Biyl «Alash» partiyasy men Alash Ordanyng qúrylghanyna 90 jyl toldy. Shyny kerek, qazaq elining tarihyndaghy asa aituly data tónireginde qazir Astanada edәuir tirlikter jasalyp jatyr. Áytse de, qazaq qoghamy tarihynda biyldyqqa eng iri sayasy jәne ruhany shara retinde atalyp ótuge tiyisti búl mereytoydy әl-әzir respublika kóleminde atap ótuge eleuli qadam jasala qoymaghany ras.

Bizding este joq eski zamandaghy, handyq dәuirdegi tarihymyzdy aitpaghanda, býgingi Tәuelsizdigimizding altyn bastauy osy Alashtan bastau alyp jatqany anyq.

Biyl «Alash» partiyasy men Alash Ordanyng qúrylghanyna 90 jyl toldy. Shyny kerek, qazaq elining tarihyndaghy asa aituly data tónireginde qazir Astanada edәuir tirlikter jasalyp jatyr. Áytse de, qazaq qoghamy tarihynda biyldyqqa eng iri sayasy jәne ruhany shara retinde atalyp ótuge tiyisti búl mereytoydy әl-әzir respublika kóleminde atap ótuge eleuli qadam jasala qoymaghany ras.

Bizding este joq eski zamandaghy, handyq dәuirdegi tarihymyzdy aitpaghanda, býgingi Tәuelsizdigimizding altyn bastauy osy Alashtan bastau alyp jatqany anyq.

Alash Orda - qazaq memlekettigining jana bastauy. Býgingi Tәuelsiz Qazaqstan iydeyasyna osydan 90 jyl búryn qadam jasaldy. Olardyn, Alash ardagerlerinin, kósemderining armany keshegi Jeltoqsannyng jaraly qýnderinde alau bolyp janyp, aqyry jýzege asty. Demek, qazaqtyng Tәuelsizdik ansaghan tarihyna ózimiz kelgen jerden qaramay terenirek ýnilgenimiz jón.

Keyde keybir azamattar «Biz qabyrghamyz endi qatayyp kele jatqan jas memleketpiz» dep soghady. Áriyne, bertindegi resmy qújattargha sýiensek, solayy solay. Áytse de, býgingi Tәuelsizdikke deyingi shynayy tarihymyzdy tarazylaghan kezinde qatelikke úrynu syrt kóz ýshin ses bolmay qalady. Eger «Alash» partiyasy men Alash Orda qozghalysynyng 90 jyldyghyn TMD men dýnie jýzining iri ghalymdarynyng basyn qosyp atap ótetin bolsa, bizding memlekettigimizding qalyptasuyna songhy 10-15 jyl mólsherimen qaraytyn keybir kerauyzdardyng auzyna qúm qúiylghan bolar edi.

Keybireuler ýshin qazaqta partiya da, ýkimet te osy kýni qúrylghanday bolyp kórinedi. Taqyr jerge shóp shyqpaydy. Qazaq jerinde Alash Orda qayratkerleri qadau-qadau, bir top shoghyr júldyzday bolyp shyqqanda, Orta Aziyanyng ózge elderining kósemderi bes sausaqqa da tolmaytyn edi.

Alash júldyzynyng jaryghy sol kezding ózinde alysqa týsti. Alash iydeyasy, dauysy alysqa ketti. Alash Orda kósemderining әrqaysysy últ ústazynyng dengeyine kóterildi. Olardyng taghylymy, ónegesi býgingi orta mektepterden bastap, tereng nasihattaluy kerek. Mektepke de, jogharghy oqu oryndaryna da shartty týrde alghanda «túlghatanu» degen pәn engizilui kerek.

Olar. Azap pen qorlyqtan basqa týk kórgen joq.

Olar. Qazaqtyn óz aldyna el, memleket bolghanyn, ózgelermen terezesi teng bolghanyn kóksedi, kórgen joq. Biraq olar osy kýndi jaqyndatyp ketti.

Olar. Tek qazaq ýshin qan tókti, janyn berdi. Qazaqtyng balasy eshkimnen kóztýrtki kórmeuin qúdaydan kýn-týn tiledi.

Olar. Bar bilimin, qajyr-qayratyn, Tәniri syilaghan talantyn tek kana halqynyng kózin, baghyn ashugha, azattyqqa arnady.

Olar. Kól-kósir dýnie jimady, kitap, aqyl, parasat, ilim-bilim jidy. Aspanmen astastyryp ýy salmady, sayajay soghyp, saunagha týsip, sayran salmady, esik pen tórdey mәshiyne minbedi, kisi aqysyn jemedi, halqyn, Otanyn ottan da ystyq sýidi. Ár qazaqtyng balasynyng mandayynan sipady, sol qaradomalaktyng keleshegin oilap týn balasyna kóz ilmedi, otqa da, sugha da týsti, janbady, batpady. Ruhy ólmedi. Sol ruh keshegi qiyn kýnderde de bizdi jelep-jebep jýrdi. Keybireuler «bizge Tәuelsizdik qantógissiz keldi» deydi. Tәuelsizdikti әpergen solardyng shelektep tókken qany, shýberekke týigen jany.

Olar. Últqa ústaz, halyqqa qamqor boldy. Artynda meyirim, shuaq qaldy. Biz jyldar boyy soghan jylyndyq.

Olar. Ózinen búryn ótken babalaryn pir týtty, ónegesine adal boldy. Bir-birining sonyna sham alyp týspedi, bir-birin bauyr kórdi, bir-birin saghynyp izdedi...

Olar. Tek qana «Alash», «Qazaq» degen úghymmen ghana tynystady.

Olar. Tolyqqandy qúrmettelui qajet. Biz óz qadirimizdi ózimiz kesh biletin, kesh týsinetin halyqpyz. Endi keshiguge bolmaydy.

Olar. Oralu kerek. Olar (әkelerimiz) ortamyzda jýrgendey sezinu kerek ózimizdi. Biz endi olardyng iydeyasyn, tazalyghyn, tektiligin basshylyqqa aluymyz kerek. Olarsyz tanymyz atyp, kýnimiz batpauy kerek. Olardy bilmeytinderdi biylikke jolatpau kerek.

Olardy. Otan ýshin opat bolghandardy әrdayym esten shygharmauymyz kerek.

Olar - Á.Bókeyhanov, A.Baytúrsynúly, M.Shoqay, M.Dulatov, J.Aymauytov, M.Júmabaev, H.Dosmúhamedov, T.Rysqúlov, B.Syrtanov, J.Aqbaev, M.Tynyshbaev, Q.Kemengerov, S.Sәduaqasov, S.Qojanov, osylay kete beredi.

Biz kimdi ónege tútpadyq. Endi kimdi qúrmetteuimiz, kimdi kemel kóruimiz kerek?!

Qazirgi jer basyp jýrgen alash balasynyng qaysysy da bolsyn olargha qaryzdar. Solardyng ruhy bizdi әli kýnge jelep-jebep keledi. Olardyng ruhyna myng taghzym! Olardyng әrqaysysy bir-bir qaharman. Olardyng әrqaysysyna elimizding eng joghary ataghy - «Halyq qaharmany» - ataghy berilui tiyis. Olardyng aty respublikamyzdyng bar alabynda janghyryp jatuy tiyis.

...Olardan - Ákelerimizden eshkim de әulie emes.

Qaly Sәrsenbay.

«Almaty aqshamy», №138, 2007 j.