Senbi, 23 Qarasha 2024
2480 0 pikir 13 Nauryz, 2020 saghat 11:45

Qordalanghan mәseleler Qoghamdyq komissiyada talqylandy

«Otandastar qory» KEAQ janyndaghy Qoghamdyq komissiya otyrysy ótti. Jiynda QR Bilim jәne ghylym ministrligi tarapynan shet elderdegi etnikalyq qazaqtargha oqulyqtar jiberu, Aqmola oblysynyn  Krasnyy Yar, ShQO-nyng Shyghys auylyndaghy shetelden kóship kelgen qandastargha arnalyp salynghan ýi-jәy jәne Repatriasiyany yntalandyru mәseleleri (ýi-jaymen, jer telimderimen, kóterme qarjylarmen qamtu) talqylandy. Qandastar ómiri men túrmys-tirshiligine baylanysty ózekti taqyryptar qozghaldy.

Sheteldegi qandastargha arnalghan oqulyqtar men qazaq tilin ýiretushi qúraldardy әli de jetildre týsu qajettigi basa aityldy. Atalghan mәsele boyynsha Qoghamdyq komissiya mýshesi Týrkitanu jәne Altay ghylymiy-zertteu ortalyghynyng diyrektory Qarjaubay Sartqojaúly Qazaqstan Respublikasy qandastar túratyn memlekettermen ýkimet aralyq kelisim jasap, qajetti kitaptardy shygharu qajet. Ruhany qazynany shygharugha atsalysatyn avtorlar arasynda qandastardan shyqqan ziyaly qauym ókilderi de boluy kerek degen pikirin bildirdi. 

Óskemen jәne Kókshetau qalalary shetinen salynghan ýilerding sapasy men zandastyryluy birneshe jyldan beri әli sheshimin tappaghan. Túrghyndar qylyshyn sýirep qys kelse pәter jaldap, jaz mezgilinde ghana osy ýilerge kóship keledi eken. 

Kókshetau qalasy, Krasnyy Yar auylyndaghy ýsh jaqty kelisim ayasynda jalgha alynghan pәterlerdi 1 sharshy metrin jaldau qúny 88 tenge, aiyna ortasha tólem 6866 tengeni qúraydy. Túrghyndar sapasyz ýige tólenetin ýidi jaldau aqysynan bas tartypty, esesine halyq bereshegi 73,4 mln. tengege jetken. Halyq kýrmeui qiyn mәseleni sheshu ýshin biylik ókilderinen kókmek súraydy. 

- 2019 jyly qarasha aiynda әriptesterimizben Kókshetau qalasy, Krasnyy Yar auylyndaghy ýilerdi kózimizben kórdik. Kýn endi suyta bastaghan edi. 10-15 ýidi araladyq. Ýilerding jalpy jaghdayy adam aitqysyz dәrejege jetken. Ýy qabyrghalary óte júqa, irgetasy joq, edenderine qaraqaghaz tóselgen. Tóbe jaqtaulary óte júqa salynghan. 2009-2010 jyldary «Núrly kósh» baghdarlamasymen salynghan ýilerding әrbirine sol kezdegi dollar baghamymen 59 myng dollar qarjy júmsalghan. Osy ýilerding sapasyz salynghanyn, qarjynyng talan-tarajygha týskenin bir top deputattar Ýkimet basshysy Asqar Úzaqbayúlyna deputattyq saual jiberdik. Búl mәseleni sheshuding bir joly barlyq ýilerdi jerimen birge jekeshelendirip beru qajet deydi, -  Qoghamdyq Komissiyanyng jәne QR Parlamenti Senatynyng Áleumettik – mәdeny damu jәne ghylym komiytetining tóraghasy Múrat Baqtiyarúly. 

Qoghamdyq komissiya otyrysyna qatysqan qandastar tarapynan egin egip, mal baghugha memleket tarapynan jer berile me degen súraqtar qoyyldy. Shetten keletin aghayynnyng basym bóligi sharuashylyqpen ainalysady. Jauapty mekeme basshylary Aqmola, Pavlodar, Shyghys Qazaqstan jәne Qostanay oblystary qandastargha jer telimderin berip, qabyldaugha dayyn ekenin jetkizdi.

Taqyrypqa túzdyq retinde aita keteyik, Abai.kz aqparattyq portaly qúrylghan 11 jyldyng ishinde kýn tәrtibinen týsirmey kele jatqan qos taqyryp bolatyn bolsa, sonyng biri - qazaq kóshi-qony. Kýni býginge deyin shettegi qandastardyng jay-kýiine hәm elimizge oralghan qandastardyng túrmys jaghdayy men qújat rәsimdeu sekildi basty mәselelerine qatysty portal betinde myngha juyq maqala jariyalandy.

Memleket Basshysy Qasym-Jomart Kemelúly da Elbasy N.Nazarbaevtyng shettegi bauyrlardy elge shaqyru isin әri qaray jalghastara beretinin aityp, ózim dep kelgenderdi ózekke teppey, Memleket, Ýkimet pen jergilikti basqaru organdary Otangha oralghan azamattargha jan-jaqty qoldau kórsetui kerektigin aitqan bolatyn.

Elbasy Núrsúltan nazarbaevtyng arghy bettegi aghayyndy atajúrtqa aldyrtu turaly batyl hәm tarihy sheshimining arqasynda qazaq kóshi-qony memleketting strategiyalyq baghytyna ainaldy.  Elbasynyng «Alystaghy aghayyndargha aq tilek» atty әigili haty jariyalanghannan bastap, kýni býginge deyin 1,5 millionnyng ýstinde azamat elge oraldy.

«Kóshi-qon turaly» turaly Zang da qabyldandy. Memlekettik baghdarlamalar da týzildi. Kóshi-qon komiytetteri qúryldy. Múnyng bәri derlik qazaq kóshi-qonynyn, qiyrdaghy qazaqtyng qamy ýshin jasalyp jatqan iygi is edi...

Al dәl osy bastama ózge elderde qalay jýrip jatyr? Mysaly, kórshiles qonystanghan Qytaydaghy sayasatty salystyra sóileyik...

Halqynyng sany 1,5 milliardtan asyp jyghylatyn Qytay da óz qandastaryn eline shaqyrghaly 70 jylgha juyqtapty. Qytay qandastary ýshin arnayy «qandastar (múhajyrlar) zanyn» qabyldaghan. Ol deseniz, Shanhayda «qandastar» uniyversiytetin saldy. Zang boyynsha kez kelgen ýsh ay ishinde azamattyq ala alady eken. Oghan qosa, Ýkimet tegin ýy jәne túraqty júmyspen qamtugha kepildik bergen.

Japondiyada da jaghday osynday. Tar kezende taghdyr tәlkegimen shetel auyp ketken qandastaryn shaqyryp, túrghyn ýi, júmys pen bilimmen qamtamasyz etti. Ásirese Braziliyadaghy qandastardy aldyrtudan bastady. Japondar da, nemister de, basqalar da óz qandastaryna kez kelgen uaqytta elge oralyp, azamattyq alugha mýmkindik jasaghan. Tipti, búl zanmen bekitilgen eken.

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1479
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3253
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5467