«Ескі техникалар Кремль басшыларын Екінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі, яғни Мәскеудің үйлерінің төбесінде зениттік қару мен дүрбі арқалаған патрульдер ауысып кезекшілік еткен 1941 жылғы тактиканы қайта қолдануға мәжбүр етеді», – деді Сергей Веревкин. Сергей Веревкин – журналист, жазушы. Ол жалпы жұртшылыққа «Екінші дүниежүзілік соғыс: жыртылған беттер» («Вторая Мировая война: вырванные страницы») және «Екінші дүниежүзілік соғыс туралы ең тыйым салынған кітап. Сталинге балама болды ма?» (Самая запретная книга о Второй мировой. Была ли альтернатива Сталину?) кітаптарымен танылған.

Веревкиннің пікірінше, соғыстың Ресей аумағына өтуі Кремльдің неғұрлым тез күйреуіне себеп болады-мыс. «Ресейдің Украина территориясын атқылауы мен Украина Қарулы Күштеріне тиісті ұшқышсыз ұшақтардың Ресей қалаларына шабуылының арасы жер мен көктей, мақсаттары әртүрлі, дейді жазушы. – Мәскеу Украин халқының рухын сындырып, үрейлендіру үшін елдің азаматтық инфрақұрылымын қасақана жойып, бейбіт халықты да өлтіріп жатыр.

Ал украиндықтардың көксегені бұл емес. Олар қарапайым халық шоғырланған аудандарға емес, әскери нысандарға немесе Мәскеудегі РФ министрліктерінің бірінің ғимаратына, басқыншылық шешім шығаратын орталықтарға ғана соққы береді.  Украина өз аумағындағы әскери нысандар мен инфрақұрылымды жоймайынша, Ресейдің агрессиясына тойтарыс бере алмайды. Өйткені Ресей секілді жаппай әуеден шабуылдауға Киевтің қару-жарағы жетпейді.

Соған қарамастан, УҚК мен Украинаның әскери-өнеркәсіптік кешені бұл мәселеде өте белсенділік танытып отыр. УҚК-нің ұшақтары мен зымырандары Украинаның бейбіт тұрғындарына қарсы әскери қылмыс жасаған ресейдің әскери нысандарын жою үшін жиі қолданылатыны сөзсіз.

Ресейдің Чернигов, Днепр, Краматорск және басқа қалалардағы тұрғын үйлерге, сауда орталықтары мен студенттер жатақханаларына зымырандық соққыларына келетін болсақ, біз адамзатқа қарсы қылмыстар туралы айтып отырмыз, ол үшін Путин ерте ме, кеш пе сот алдында жауап беруге мәжбүр болады».

Веревкиннің айтуынша, РФ аумағында кең ауқымды соғыс басталса да, ресейліктер өзіне «Украинаға қарсы агрессия неден басталды?» деп сұрақ қоймайды. «Ең көрнекті ғалымдар, оның ішінде атақты демограф және биолог, Принстон университетінің профессоры Михаил Бернштам ғылыми зерттеулерге сүйене отырып, 70 жыл ішінде Кеңес Одағы популяциясы көбеюге қабілетті ерекше биологиялық түрге айналды деген қорытындыға келді, – деді Веревкин. - Сондықтан әлемге әрең ашылған КСРО бәсекеге төтеп бере алмай, 1991 жылы қайта тұрмастай боп құлады.

КСРО ыдырағаннан кейін тәуелсіздік алған республикалар ұлттық жаңғыру процесі бастады. Тіпті Армения Әзірбайжан жерін басып алса да, Әзірбайжанның ұлттық санасының өсуін тоқтата алмады. Алайда КСРО ыдырағанымен орыстардың санасы мүлде өзгерген жоқ, олар әлі де империялық категориялармен өмір сүріп, ойлайды. «Ресей» сөзі айтылғанда орыс адамының санасында патшалық Ресей немесе сталиндік КСРО деген сөздер пайда болады».

Сондықтан территориясының бомбалануы және соғыс географиясының кеңеюі өтірік пен жала жабуды бұрынғысынша қабылдайтын орыс халқының империялық санасын қалай да өзгертеді деп күту аңғалдық болар еді. Өйткені ресейлік үгіт-насихат күн-түн демей көпшіліктің құлағын адаспай тауып отыр. Сергей Веревкин Еуропадағы ресейлік эмиграцияның әрекетіне күмәнмен қарайды, қазіргі Ресей тек көз ілмей тұрған Путинистер ғана емес екенін, сонымен қатар Путиннің тирандық режимі мен оның Соловьев, Симонян және т.б. сияқты үгітшілері басып-жаншыған жақсы ресейлік оппозиционерлер бар екенін дәлелдеуге тырысады.

«Осы ретте бір сұрақ туады: Путиннің орнына «жақсы ресейлік оппозиционер» отырса, әлдене өзгере ме? – дейді жазушы. – Бәрі бәз баяғы күйінде қалады деп ойлаймын. Өйткені дәл осы антипутинист оппозиционерлер Ресей билігіндегілер секілді империализммен ауырады. Олар Кремльдегі қазіргі үкімет сияқты ойлайды».

Жазушы бүгінгі Ресейдің ыдырап, оның орнына жаңа ұлттық мемлекеттердің пайда болатынына сенімді. «Мен бүкіл Ресейді араладым, – дейді Веревкин. – Солтүстік ендіктерді, Қиыр Шығысты, Сібірді аралаудың сәті түсті... Сонымен, мен Якутия, Таймыр, Башқұрт және басқа ұлттық аймақтар сияқты Бурятияның Ресей емес екенін толық жауапкершілікпен айта аламын. Ресейдің күйреу үдерісі басталып кетті, ел қазандай қайнап жатыр. Сондықтан бұл тарихи процесті ешкім тоқтата алмайды. Ресей Федерациясындағы апаттық жағдай Беловеж келісіміне дейінгі КСРО-мен бірдей.

«Әлеуметтік динамика» ғылымының заңдарына сәйкес, ірі әлеуметтік жүйелердің түбегейлі өзгеруі қайтымсыз. Бірінші дүниежүзілік соғыстың нәтижесінде Австрия-Венгрия, Неміс, Осман және Ресей сияқты жойылмайтын болып көрінетін империялар қайта жаңғыруға мүмкіндігі жетіңкіремей күйреді. 1991 жылы КСРО классикалық империяның барлық белгілерімен әлемдік үстемдікке ұмтылған конгломераттық мемлекет ыдырады. Ал Ресей Федерациясы – КСРО империясының құқықтық мұрагері. Орыс қоғамы қанша ретроградтық ойлармен өмір сүрсе де, сол тағдыр күтіп тұр.

Соловьев, Симонян, Норкин және басқалар арқылы Кремль орыстардың қоғамдық санасында империализм рухын және орыс ұлтының өзінің өзгешелігіне сену теориясын сақтап қалуға бар күшін салып жатыр. Бұл идеология, дозаланған наркотик сияқты, ресейліктердің санасына жүйелі түрде енгізіледі. Бірақ, өздеріңіз білетіндей, есірткі нашақордың өліміне әкеледі. Ал енді ресейлік үгіт-насихат іс жүзінде өліп қалған мемлекеттік органды тірі қалдыруға тырысуда».

Сарапшы Пригожин орыстарының «Әділет шеруі» кезінде қалай востыласпен қарсы алғанына назар аударды. «Вагнер» жеке меншік әскери компаниясының басқарған соңғы басшысы – ең ауыр қылмыс жасаған типтік қылмыскерлер, бейбіт уақытта бостандыққа шығуға болмайтын және қалыпты өмір сүре алмайтын қанішерлер мен садистер шоғыры екенін байқамағандай.

«Соған қарамастан, морозковтың қылмыстық сиқыры ресейліктердің басым көпшілігін құрметтейді, өйткені бұл елдің қазіргі халқы бұрыннан маргиналданған және қылмыстық жауапкершілікке тартылған, – дейді Веревкин. – Қылмыстық ген Ресей қоғамының денесіне КСРО кезінде, билік әлеуметтік жағынан қылмыскерлерді саяси тұтқындарға қарағанда әлдеқайда жақын деп санаған кезде енгізілген. Лагерьлердегі билік оларға жеңілдіктер  беріп, қылмыскерлерге сүйенді.

Осылайша, қылмыстық әлем лагерьлерден шығып, совет адамының өмірінің бір бөлігіне айналды, оның санасына қылмыстық заңдар, «ұғымдар» жүйесі, ұрылар фольклоры, уркаган әндері және т.б. кірді. КСРО-да да, қазіргі Ресейде де бұқара мен биліктің санасы қылмыстық рухқа толы болды. Ростовтықтар Пригожиннің қылмыскерлерін қуана қарсы алды. «Вагнер» иесі өлгеннен кейін Мәскеуде, Санкт-Петербургте және Ресейдің басқа қалаларында оған алып ескерткіштер орнатылды. Оларға гүл шоқтарын қойып, әбден жемқор Пригожин, фашистік Уткин туралы жүрекжарды сөздер айтып, қылмыстық идеологияның Ресей қоғамының санасына қаншалықты терең еніп кеткенін көрсетеді.

Сарапшының пікірінше, орыстардың РФ-ның әртүрлі аймақтарында ғасырлар бойы тұруы бұл аймақтардың Ресейге тиесілі екеніне еш дәлел бола алмайды. Мысалы, орыстар Забайкалье өлкесінде 200-250 жыл өмір сүріп, аталары мен арғы аталары осы өлкеде жерленгендіктен оларды бастапқыда өздерінікі деп есептейді.

«Бірақ, мысалы, Анголада 500 жылдан астам өмір сүрген португалдарды алайық, – дейді сарапшы. – Және олардың Анголаны Португалияның ата-баба территориясы деп жариялауға көбірек құқығы бар болатын. Бірақ 1975 жылы деколонизация болып, Ангола тәуелсіз мемлекет болған кезде, португалдықтар осы африкалық елде қалу арқылы қандай тәуекелге баратынын түсініп, бірден қашып кетті. Ал оны уақытында түсінбегендер өлтірілді».

Веревкин Ресейдің Тыва, Башқұртстан, Якутия және т.б. сияқты аймақтарында ұлттық өзін-өзі анықтау процестері келе жатқанын атап өтеді. «1990 жылдардағы бұл аймақтардағы ресейліктермен қарым-қатынас, жұмсақ тілмен айтқанда, сүйіспеншілікке толы емес еді, – деп еске алды сарапшы, – Енді оларға оккупанттар ретінде қарайды және оларды өз аумағынан аяусыз итеріп жібере бастайды».

Керімсал Жұбатқанов

Abai.kz