ءدىن ءسوزىنىڭ ەتيمولوگياسىنا كەلسەك، ارابتىڭ «دانا»، يادينۋ ەتىستىگىنەن «جول، ۇكىم، ورتالىق، بايلانىس» دەگەن ماعىنالاردى بەرەدى. مادينا، ياعني، قالا، بەلگىلى ءبىر ۇكىمدەر نەگىزىندە ورتالىقتاندىرىلعان، ۇلى قۇدىرەتپەن بايلانىسقا ءتۇسۋ جولى بار قاۋىمدى، قاۋىمداسقان توپتى بىلدىرەدى. ادامزاتتىڭ العاشقى جازۋ ارقىلى بىلىنگەن تاريحىندا، كەشەگى ارحەولوگيالىق قازبالار نەگىزىندە تابىلعان تسيتادەلدەردە نەگىزگى ورتالىق - عيباداتحانالار. عيباداتحانالار قالانىڭ ورتاسىنا سالىنىپ، ەڭ باستى ءبىلىم بەرۋ وشاعى بولاتىن. مىنە، ەجەلگى قالا ورىندارىنداعى ساۋلەت ەرەكشەلىكتەرى جۇيەلى ءدىن قۇبىلىسىنىڭ تاريحتاعى ورنى مەن ءرولىن كورسەتەدى. بۇگىن ءبىزدىڭ تىلىمىزدەگى مادەنيەت ءسوزى دە وسى ارابتىڭ «ءمادينا» ياعني، قالا سوزىنەن شىققان. بۇگىنگى كۋلتۋرولوگيالىق جانە انتروپولوگيالىق انىقتاما بويىنشا، مادەنيەت ءتىل مەن ءدىن ارقىلى بولمىسقا اينالعان. وسى بولمىستىڭ ىشىندە ادەت-عۇرىپ، دۇنيەتانىم، ونەر، ساۋلەت، مۋزىكا - بارلىعى ءبىرتۇتاس قۇندىلىق رەتىندە ءوزارا ىشتەي ءورىلىپ تۇر. وسى تۇتاستىقتى قامتاماسىز ەتەتىن قۋات، اكسيولوگيالىق جۇيە ارقىلى ازىقتانىپ وتىراتىن مەملەكەتتىك، ساياسي ەركىندىكتىڭ كورسەتكىشى. سوندىقتان ءبىز قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ نەگىزىندە قازاق مادەنيەتى جاتىر، ال قازاق مادەنيەتى نەگىزىندە يسلام ءدىنى بار دەپ بىلەمىز. ارينە، يسلام مەن ءداستۇرلى تۇركىلىك سەنىم اراسىنداعى ۇندەستىك، ۇيلەسىمدىلىك، ءدىني ءبىلىم بەرۋدىڭ نەگىزىندە جۇزەگە استى. ءدىني ءبىلىم بەرۋ ءدىني تاجىريبە مەن تىرشىلىكتى رەتتەپ، باعىتتاپ وتىراتىن ۇدەرىس.

ءدىن ءسوزىنىڭ ەتيمولوگياسىنا كەلسەك، ارابتىڭ «دانا»، يادينۋ ەتىستىگىنەن «جول، ۇكىم، ورتالىق، بايلانىس» دەگەن ماعىنالاردى بەرەدى. مادينا، ياعني، قالا، بەلگىلى ءبىر ۇكىمدەر نەگىزىندە ورتالىقتاندىرىلعان، ۇلى قۇدىرەتپەن بايلانىسقا ءتۇسۋ جولى بار قاۋىمدى، قاۋىمداسقان توپتى بىلدىرەدى. ادامزاتتىڭ العاشقى جازۋ ارقىلى بىلىنگەن تاريحىندا، كەشەگى ارحەولوگيالىق قازبالار نەگىزىندە تابىلعان تسيتادەلدەردە نەگىزگى ورتالىق - عيباداتحانالار. عيباداتحانالار قالانىڭ ورتاسىنا سالىنىپ، ەڭ باستى ءبىلىم بەرۋ وشاعى بولاتىن. مىنە، ەجەلگى قالا ورىندارىنداعى ساۋلەت ەرەكشەلىكتەرى جۇيەلى ءدىن قۇبىلىسىنىڭ تاريحتاعى ورنى مەن ءرولىن كورسەتەدى. بۇگىن ءبىزدىڭ تىلىمىزدەگى مادەنيەت ءسوزى دە وسى ارابتىڭ «ءمادينا» ياعني، قالا سوزىنەن شىققان. بۇگىنگى كۋلتۋرولوگيالىق جانە انتروپولوگيالىق انىقتاما بويىنشا، مادەنيەت ءتىل مەن ءدىن ارقىلى بولمىسقا اينالعان. وسى بولمىستىڭ ىشىندە ادەت-عۇرىپ، دۇنيەتانىم، ونەر، ساۋلەت، مۋزىكا - بارلىعى ءبىرتۇتاس قۇندىلىق رەتىندە ءوزارا ىشتەي ءورىلىپ تۇر. وسى تۇتاستىقتى قامتاماسىز ەتەتىن قۋات، اكسيولوگيالىق جۇيە ارقىلى ازىقتانىپ وتىراتىن مەملەكەتتىك، ساياسي ەركىندىكتىڭ كورسەتكىشى. سوندىقتان ءبىز قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ نەگىزىندە قازاق مادەنيەتى جاتىر، ال قازاق مادەنيەتى نەگىزىندە يسلام ءدىنى بار دەپ بىلەمىز. ارينە، يسلام مەن ءداستۇرلى تۇركىلىك سەنىم اراسىنداعى ۇندەستىك، ۇيلەسىمدىلىك، ءدىني ءبىلىم بەرۋدىڭ نەگىزىندە جۇزەگە استى. ءدىني ءبىلىم بەرۋ ءدىني تاجىريبە مەن تىرشىلىكتى رەتتەپ، باعىتتاپ وتىراتىن ۇدەرىس. ال ول ءبىزدىڭ وتكەن تاريحىمىزدا بىرنەشە ساتىلاردان وتكەن بەلگىلى. سونىمەن ءدىني تىرشىلىك تاريحى ماسەلەسى ۇعىنۋ، وقىتۋ، جورۋ، ءتۇسىندىرۋ جانە ومىردە قولدانۋ سياقتى ءبىرتۇتاس كومپونەنتتەردەن تۇرادى.

تولىعىراق haq.abai.kz -تەن وقي الاسىزدار