Senbi, 23 Qarasha 2024
Janalyqtar 2788 0 pikir 10 Aqpan, 2012 saghat 06:04

Dosay Kenjetay. Diny bilim men tanym negizderi jәne zayyrlylyq

Din sózining etimologiyasyna kelsek, arabtyng «dana», yadinu etistiginen «jol, ýkim, ortalyq, baylanys» degen maghynalardy beredi. Madina, yaghni, qala, belgili bir ýkimder negizinde ortalyqtandyrylghan, úly qúdiretpen baylanysqa týsu joly bar qauymdy, qauymdasqan topty bildiredi. Adamzattyng alghashqy jazu arqyly bilingen tarihynda, keshegi arheologiyalyq qazbalar negizinde tabylghan sitadeliderde negizgi ortalyq - ghibadathanalar. Ghibadathanalar qalanyng ortasyna salynyp, eng basty bilim beru oshaghy bolatyn. Mine, ejelgi qala oryndaryndaghy sәulet erekshelikteri jýieli din qúbylysynyng tarihtaghy orny men rólin kórsetedi. Býgin bizding tilimizdegi mәdeniyet sózi de osy arabtyng «Mәdina» yaghni, qala sózinen shyqqan. Býgingi kuliturologiyalyq jәne antropologiyalyq anyqtama boyynsha, mәdeniyet til men din arqyly bolmysqa ainalghan. Osy bolmystyng ishinde әdet-ghúryp, dýniyetanym, óner, sәulet, muzyka - barlyghy birtútas qúndylyq retinde ózara ishtey órilip túr. Osy tútastyqty qamtamasyz etetin quat, aksiologiyalyq jýie arqyly azyqtanyp otyratyn memlekettik, sayasy erkindikting kórsetkishi. Sondyqtan biz qazaq memlekettiligining negizinde qazaq mәdeniyeti jatyr, al qazaq mәdeniyeti negizinde islam dini bar dep bilemiz. Áriyne, islam men dәstýrli týrkilik senim arasyndaghy ýndestik, ýilesimdilik, diny bilim beruding negizinde jýzege asty. Diny bilim beru diny tәjiriybe men tirshilikti rettep, baghyttap otyratyn ýderis.

Din sózining etimologiyasyna kelsek, arabtyng «dana», yadinu etistiginen «jol, ýkim, ortalyq, baylanys» degen maghynalardy beredi. Madina, yaghni, qala, belgili bir ýkimder negizinde ortalyqtandyrylghan, úly qúdiretpen baylanysqa týsu joly bar qauymdy, qauymdasqan topty bildiredi. Adamzattyng alghashqy jazu arqyly bilingen tarihynda, keshegi arheologiyalyq qazbalar negizinde tabylghan sitadeliderde negizgi ortalyq - ghibadathanalar. Ghibadathanalar qalanyng ortasyna salynyp, eng basty bilim beru oshaghy bolatyn. Mine, ejelgi qala oryndaryndaghy sәulet erekshelikteri jýieli din qúbylysynyng tarihtaghy orny men rólin kórsetedi. Býgin bizding tilimizdegi mәdeniyet sózi de osy arabtyng «Mәdina» yaghni, qala sózinen shyqqan. Býgingi kuliturologiyalyq jәne antropologiyalyq anyqtama boyynsha, mәdeniyet til men din arqyly bolmysqa ainalghan. Osy bolmystyng ishinde әdet-ghúryp, dýniyetanym, óner, sәulet, muzyka - barlyghy birtútas qúndylyq retinde ózara ishtey órilip túr. Osy tútastyqty qamtamasyz etetin quat, aksiologiyalyq jýie arqyly azyqtanyp otyratyn memlekettik, sayasy erkindikting kórsetkishi. Sondyqtan biz qazaq memlekettiligining negizinde qazaq mәdeniyeti jatyr, al qazaq mәdeniyeti negizinde islam dini bar dep bilemiz. Áriyne, islam men dәstýrli týrkilik senim arasyndaghy ýndestik, ýilesimdilik, diny bilim beruding negizinde jýzege asty. Diny bilim beru diny tәjiriybe men tirshilikti rettep, baghyttap otyratyn ýderis. Al ol bizding ótken tarihymyzda birneshe satylardan ótken belgili. Sonymen diny tirshilik tarihy mәselesi úghynu, oqytu, joru, týsindiru jәne ómirde qoldanu siyaqty birtútas komponentterden túrady.

Tolyghyraq haq.abai.kz -ten oqy alasyzdar

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1470
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3245
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5407