Nauryz merekesi jaqyndap qaldy. Biraq ainalamyzda kýn men týn teneletin aituly meyramnyng elesi de sezilmeydi. Biylik te, halyq ta typ-tynysh. Salystyru ýshin aitsaq, jana jylgha býkil el eki ay búryn dayyndala bastaydy. Osydan-aq, Nauryzdyng jalpyhalyqtyq merekege ainala almaghanyn angharugha bolady. Tipti búl mereke 21-22 nauryz kýnderi halyq jinalyp tamashalaytyn sahnalyq qoyylym dengeyinde ghana qalyp otyr.

Mәngilik el bolyp, últtyq iydeologiyamyzdy nyghaytamyz desek, Nauryz merekesin jalpyhalyqtyq sipatqa jetkizu kerek. Tek Nauryzdy ghana emes, barlyq últtyq qúndylyqtarymyzdy barsha qazaqstandyqtyng boyyna sinirgen jón. Sonda ghana halqy bir niyet, bir tilekke jýgingen mәngilik elge ainalamyz.

Nauryz merekesin qatardaghy mereke emes, jalpy búqaralyq meyramgha ainaldyru ýshin jasalyp jatqan qúlshynystar az emes. Jaqynda sarapshylar Nauryz meyramyn toghyz kýn boyy atap ótudi úsyndy. Búl turaly «Ruhany janghyru» qazaqstandyq qoghamdyq damu instituty janyndaghy «Ruhany janghyru» ortalyghynyng jetekshisi Janar Búqanova týsindirip berdi.

«Búl tek qazaqstandyq emes, halyqaralyq erekshe meyram. Nauryzdy toylauda tereng tarihi, tarihiy-mәdeny mәn jatyr, búl ruhany qúndylyqtardy janghyrtu. Sonymen qatar, ol qoghamdyq manyzdy ról atqarady», - deydi ol.

Maman otbasy qúndylyqtary men otbasy institutyn nyghaytugha baghyttalghan «Nauryz Shapaghaty» atty toylau tújyrymdamasyn úsyndy. Sarapshylar 14-22 nauryz aralyghynda 9 kýndik is-sharalar siklin ótkizudi úsynyp otyr.

14 nauryz - Kórisu (Amal) kýni;

15 nauryz - Shejire kýni;

16 nauryz - Jaylau kýni;

17 nauryz - Eriktilerding qatysuymen iygi ister kýni/darhandyq kýni;

18 nauryz - Shymyrlyq pen sheberlik kýni;

19 nauryz - Ziyatkerlik kýni;

20 nauryz - Joralghy kýni;

21 nauryz - Últtyq taghamdar kýni;

22 nauryz - Búqara kýni.

Sarapshylardyng búl úsynysy qoldaugha túrarlyq. Alayda, Nauryz merekesin búqaralyq, jalpyhalyqtyq meyramgha (jana jyl sekildi) ainaldyrudyng jaqsy jolyn ótken jyly sol kezdegi Mәdeniyet jәne sport ministri Arystanbek Múhamediyúly úsynghan bolatyn.

Múhamediyúly Nauryz meyramyn jana ýlgide atap ótu qajettiligin eskertip, óz úsynysyn aitqanda Úlystyng Úly kýnin halyqtyng últyna, diny senimine qaramastan Qazaqstan halqy týgel toylaytynday mazmún beru kerektigin algha tartqan edi. Ol ýshin búl merekeni balalardyng kóz quanyshyna ainaldyryp, oqushylardyng ýshinshi toqsandyq demalysyn nauryz merekesine ýilestiru, Nauryzdyn  atributtyq belgisi, emblemasy hәm simvolikasyn bekitu, osy meyram ayasynda tal egu, kórisu, t.b qúndylyqtardy dәripteu, merekeni zamanauy últtyq kiyimdermen qarsy alu, t.b kerektigin algha tartqan bolatyn.

Biz Arystanbek myrzanyng oryndy úsynystaryna qoldau bildirip, maqalasyn portalymyzda jariyalaghan da edik. Endi eks-ministrding atalghan úsynystaryn halyq nazaryna qaytalay úsynghaly otyrmyz.

Arystanbek Múhamediyúlynyng oiynsha, zaman talabyna say Nauryzdyng formatyn týbegeyli ózgertu qajet. Nauryz meyramyna jana renk beru ýshin, adamnyng últyna, diny kózqarasyna qaramastan, adamgershilik qúndylyqtargha mәn bere otyryp, Qazaqstan halqy týgel qamtylatynday mazmúnyn jasau kerek.

El arasynda «Nauryz merekesi búqaralyq sipattan ajyrap, sahnalyq keyipke enip, azdaghan júrtshylyqtyng qyzyqtauyna ghana ainalghan foliklorlyq qoyylym kórinisinen aspauda» degen pikir qalyptasty. Sondyqtan merekening ózine sәikes atributtaryn qalpyna keltirip, foliklorlyq-etnografiyalyq auqymnan jalpy qazaqstandyq mereke dәrejesine jetkizgen jón. Merekede baqylaushylar bolmaydy, bәri de qatysushy.

Eks-ministr Nauryz merekesindegi basty qúndylyq balalar boluy kerek dep esepteydi.

«Jana jylda Ayaz Atanyn, Rojdestvoda Santa-Klaustyng sәbiylerge  syilyq  berui, otbasy  mýshelerining bir-birine tartu-taralghy jasauy siyaqty dәstýrding berik ornyghuy búl merekelerdi halyqqa barynsha jaqyndatqany mәlim. Jana jyldan әrbir bala tosyn janalyqtar kýtedi. Nauryzda da balalardyng esinde qalatynday mereke syilaghanymyz jón. Demek, Nauryzdy toylau arqyly biz bar jaqsylyghymyzdy, sharapatymyzdy býldirshinderge arnauymyz kerek.

Qazirgi zamangha layyqtap, shokoladpen kómkerip, kórneki qaptamasyn jasap, kóz tartar qorapqa salyp, últtyq tagham ayasynda әzirlenetin jent, talqan, balqaymaq,  kilegey,  qúrt,  sýzbe,  uyz, irimshik jәne taghy basqalaryn әdemi de shaqty etip әzirleu prosesin jolgha qoyatyn mezgil jetti.

NAURYZ KANIKULY

Mysaly, kýntizbelik Jana jyl – 1 qantar ózining myqty iydeologiyasymen, san aluan belgilerimen otbasylyq merekege  ainalghany mәlim. Búl orayda, studentter men oqushylardyng últtyq meyramdy otbasynda, jaqyndarynyng janynda qarsy alugha mýmkindik tughyzu maqsatynda 14-23 nauryz aralyghynda (10 KÝN) nauryz kanikuly belgilenui tiyis.

Búl jerde mektep oqushylarynyng búrynghy 24 nauryz ben 1 sәuir aralyghyndaghy III-toqsan kanikuly on kýnge jyljyp, olar osy Nauryz meyramyn otbasymen, aghayyn-tumalarymen qarsy alugha mýmkindik alar edi. Sonday-aq, toqsan aralyq kanikuldardyng arasynda jiyilik tepe-tendiginin  saqtaluyna mýmkindik tuady».

Arystanbek Múhamediyúly sonymen qatar, jauqazyn, bәisheshek nemese qyzghaldaq Nauryzdyng atributtyq belgisi, emblemasy retinde bekitilkui qajet ekenin aitqan. Al Nauryzdyng simvolikasy retinde kýn men týnning tenelu sәtin (21-nen 22-ne qaraghan týni) ataydy. Dәl osy kýni týn ortasy aughanda jappay jana kýndi qarsy alu dәstýrin týletkenimiz jón dep esepteydi ol.

Eks-ministr sonday-aq, Nauryz merekesi kezinde jappay tal egip, tazalyq jýrgizip, kóshet otyrghyzu júmystaryn dәstýrge ainaldyrudy úsynghan. Búdan bólek, tatulyq pen birlikke bastaytyn aghayynmen kórisu dәstýrin jandandyryp, mereke kýni bir kiyip shyghatyn shapan men kamzoldyng ornyna qazirgi zamangha say últtyq kiyim ýlgilerin kiidi úsynady.

Arystanbek Múhamediyúlynyng maqalasynda aitylghan Qydyr atanyng bata berumen ghana shektelmey, býldirshinderge syilyq jasap, úrpaq sanasyna últtyq iydeya sinirse degen oiyn da әbden qoldaugha bolady. Biz sóz etip otyrghan maqalada Nauryz merekesin barsha BAQ nasihattap, halyqqa barynsha jaqyndata týsse, Nauryzdyng el arasyndaghy syiy men syny arta týser edi.

Abai.kz