Núrghaly Jýsipbay. Qazaq jәne «Habar» men «Qazaqstan»
Byltyr «Qazaqstan» telearnasynyn búdan bylay taza qazaqsha sóileytinin estigenimde jahandy mekendegen bar qazaq balasy qazaqsha sóilep ketkendey quanghan edim.
Alayda, múnyng mәni basqada ekenin Ózendegi qandy qyrghynnan keyin erekshe aiqyn úghynyp, dәlirek aitsam, mәselening mәni telearnanyng qazaq tilining shynayy janashyry retinde aqparatty qazaqsha taratuynda emes, birinshi kezekte barsha qazaq eline arnayy tapsyryspen dayyndalatyn, jasandy, birjaqty etilip, әbden týtilip-ýiitilgen aqparatty taratu arqyly biylikting aiyzyn qandyratyn qoghamdyq sanany qoldan jasau әreketi ekendigine býgin naqty týrde kózim jetti.
Búlay deytin sebebim, bir sәtke sanany sergitip Ózendegi qyrghynnan keyingi «Habar» men «Qazaqstannyn» janalyqtaryn eske týsireyik:
«Búzaqylar býlik shyghardy!».
«Býlikshiler әkimdik jәne basqa da ghimarattardy typ-tipyl etip órtep jiberdi!».
«Esirtki qabyldap kózi qyzarghan býlikshiler dýkender men sauda oryndaryn tonady!»
«Polisiya men qauipsizdik qyzmetining saqshylary tarapynan halyqqa oq atu faktileri tirkelgen joq (Bas prokuraturanyng resmy ókilining mәlimdemesinen)»
Byltyr «Qazaqstan» telearnasynyn búdan bylay taza qazaqsha sóileytinin estigenimde jahandy mekendegen bar qazaq balasy qazaqsha sóilep ketkendey quanghan edim.
Alayda, múnyng mәni basqada ekenin Ózendegi qandy qyrghynnan keyin erekshe aiqyn úghynyp, dәlirek aitsam, mәselening mәni telearnanyng qazaq tilining shynayy janashyry retinde aqparatty qazaqsha taratuynda emes, birinshi kezekte barsha qazaq eline arnayy tapsyryspen dayyndalatyn, jasandy, birjaqty etilip, әbden týtilip-ýiitilgen aqparatty taratu arqyly biylikting aiyzyn qandyratyn qoghamdyq sanany qoldan jasau әreketi ekendigine býgin naqty týrde kózim jetti.
Búlay deytin sebebim, bir sәtke sanany sergitip Ózendegi qyrghynnan keyingi «Habar» men «Qazaqstannyn» janalyqtaryn eske týsireyik:
«Búzaqylar býlik shyghardy!».
«Býlikshiler әkimdik jәne basqa da ghimarattardy typ-tipyl etip órtep jiberdi!».
«Esirtki qabyldap kózi qyzarghan býlikshiler dýkender men sauda oryndaryn tonady!»
«Polisiya men qauipsizdik qyzmetining saqshylary tarapynan halyqqa oq atu faktileri tirkelgen joq (Bas prokuraturanyng resmy ókilining mәlimdemesinen)»
Biraq, kóp úzamay búl aqparattyng birjaqty ekendigi, shyndyghynda halyqqa oq atylghandyghy, jaralylardyng ayausyz janshylghandyghy túrghyndardyng úyaly telefongha týsirip, ghalamtorda jariyalanghan alghashqy beynetaspalarynyng jayyluymen-aq әshkerelenip, bastapqyda biylikting ústanghan pozisiyasy byt-shyt bolyp, kýlli kókke úshty. Sol-aq eken, túrghyndar úyaly telefondarymen týsirgen osyghan úqsas kóptegen aqparattar ghalamtor jýiesin gýrildetip jiberdi. Biraq, sonda da, biylik balama aqparat kózderinen taraghan beynekórinisterdi atalghan arnalardyng efiyrine bergen joq.
Esesine, qyrghyn kezinde barlyghyn da óz kózimen kórgen kuәgerge audarmashynyng múqiyat hәm yjdahatty enbegining arqasynda jasalghan «býlikshilerding esirtki qabyldap alghandyghy» turaly pikirin qazaq jәne orys tilderinde ýtir-nýktesine deyin sózbe-sóz ózgertpey aitqyzyp shyghardy. Búl - oq atushy taraptyng alghashqy aqtalu әreketi boltyn. Shahanovtyng pikirinshe, osyghan óte úqsas aqtalu әreketi men halyqtyng saghyn syndaru sharalary Jeltoqsan kóterilisi kezindegi «Meteli» operasiyasynda oryn alghan eken.
Dәl osy habar «Habarda» birneshe ret qaytalanyp dýrildep jatqanda, arnayy saqshy tobynyng halyqa oq atuy, jaralanghandardy ayausyz úryp soghuyn «qasqalap» týsirgen túrghyndardyng beyne materialy kýlli әlemdi kezip ketti. Biraq, bizding «bilikti» habarshylarymyz taghy da soqyr men kerenning rólin sheber oryndap shyqty.
Qalay desek te, dәl qazirgi shaq - halyq pen biylikting bir-birinen alshaqtaghan, bir-birine ógeylengen shaghy. Múny biylikting ózi de amalsyz moyyndady. Moyyndady da, qatelikterding tetigin anyqtap, toqyraudy sheshudi Ó.Shókeevke tapsyrdy. Halyqpen bolghan kezdesude Shókeev: «Endi qorqatyn esh nәrse joq, memleketting kórsetip otyrghan jaqsylyghyn paydalanu kerek», - dep halyqqa jarqyn bolashaqqa aparar joldyng baghytyn anyqtap berdi. Biz múny taghy da «Habar» men «Qazaqstannan» kórip bildik...
Al, naq osy kezdesu kezinde sahnada otyrghan Shókeevting aldynda qasqaya túryp múnyn shaqqan, zaryn aityp shyndyq izdegen beybaq ananyng datyna qúlaq salyp, nazar audarghan «Habar» da bolmady, «Qazaqstan» da...
Bir qyzyghy, «Ruhaniyattyn» saylau tiziminen alynu sheshimine qatysty bolghan jinalys ýstinde týsirilgen reportajdan bizge kórsetilgeni tek qana Mәmbetalinning qayta-qayta basyn shayqauy ghana boldy. Al onyng sol jinalysta yzalana aitqan eki auyz daty kýlli әlem janalyghy syighan arnalargha syimay qaldy. Áriyne, biz Mambetalinning sózderin estigen joqpyz. Estuimiz de mýmkin emes edi. Óitkeni onyng sózi men jogharydaghy keyuananyng zary gýril bolsa, «Qazaqstan» men «Habardiki» qara nardy shóktiretin dýril bolatyn.
Al biz, dýrilding tylsym kýshinen diril qaghyp, atalghan arnalardyng aq degenin ardaqtap, qara degenin qaralap kýn keshudemiz әiteuir...
«Abay-aqparat»