Қанша уақыттан бері «Қазақфильм» айналасындағы дау-дамай жүректі ауыртты. Әр мақала, әр пікірді қалдырмай оқып, қазақ киносының болашағына алаңдап жүрдім. Өз ойымды айтқым келді. Бірақ мен кімге айтам?

«Ерлан Төлеутай, Данияр Саламат, Елзат Ескендір, Адай Абельдинов, Жәнібек Нұрыбекұлы, Тұрдыбек Майдан, Тілек Төлеуғазы сынды ұлт үшін шынайы еңбек етіп жүрген азаматтардың сөзі мен әрекеті де ескерілмей жатқанда, менің айтқаным кімге әсер етер?!» деп ойладым. Дегенмен, қателескен екенмін.

Студенттердің өзі пікірлері мен «даналық ұсыныстарын» қысылмай ортаға салып жатқанда, осы салада аз да болса жүрген әр адамның сөзі маңызды екен. Бұл мәселеге өз көзқарасымды білдіргенім, тіпті кішкентай да болса да, біреу үшін маңызы бар екенін, тым құрығанда қолдауымды жазбам арқылы жеткізу керектігін түсіндім.

Осы жазбаны жазып отырып 2004-2010 жылдардағы студенттік өмірім еске түсті. Сол кезде драматургия, режиссура, анимация сияқты өнер салаларына қазақ өнеріне деген шексіз махаббатпен рухы жанған жастар оқуға қабылданды. Адай өзінің көшбасшылығын ерте танытып, топты біріктіріп, қазақ анимациясының болашағы үшін талпынды. Сол кездің өзінде жастардың көздеріндегі от, ұлт үшін қызмет етуге деген құштарлықтары көрініп тұрды. Жәнібек, Тұрдыбек, Асхат, Ермек, Қуаныш сынды жастар бірігіп, тек шығармашылыққа емес, ұлттық болмысқа да қызмет етуге бағытталған идеялармен жұмыс істеді. Мен сол жастардың қатарында болуға тырысып жүрдім. Олар бір-бірімен бауырлас еді. Кейін, арттарынан келген Тілек, Жанәділ, Діңлшат сынды інілері ағаларының жолын қуып, солармен бірге бір мақсатта жұмыс істей отырып, өздеріне тән іскерлік пен шығармашылықтарын танытты. Мұндай жастардың бойындағы серпіліс, оларды тек өз жетістіктеріне емес, ұлттың дамуына үлес қосуға да итермеледі.

«Алаштықтар бір дәуірде, бір мақсатта жұмыс істей отырып, халқына қызмет көрсетті. Олар қалай ғана бір дәуірде туа қалды?», - деп ойлайтын тар ойлы басым осы құрамды көріп, мақсаттары бірдей жастардың өзара ынтымақтастығынан үлкен күш пайда болып, кез келген қиындықты жеңе алатынын ұқтым.

Әр қазақтың ұлт үшін еңбек етуге деген ұмтылысы осындай бірліктің жарқын көрінісі. Осылайша, әдемі фильмдер — «Мұзбалақ» пен «Күлтегін» өмірге келді. Олардың шығармашылық жолын баламен отырғандықтан сырттай ғана бақылап, шын ниетпен қуанатын едім. Әр қазақ баласы болашағын сенімді түрде көретіндей жағдай қалыптасады деп ойладым. Әсіресе, ұлттын шексіз жақсы көретін (біреулер үшін «ұлтшыл» болып көрінуі мүмкін, ұлтшылдық қай ұлтта жоқ дейсің), өз елінің мәдениеті үшін қызмет ететін жастардың анимация салада айтарлықтай маңызды орын алатынына сенімді болдым. Мен балаларымның болашағына алаңдамайтын едім, қара көздерім мен білетін кәсібіне адал шығармашылық топтың киносын көріп өсіп келеді. Алайда, төрт жыл бұрын осы салаға келіп, мен отбасыммен құрметтейтін шығармашылық ұжымның еркіндіктерінің шектелгенін, өз идеяларын жүзеге асыруда қиындықтарға тап болғанын көрдім. Мен Ерлан Төлеутай, Адай, Жәнібек, Тұрдыбек, Тілек сияқты азаматтар шығармашылықп миһнатпен емес, адамдармен алысып жүргенде, олардың мүмкіндіктері мен уақыттарының босқа кетіп жатқанына қатты қынжылдым.

Әр жолы жұмысқа келген де, «Қазақфильм» ауласындағы Шәкен Аймановтың мүсіні алдынан өткенде, өзімді еш нәрсе тындырмағандай сезініп, кешірім сұрағандай кино серкесінің жансыз бейнесіне көз салатын едім, тіпті жерге түскен көлеңкесін басудан именіп, сырт айланып жүретінмін. Осы көлеңкенің астында, шығармашылыққа түк қатысы жоқ басшылар, тек өздерінің абыройын көтеруді ғана көздейтін, өз мүддесіне жұмыс істейтін бір топ, көңіл бөлмейтін деймін-ау, тіптен менсінбейтін көздер мен тұлғаның жаңа жасампаз ізбасарларының арпалысы жүріп жатқандай көрінетін. Мүсінге көз салып бір минут қараңызшы, бізді санасыздықтың тұңғиығына батырып бара жатқан жүйенің, қиянаттың куәгері екенін сезесіз.

«Ұлтын жақсы көрген топты таптамаңдаршы! шығармашылық ізденістерін, армандарын аяқ астына таптауға ешкімнің құқығы жоқ!» деп айқайлағым келеді. Айқайлай алмаймын... кім тыңдайды?

«Мұзбалақ», «Күлтегін» секілді фильмдер балалардың жүрегінде мәңгі қалады. Әлі де сол фильмдер арқылы қазақ анимациясының жаны сақталады. Ұрпақтар қайта-қайта сол туындыларды көруге құштар болса, қазақ анимациясы да ешқашан өлмейді, жалғасады. «Жыртық үйдің құдайы бар» деген сөз бар. Әрбір жүректің өз құдайы, өз қолдаушысы бар. Ұлт үшін қайсарлықпен жүріп келе жатқан жастарымыз әрдайым биікте қалады.

Айгүл Қажыбек,

режиссер

Abai.kz