2020 jyl bastalghaly ýsh jarym ay ghana ótti. Jyl bastalghaly jaghymsyz jaghdaylar az bolghan joq. Sonyng biri – covid-19 pandemiyasy men múnay baghasynyng kýrt qúldyrauy, dollardyng kóterilip, tengening qúnsyzdanuy t.b. Indetting jappay taraluyna baylanysy eldegi kóp qala karantinge jabyldy. Sәikesinshe, búl jaghdaylar eldegi tútynushylyq naryqqa da teris әserin tiygizbey qoymady.

Juyrda «kolesa.kz» sayty covid-19 pandemiyasy elimizdegi kólik naryghyna qalay әser etkeni turaly sholu jasapty.

Valuta baghasymen birge eldegi avtosalondarda baghalar kóterildi. Al karantin bastalghany satyp alu men satu tek is jýzinde ghana jýrgizile bastady. Mamandandyrylghan halyqqa qyzmet kórsetu oryndary (spes-son) jabyldy. Demek, jana kólikti esepke qon da mýmkin emes degen sóz. Alghash ret avtokólik satyp alatyn adamdar ýshin jalghyz tandau qaldy. Ol – qaytalama naryq (vtorichnyy rynok). Sebebi qoldan satyp alynghan avtokólikterdi satyp alushynyng jәne satushynyng ESQ-sy bar bolghan jaghdayda onlayn týrde qayta rәsimdeuge bolady. Aytpaqshy, ótkende sol ESQ-ny da onlayn beretin boldy.

Alayda, búl mýmkindikti paydalanyp jatqandar shamaly kórinedi. 26 nauryzdan 13 sәuirge deyin «egov.kz» portalynan 2 myngha juyq kólikti qayta rәsimdegen eken. Al búryn HQKO-tary ashyq kezde, búl san aiyna 100 myngha deyin jetetin. Yaghni, aiyna 100 myngha juyq kólik tirkeletin. Eger qazirgi jaghday ózgermese, onda jaqyn arada kólik naryghynda súranys azayyp, kólikter baghasy aitarlyqtay tómendeydi, dep boljaydy sarapshylar.

«Toyota Camry»

«Kolesa.kz» saytyndaghy súranysqa eng kóp iye, birneshe jyldan beri resmy naryqta eng kóp satylatyn jәne habarlandyrular sany boyynsha kósh bastap kele jatqan kólik markasy – «Toyota Camry» eken.

2018 jyly shyqqan jana «Toyota Camry 70» markaly kólikting ortasha qúny 2020 jyldyng basynan beri ózgermegen. Aqpan aiynyng ortasynda bolghan az ghana ózgeristi qospaghanda, ol 0,6 % sheginde boldy. Yaghni, 12,5 mln. tenge dengeyinde, al habarlandyrulardyng basym bóliginde 12-14 mln. shamasynda boldy.

Al «Toyota Camry XV50» restaylingi jyl basynan beri nauryzgha deyin 0,1-den 0,6%-gha deyin qymbattady. Eger aidyng alghashqy kýnderi bagha - 9 mln. tenge bolsa, ay sonyna qaray 9,2 mln.-gha deyin jetti. Tipti «Toyota Camry 30» markasy shamamen 7,3%-gha qymbattady.

Toyota-nyng taghy bir tanymal modeli – «Toyota Land Cruiser Prado».  Habarlandyrular arasynan eng kóp izdelgen marka – 2007 jylghy «Prado». Búl kólikterding qúny 2020 jyldyng basynan bastap tolqyn tәrizdi ózgerdi. 6-27 qantar aralyghynda bagha 8,1-den 8,5 million tengege deyin ósti. Aqpan aiynda 8,3 milliongha týsti. 23 nauryzgha qaray bagha birtindep ósip, 8,7 mln. tengege jetti.

«Hyundai Accent»

2015 jyly elimizde eng kóp satylghan avtokólik «Hyundai Accent» boldy. Býgin satylymda 2014 jyly shyqqan sedandar jii kezdesedi. Olardyng ortasha qúny jyl basynan beri ósti. Eger qantar aiynyng basynda bagha kórsetkishi 3,8 million tenge tónireginde bolsa, býginde ol –  4 million, yaghny bagha 3,8 payyzgha artty.

«VAZ-2114»

Qazaqstan naryghynda sonday-aq reseylik óndiristing eng tanymal avtokóligi de qymbattap ketti. Jyl basynan beri 2013 jyly shygharylghan «VAZ-2114» kóligining ortasha baghasy 1 475 300 tengeden 1 510 200 tengege deyin ósti. Ayta ketu kerek, habarlandyrulardyng jartysynan astamynda sheteldik esepte túrghan avtokólikter kórsetilgen, olardy satyp aludy tiyimdi investisiya dep aitu qiyn.

«Daewoo Nexia»

Taksy jýrgizushileri jii tizgindeytin ózbek óndirisining sedanyn da qymbatshylyq ainalyp ótpedi. 2020 jyldyng qantarynan bastap 2012 jyly shygharylghan «Daewoo Nexia» avtokólikteri 5%-gha qymbattady.

Eski kólikter

Jiyrma jyldan astam uaqyt jýrgizilgen avtokólikter sanatynda da ortasha qúnnyng ósui bayqalady. E34 shanaghyndaghy «BMW 525» markaly temir túlpardyng baghasy 1 899 000-nan 2 085 600 tengege deyin (+9.8 %) artqan.

«Volkswagen Passat» (B3) biylghy jyldyng basynda ortasha eseppen 893 900 tengege (1991 jyly shygharylghan kólikter) baghalandy. Nauryz aiynyng basynda bagha 916 500 tengege deyin kóterildi, al bir aidan keyin birden 5%-gha – 962 500 tengege deyin ósti.

Al qazaqstandyq avtoparkte keninen tanymal «Audi 100» (1991 jylghy C4 shanaghynda shygharylghan avtokólikter) qantar aiynan bastap tek 20 myng tengege ghana, yaghny 1,5%-gha qymbattaghan.

Kórip otyrghanymyzday, AQSh dollaryna qatysty tengening qantar aiynda 382 tengeden sәuir aiynyng basynda 448,52 tengege deyin әlsireui jana avtokólik naryghyna ghana emes, sonymen qatar qaytalama naryqqa da әser etti. Shynymen de, eger kurs 17 %-gha ósken bolsa, kólik baghasy aitarlyqtay azayghan. Biraq jaghday karantindi alyp tastaumen jәne búrynghy tirkeudi janartumen ózgermeydi, deydi sarapshylar.

Dayyndaghan Nazerke Altayqyzy

Abai.kz