter ólsheminen kem bolmaugha tiyis.».

10. «Áskery mindettilik jәne әskery qyzmet turaly» 2005 jylghy               8 shildedegi Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna (Qazaqstan Respublikasy Parlamentining Jarshysy, 2005 j., № 14, 60-qújat; 2007 j., № 9, 67-qújat;     № 20, 152-qújat; 2008 j., № 6-7, 27-qújat):

30-baptyng 1-tarmaghy mynaday mazmúndaghy 3) tarmaqshamen tolyqtyrylsyn:

«3) memlekettik tildi belgili bir kólemde jәne biliktilik talaptaryna sәikes mengeru tiyis.».

11. «Qazaqstan Respublikasy astanasynyng mәrtebesi turaly»                    2007 jylghy 21 shildedegi Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna (Qazaqstan Respublikasy Parlamentining Jarshysy, 2007 j., № 16, 128-qújat; 2010 j.,             № 24, 146-qújat; 2011 j., № 1, 2-qújat):

9-bap mynaday mazmúndaghy 30) tarmaqshamen tolyqtyrylsyn:

«30) tiyisti aumaq halqynyng pikirin eskere otyryp, Respublikalyq onomastikalyq komissiyasynyng qorytyndysy negizinde astananyng mәslihatymen birlesip, qala audandaryna, alandaryna, danghyldaryna, bulivarlaryna, kóshelerine, túiyq kóshelerine, sayabaqtaryna, gýlzarlaryna, kópirlerine jәne basqa da qúramdas bólikterine atau beru jәne olardyng atauyn ózgertu, sonday-aq olardyng ataulary transkripsiyasyn ózgertu turaly mәselelerdi sheshedi.».

12.          «Atqarushylyq is jýrgizu jәne sot oryndaushylarynyng mәrtebesi turaly» 2010 jylghy 2 sәuirdegi Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna (Qazaqstan Respublikasy Parlamentining Jarshysy, 2010 j., № 7, 27-qújat):

131-baptyng 1-tarmaghy mynaday redaksiyada jazylsyn:

«131-bap. Memlekettik sot oryndaushysyna qoyylatyn talaptar

1. Qazaqstan Respublikasynyng azamaty bolyp tabylatyn, joghary zangerlik bilimi bar jәne memlekettik tildi belgili bir kólemde jәne biliktilik talaptaryna sәikes mengergen, Qazaqstan Respublikasynyng zannamasynda qoyylatyn biliktilik talaptaryna sәikes keletin, ózining iskerlik jәne jeke basynyng qasiyetterimen, sonday-aq densaulyq jaghdayy boyynsha ózine jýktelgen mindetterdi oryndaugha qabiletti adam memlekettik sot oryndaushysy bolyp taghayyndaluy mýmkin.».

13. «Qúqyq qorghau qyzmeti turaly» 2011 jylghy 6 qantardaghy Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna (Qazaqstan Respublikasy Parlamentining Jarshysy, 2011 j., № 1, 4-qújat):

6-baptyng 1-tarmaghy mynaday redaksiyada jazylsyn:

«1. Qúqyq qorghau organdaryna qyzmetke jasy on segizge tolghan, memlekettik tildi belgili bir kólemde jәne biliktilik talaptaryna sәikes mengergen, ózining jeke, moralidyq, iskerlik, kәsiby qasiyetteri, densaulyghy men dene bitimining damu jaghdayy, bilim dengeyi jóninen ózine jýktelgen lauazymdyq mindetterdi atqarugha qabiletti Qazaqstan Respublikasynyng azamattary erikti negizde qabyldanady.».

2-bap. Osy Zan, 2013 jylghy 1 qantardan bastap qoldanysqa engiziletin 1-baptyng 2-tarmaghyn qospaghanda, onyng resmy jariyalanghan kýninen bastap alty ay ótkennen keyin qoldanysqa engiziledi.

Qazaqstan Respublikasynyng

Preziydenti