Baghys Jamby. Búqarsha tolghau
Ishte pikir ólgenshe,
Aytyp, aityp bereyin,
Qayta qúru zamanyn.
Aq qaghazgha týsirip,
Búqarsha tolghap sóileyin.
Qayta qúryp qúrytty,
Moyyngha salyp qúryqty.
Búl zobalang zorlyqtan,
Kim útylyp, kim útty?
Ózgertumen ómirdi,
Qanshama ter tógildi.
Enbegi esh, túzy sor,
Qanatyng halqym sógildi.
Qayta qúru zamany,
Basqa qonar baq pa eken,
Dep jýrgende tughan jer,
Bolyp barad jat meken.
Abylaydyng týsindey,
Shybyn shirkey boldyq pa?
Úzyn arqau, keng túsau,
Kirip aldyq qoltyqqa.
Kommunistik qoghamnyn,
Jeter alghy maqsaty –
Kommunizm dep tu ústap,
Qanshama jyl qaqsatty.
Tisinnen qaghyp týsirdi,
Jetpis jyldyng jemisin.
Oktyabriding jalghasy,
«Qayta qúru» deu ýshin.
Otyz jylghy úly toy,
Ánmen, kýimen ótti ghoy.
Odan songhy on bir jyl,
Kóz jasty tógip ketti ghoy.
Irtik-irtik iz tastap,
Arada ótti jeti jyl.
Oktyabriden bastalghan,
Iz týzi joq jetim jyl.
Jiyrma jyldan týniltip,
Toqyrap qaldy degizdi.
Arendalyq әdispen,
Ashasyng dep kózindi.
Kooperativke biriktik,
Saudagha salyp sau basty.
Týlki bolghan zamanmen,
Tazy bop elim aiqasty.
On jetidegi dýrbelen,
Janghyrtty qayta tau-tasty.
Bastan ótken azap sor,
Az bolghanday qazaqqa.
Tandattyrmady basqa jol,
Ishte pikir ólgenshe,
Aytyp, aityp bereyin,
Qayta qúru zamanyn.
Aq qaghazgha týsirip,
Búqarsha tolghap sóileyin.
Qayta qúryp qúrytty,
Moyyngha salyp qúryqty.
Búl zobalang zorlyqtan,
Kim útylyp, kim útty?
Ózgertumen ómirdi,
Qanshama ter tógildi.
Enbegi esh, túzy sor,
Qanatyng halqym sógildi.
Qayta qúru zamany,
Basqa qonar baq pa eken,
Dep jýrgende tughan jer,
Bolyp barad jat meken.
Abylaydyng týsindey,
Shybyn shirkey boldyq pa?
Úzyn arqau, keng túsau,
Kirip aldyq qoltyqqa.
Kommunistik qoghamnyn,
Jeter alghy maqsaty –
Kommunizm dep tu ústap,
Qanshama jyl qaqsatty.
Tisinnen qaghyp týsirdi,
Jetpis jyldyng jemisin.
Oktyabriding jalghasy,
«Qayta qúru» deu ýshin.
Otyz jylghy úly toy,
Ánmen, kýimen ótti ghoy.
Odan songhy on bir jyl,
Kóz jasty tógip ketti ghoy.
Irtik-irtik iz tastap,
Arada ótti jeti jyl.
Oktyabriden bastalghan,
Iz týzi joq jetim jyl.
Jiyrma jyldan týniltip,
Toqyrap qaldy degizdi.
Arendalyq әdispen,
Ashasyng dep kózindi.
Kooperativke biriktik,
Saudagha salyp sau basty.
Týlki bolghan zamanmen,
Tazy bop elim aiqasty.
On jetidegi dýrbelen,
Janghyrtty qayta tau-tasty.
Bastan ótken azap sor,
Az bolghanday qazaqqa.
Tandattyrmady basqa jol,
Qayta qúru azabyn,
Joq jútangha tartqyzdy.
Kommersantqa jem etip,
Shanymyzdy qaqqyzdy.
Baqyttyng basy baylanyp,
Ótip ketti bar qyzyq.
Taghdyrymyz talqan bop,
Tarihta ketti joyylyp.
Adamzat shirkin qoy eken,
Kezekpen jatyr soyylyp.
Qazaqtyng qara shanyraghyn,
Altynmen zerlep soqtyrghan,
Adamdy taqtan taydyrdyq.
Ar namys boyda joqtyqtan,
Toyghangha qaryn mәz boldyq.
Qoymadaghy etterge.
Jelp-jelp etken halyqpyz,
Kýmpildegen jel sózge.
Qúdayday sendik Kolbinge,
Qazaqsha sóilep, bes uaqyt,
Namaz da oqimyn degenge.
Dinmúhammed jinaghan,
Shashyldy taza mol dýniye.
Qyzyl kórgen qasqyrday,
Qazaqtyng basty ashuyn,
Toltyryp etti dýkenge.
Úlylyqty úlyqtap,
Raqymet te aita almay,
Shóp saldyq-au kózine.
Bir kýngidey bolmady,
Bas iygening sózine.
Er enbegin esh etip,
Balaghattattyq balgha.
Basyna baq ornatqan,
Basqa kim bar qazaqta?
Qasym salghan qasqa jol,
Sayrap jatty ol barda.
Tabighat tynysh, jan tynysh,
Qoy ýstine boz torghay,
Júmyrtqa saldy ol barda.
Ýsh jýzding basyn teng ústap,
Abylaydyng aq tuy,
Jelbirep túrdy ol barda.
Hrushov bergen jylymyq,
Aqtady «halyq jaularyn».
Atylghandaryn tiriltip,
Óksigin basty, jan zaryn.
Qazaq ta tauyp marqaydy,
Tot baspaghan asylyn.
Álihan, Ahmet, Mirjaqyp,
Maghjan menen Shәkәrim,
Qol jetpey jýrgen arysyn.
Bergeni qayta qúrudyn,
Jariyalylyq der edim.
Demokratiyasy demigip,
Jel jútpasa sózderin.
Jatyrmyz qayta qúrylyp,
Tyghyryqta tyghylyp.
Qaraughada shama joq,
Ne istedik dep búrylyp.
Últshyldyqtyng negizi,
Úlylyqtan qalanghan.
Shovnistik kózqaras,
Biyik bolyp basqadan.
Kapitalisten – Kommunist,
Jasap edik bir kezde.
Kommunisten – Kapitalist,
Jatyrmyz jasap búl kýnde.
Biznester keldi biylikke,
Úrlyqpenen bayyghan.
Tonap kolhoz-sovhozdy,
Jeng úshynan jalghasyp,
Ýirengen jep dayynnan.
Jenemiz dep jýrgende,
Kapitalizmdi kýiretip.
Bazargha shyqtyq baq synap,
Ala dorba sýiretip.
Qayta qúru zamany,
Bitispeytin dau boldy.
Bólinip últqa, úlysqa,
Dostar tozyp jau boldy.
Ólgendermen alysyp,
Aq – dep ait dep qarany,
Tyrnap ashyp jatyrmyz,
Jazylyp ketken jarany.
Batystan baqyt tilegen,
Sosializm onalmas.
«Toqyraudaghy» toqshylyq,
Endi qaytyp oralmas.
Qayta qúru – joqshylyq,
Jara boldy jazylmas.
Izdep tapqan keselge,
Izdeseng em tabylmas.
Qayta qúru kemesin,
Qayyrlatty Jeltoqsan!
Qarjylaryn jútatyp,
Túralatty aq araq!
Jerding dauyn daulatyp,
Otyn jaqty Qarabah!
Qayta qúru jauy – dep,
Qazaq, Araq, Qarabah,
Áli kýnge kelemiz,
El men júrtty qaralap.
Qayta qúru qalaysha,
Jemisin bere alady?
Ondy bolmay keledi,
Qayta qúru talaby.
Quyrylyp barady,
Qara jerding tanaby.
Túnshyqty qara týtinge,
Kók aspannyng alaby.
Sualyp qúryp barady,
Qazaqtyng Balhash, Araly.
Shyghysyng orys jeri dep,
Qazaqqa «maqúl» degizbek.
Altynyn alyp Ortalyq,
Qordasyn bizge kómgizbek.
Kóz jasym bop jylaytyn,
Qúbyrmen aqty múnayym.
Aspandaghy emes jerdegi
Ámirimen «Qúdaydyn».
Sheshenim joq sóz bastar,
Keudem sherge tolady.
Bauyrjan joq qol bastar,
Sýiegim qayda qalady?
Artyn baghyp әliptin,
Ziyalym qayda joghaldy?
Jetpis jylghy ómirdi,
Zaya ketti degizdi.
Altyngha balap araqty,
Qymbatqa nandy jegizdi.
Úly dostyq ydyrap,
Baltyq ketti basqa bop.
Kavkazdyqtar qaza bop,
Kýndiz týni maza joq.
Hrushovtyng kezinen,
Qymbattatty et – maydy.
Án bolsa nan bolad dep,
Brejnov ketti balpyldap.
Tәrtipke bas iydirip,
Salam dep jónge halyqty.
Andropov ketti kóz júmyp,
Armanyna jete almay,
Jýregine qan túnyp.
Jeltoqsandaghy dýrbelen,
Kózin ashty Elisinnin.
Gorbachovty jenip tankimen,
Qolyna alyp biylikti,
Sheshenderge kiylikti.
Sheshen de óldi, orys ta,
Úldary edi sýiikti.
Qarusyz maydan ashyldy,
Kýnnen kýnge kýn suyt
Jazghyrma halqym olardy,
Jýrgender dep jyn quyp.
Abylay qayta tumaydy,
Qazaqtyng endi baghyna.
Ie bolar úl bar ma?
Abylaydyng taghyna.
Jeltoqsandy jyrlasam,
Ayazday qaryp denemdi,
Kóz aldyma elestep,
Túlymdary jelkildep
Jas órim qyzdar keledi.
Kózi basy kógergen
Kórem jap-jas úldardy.
Sodan da janym qinalyp,
Jyrlay almay otyrmyn,
Kibirtiktep jyrymdy.
Jarylyp bas, kóz shyghyp,
Qan shashylghan alanda,
Soldatty kórem jyryndy.
Qolynda kýrek – Aybalta,
Úryp jýr jap-jas qyzymdy.
Qyz, bozbala jastardyn,
Auzyndaghy úrany,
«Dinmúhammed Qonaev»,
Nege? Ne ýshin ketti dep,
Ne kinәmen sókti dep,
Sekadaghy dәulerdin,
Óz auzynan estimek.
Búl súraqqa arnayy,
Jauap berer adam joq,
«Plenum solay sheshti» dep,
Ótirik – shyndy bósti kep.
Aldarynda jastardyn,
Kezdeskendey Jolayryq.
Egemendi el bolyp,
Deydi atqa qonayyq.
Ýzip býgin talqandap,
Moyyndaghy ýsh jýz jyl,
Temir qúrsau – noqtany.
Ketsin Kolbin sary orys,
Otyrsyn taqqa qara kóz,
Er qazaqtyng úlany.
Osy boldy jastardyn,
Auyz birlik toqtamy.
Soldattarda kýsh basym,
Aybalta-kýrek qolynda.
Ayamaydy kóz júmyp,
Kim túrsa da aldynda.
Boy kórsetu – qarsylyq,
Basyldy kýshpen janshylyp.
Alty alashtyng alghashqy,
Tuyn tikken Esimhan.
Qazaqtyng qazaq últtyghyn,
Saqtap qalghan Jәngir han.
Úlylardyng osynday,
Jalghastyrghan nar isin,
Dinmúhammed Qonaev.
Bodandyqtyng qamytyn,
Kiysedaghy Qonaev.
Terezesin teng ústap,
Biylik qúrghan Qonaev.
Baghyn ashty qazaqtyn,
Aqylmenen Qonaev.
Tyng kóterip, qala sap,
En baylyqtyng qazaqqa,
Kózin ashty Qonaev.
Egemendi el bolyp,
Oryndalmady aq arman.
Qyspaghynan naryqtyn,
Kóz jas aqty janardan.
Auyl bosyp, el tozdy,
Júmys izdep qaladan.
Baghy taydy qazaqtyn,
Qonaevty qaralap.
Kiyeli eken jaryqtyq,
Esimi biyik túr asqaq.
1988-2011 j.j.