Seysenbi, 29 Qazan 2024
Janalyqtar 2708 0 pikir 17 Qantar, 2012 saghat 04:49

Syrym Dat. Alashtyng on altysy

Janaózen oqighasyna ay toldy. 1986 jylghy Jeltoqsan últ-azattyq kóterilisin qoryta almay jýrgende, oghan taghy bir tarihy oqigha jamaldy.
Esin jighan keybir dualy auyz sarapshylar «Ózen-Jeltoqsan» oqighasyn taptyq maydannyng ashyq alangha shyghuy dep otyr. Oghan sebep te joq emes.

Áriyne, atalghan jaytty Batys  baspasózi oqigha retinde әlemge jayyp tyndy. Ishinara erkin kýshter men kәsipodaq úiymdary bolmasa, Batys júrty betimizge basyp: «Demokratiyasyz elding kóretin kýni osy!» - dey qoymady. Qansha degenmen, mәdeniyeti bar әlem ghoy. Bәlkim, múnaydy qúbyrymen jútyp otyrghandyqtan da bolar, biraq qyptary ishtey bolsa da qanghan shyghar, kim bilsin. Qytay bolsa, qashanghyday - ýnsiz. Tek qana bórining artynday shulaytyn reseylik iydeologiya ghana kórpeni ózderine qaray tartqyshtap, birese búl jaytty AQSh shpiondarynyng salghan lany dese, birese odan da ózge syrtqy kýshterding kesiri deumen, qazaqtyng nazaryn basqagha audarugha tyrashtanyp, oqighanyng ózine sharpuyn oilap zәresi ketti.

Atalghan oqigha taghy da - jaqsynyng da, jamannyng da ózimizden ekenin kórsetip berdi. 20 jyl boyghy shúbar júmyrtqa óse kele albastygha ainalghanday әser bar. Ol ne albasty? Ol - últtyng damu qarqynynan tys jyldamdyqta baylyq pen qúndylyqtyng qoldy boluy. Ol - sayasi-ekonomikalyq әdiletsizdikting ishke tola kelip, syrtqa tebui.

Janaózen oqighasyna ay toldy. 1986 jylghy Jeltoqsan últ-azattyq kóterilisin qoryta almay jýrgende, oghan taghy bir tarihy oqigha jamaldy.
Esin jighan keybir dualy auyz sarapshylar «Ózen-Jeltoqsan» oqighasyn taptyq maydannyng ashyq alangha shyghuy dep otyr. Oghan sebep te joq emes.

Áriyne, atalghan jaytty Batys  baspasózi oqigha retinde әlemge jayyp tyndy. Ishinara erkin kýshter men kәsipodaq úiymdary bolmasa, Batys júrty betimizge basyp: «Demokratiyasyz elding kóretin kýni osy!» - dey qoymady. Qansha degenmen, mәdeniyeti bar әlem ghoy. Bәlkim, múnaydy qúbyrymen jútyp otyrghandyqtan da bolar, biraq qyptary ishtey bolsa da qanghan shyghar, kim bilsin. Qytay bolsa, qashanghyday - ýnsiz. Tek qana bórining artynday shulaytyn reseylik iydeologiya ghana kórpeni ózderine qaray tartqyshtap, birese búl jaytty AQSh shpiondarynyng salghan lany dese, birese odan da ózge syrtqy kýshterding kesiri deumen, qazaqtyng nazaryn basqagha audarugha tyrashtanyp, oqighanyng ózine sharpuyn oilap zәresi ketti.

Atalghan oqigha taghy da - jaqsynyng da, jamannyng da ózimizden ekenin kórsetip berdi. 20 jyl boyghy shúbar júmyrtqa óse kele albastygha ainalghanday әser bar. Ol ne albasty? Ol - últtyng damu qarqynynan tys jyldamdyqta baylyq pen qúndylyqtyng qoldy boluy. Ol - sayasi-ekonomikalyq әdiletsizdikting ishke tola kelip, syrtqa tebui.

Ótken 20 jyl Qazaqstandy kapitalistik elder qataryna qosqan joq. Óitkeni, otandyq kapitalist emes, el baylyghyna shetten kelgen alayaqtar men úrylar ie bolyp, biylikke yqpal etu arqyly sayasatta bezbýirek jýie ornatty. Óz baylyghy óz halqyna oq bolyp jauatyn, ókimeti óz azamatyna shimirkpey oq atatyn jaghday qalyptastyrdy. Bay ýshin biylikke baru múratqa ainaldy, «baylyq joly - enbekte» degen adamzat erejesi túl boldy.
Qazaqtyng últtyq burjuaziyasy qalyptaspady, endi ghana kógerip kele jatqan tústa ony kóktey júldy. Endi halyqtyng iyek artatyn bayy da joq, baylyghy - búralqynyng qolynda. Bayyghan qazaq enbegimen emes, úrlyqpen qarynyn toydyrghan súghanaq itke úqsap eline qamqorsyz, jerine jau bolyp aldy. Mine, bar bolghany osy ghana - ózendikterdi sayasy talapqa shygharyp, ghúmyrlaryn sonyng jolynda qúrban etuge iytermelegen. 20 jyl boyghy bedeu nasihattyng kýli bir kýnde kókke úshty!

Qyzyq! Qazaqtyng tarihynda da, ónerinde de bir 16 jýredi! «On alty qyz» dep әndetken qazaq, ótken ghasyrdyng 16-nshy jyly bostandyq ýshin bas kóterip edi. Amangeldi batyr bastaghan ereuil arty kóteriliske úlasyp, patshalyq Reseydi ayaghynan tik túrghyzghan. Ras bolsa, onyng arty on milliondyq Ortalyq Aziya halqyn júmyldyrugha shaq qalghan.

Tarihshylar әli kýnge qazan tónkerisine alghyshart jasaghan qazaq kóterilisin býrkeumen keledi. Býrkey bersin, jaqsy bolsa. Kóterilisting nesi jaqsy?! Biraq qazaq qaybir jetiskennen kóterildi? Kezekti әdiletsizdikke beli qayysqannan. Aqyry ne boldy? Altyn Ordadan keyin qúrylghan Resey imperiyasynyng at auystyruyna mәjbýr boldy - qyzyldar keldi biylikke. Qyzyl imperiya qazaqtyng qaymaghyn sylyp, kóksuyn qaldyrghanmen, býgingi egemendikke jan-jaqty alghyshart jasap, qazirgi biylikting taghyn әzirlep berip ketkeni jalghan ba?! Tarihta daua bar ma?! Ony birjaqty baghalap ta, qarap ta abyroy tappaysyn. Mine, búl úly sýrgin de, jýrgin de sol 16-dan bastalghan-dy.

IYә, Jeltoqsan - 91 oqighasyn keyde bireuler aza kýni etuge әzir. Biraq tughan kýnning keyinnen ólgen kýnge ainalatynyn bilsek, tuylmas edik qoy. Joq, 16 jeltoqsan - qalay deseng de Alashtyng aituly kýni! Onyng ruhyn Tәnir jarylqap, әlemge aitaryn aityp salghan kýn! 25 jyldan song taghy da sol qazaq tarih minbesine shyqty. Astamsyghandar men astyna altyn tósegenderding artyna búrysh septi. Ras, qúrbandyq ekeuinde de, tipti, ýsheuinde de jetedi, biraq bastysy nәtiyje emes pe?!
Endeshe, bir ay búryn tógilgen qan men atylghan oqtyng nәtiyjesi de sonshalyqty bolmaq!

Ar men abyroy ýshin sheyt bolghan jas qyrshyndardyng obaly - atqandar men atqyzghandargha! Al, shapaghaty - Qazaq eline! Aumiyn! Alla, senderdi O dýniyening azabynan qútqarsyn, shyraqtarym!
«Abay-aqparat»

0 pikir