Sonymen, tórtkýl dýnie kóz tikken Olimpiada oiyndary da tәmam. Qazaqstan qorjynynda 8 qola jýlde. Jalpy esepte 83-shi oryndamyz. Qazaqstan búl Olimpiadagha 27 sport týrinen 96 liysenziya útyp alyp barghan edi. Qazaq júrty jolyn tosqan, jýlde kýtken jýzge tayau sportshynyng eng azy bir-ekeui altyn aluy kerek-ti. Ókinishke oray, qorjynymyzgha altyn týgili, kýmis te týspedi. Segiz sportshymyz qola jýldemen shekteldi.

Ras, birining - baby kelmedi, biri - minezsizdik kórsetti, ýshinshisine - sәttilik serik bolmasa, tórtinshisin - tóreshi jyghyp bergen sәtter kóp boldy. Barlyghyn ózderiniz de kórdinizder. Ásirese, qazaq kórermenderi boksshylardan kóp ýmitti edi. Sebep te joq emes. Tәuelsizdik alghan jyldardan beri Qazaqstan qorjynyna Olimpiadadan  jýlde әkeletin negizgi sport týri – osy boks edi. Sózimiz súiyq shyqpasyn, qaranyz...

1992 jylghy Barselona men biylghy Tokio Olimpiadalaryn qospaghanda, osyghan deyin Qazaqstan Jazghy Olimpiada oiyndarynan úzyn-sany 69 medali útqan eken. Sonyng 22-sin boksshylar alghan (7 altyn, 7 kýmis, 8 qola). Búghan biylghy boksshylar útqan eki qolany taghy qosynyz...

Biylghy Olimpiada Qazaqstan ýshin eng sәtsiz Olimpiada boldy deuge negiz bar. Últtyq qúrama ýshin de, sonyng ishinde boks ýshin de... Qazaqstan boksshylary biyl altyn týgili kýmis te útqan joq.  El auzyndaghy ókinish te, ókpe de osy. Júrt búl «sәtsizdikke» tikeley jauapty – Últtyq Olimpiada komiyteti basshylary men QR Mәdeniyet jәne sport ministrligining jauapty túlghalarynyng dogharysqa ketuin sóz etude. Talap qyluda. Halyqtyng qaltasynan shyqqan qarjynyng kýshimen ghana kýn kóretin Qazaqstan sportyna aitylar syn kóp.

Osy rette biz QR Mәjilis deputaty, Qazaqstannyng Boks federasiyasy atqaru komiytetining mýshesi Azat Peruashev myrzamen az-kem tildesken edik.

 «Boks – kedeyler sporty»: Komandany jasartugha keshigip qaldyq

- Azat myrza, Siz Boks federasiyasynyng ókilisiz. Óziniz de KSRO kezinde bokspen týrde ainalysqan ekensiz. Endeshe Sizge tikeley qatysty súraqtan bastasaq... Tokio Olimpiadasynda Qazaqstannyng boks qúramasy alghash ret qola jýldemen shektelip otyr. Búl sәtsizdikting sebebi nede?..

- Búghan birneshe faktor әser etti. Mening oiymsha, songhy kezede boksshylardy dayarlau jospary dúrys qúrylghan joq. Olimpiada-2020 bastalar aldynda qúrama Aziya chempionatyna joldama aldy. Bizding boksshy qyzdar Iordaniyada 8 altyn medali jenip aldy. Olimpiadada olar eshtene joghaltqan joq, sebebi qyzdardyng bir ghana liysenziyasy boldy jәne onyng ózi aqtalmady. Osy orayda aitayyq, shynayy kóshbasshylar Aziya oiyndaryna qatysqan joq, turnirdi elemey qoya saldy.

Al Qazaqstannyng erler qúramasy tipti birde-bir «altyn» alghan joq. Búl nәtiyje sol kezding ózinde alandatarlyq «belgi» bergendey boldy. Osylaysha, komandagha negizsiz әri shamadan auyrtpalyq týsti jәne Olimpiadagha kelgen boksshylardyng kóbi jetkilikti dengeyde sporttyq formadan shyqty.  Sport tilimen ony – «falistart» deydi. Onyng ýstine, Aziya oiyndaryndaghy sәtsizdik olardyng ensesin týsirip tastady. Olimpiada syndy manyzdy sharalarda sporttyq formanyng jәne jeniske degen senimnin, kýsh-jigerding boluy óte manyzdy. Nәtiyjesinde, bizding keybir boksshylarymyz óz qarsylastaryn jetkilikti baghalamady, al keybiri kerisinshe, orynsyz kóp kýsh joghaltyp qoydy.

Ekinshi mәsele, komandany jasartugha keshigip qaldyq. Búrynghy kóshbasshylargha ýnemi senim artu әdeti sәtsizdikke alyp kelgen sekildi. Sebebi, eng myqty chempiondar ýnemi jýktelip otyratyn jauapkershilikten sharshaydy. Úrpaqtar auysuyn qoldan tejeu – últtyq qúramanyng jauyngerlik qabilettiligin azaytty.

Tәjiriybeli jәne bedeldi sportshylardy «aralastyrudyn» tabighy prosesi bar, olardyng batyl jәne ash kezin tany bilu kerek. Áriyne, balans ta bolu kerek, biraq Tokioda bizding jattyqtyrushylar qúramy kerek sәtti jiberip alghanyn kórdik.

«Boks – kedeyler sporty» dep esepteletini kezdeysoqtyq emes. Ol qandy әri qaterli júmysty talap etedi, nәtiyje әrdayym auyrtpashylyqpen keledi. Sondyqtan búl shayqasqa toly jolgha júdyryghynyng kýshimen kýn astynan oryn tabugha bel bughan batyl jandar ghana keledi.

Sportshylardy irikteuding ashyq әri adal jýiesi qajet

- Qazir әleumettik jeli QR Últtyq Olimpiada komiyteti basshylyghynyng otstavkasyn talap etude. QR ÚOK preziydenti – Timur Qúlybaev bolsa, osy Qúlybaev myrza Boks federasiyasynyng da qúrmetti preziydenti eken...

- T.Qúlybaevtyng keluimen Qazaqstan Boks federasiyasy iri halyqaralyq jarystar ýshin qomaqty jýldeler engizdi (olimpiadalyq medalidar ýshin ghana emes); búl dәstýrdi K.Raqyshev ta jalghastyrdy. Búl óte qúndy yntalandyru.

Alayda, shamasy, bireuler ýshin erte, bireuler ýshin kesh, motivasiya azayady nemese jetispeydi. Búl kezendi der kezinde bayqap, tiyisti shara qoldanu manyzdy.

Kәsiby boksta «ash bóridey antalaghan» ýmitkerler birneshe dýrkin chempiondardy jyghyp qúlatqan sәtter de az bolghan joq. Sondyqtan, qarsylastaryn syndyrugha dayyn, aqshanyng buyna mastanbaghan, batyl jәne órshil jigitterge mýmkindik beru kerek. Bizding boksqa jana batyrlar qajet.

Ekinshi jaghynan, bәri birdey aqshagha baylanysty emes. Osy jylgha deyin Qazaqstannyng olimpiadalyq jýldeleri әlemdegi eng joghary jýldelerding biri bolyp keldi. Al Tokioda bizdi Qyrghyzstan men Týrkmenstan basyp ozdy. Demek, materialdyq yntalandyrulardan basqa, biz úmytyp ketken basqa da yntalandyrushy tetikter bar. Otan ýshin kýresetinder men aqsha ýshin kýresetinder arasyndaghy aiyrmashylyq әrqashan aqsha ýshin sayysqa týsetinderge payda alyp kele bermeydi. Songhy aptalarda әleumettik jelilerde Stalinning portretimen birge «Joldastar, Olimpiadadan «altynsyz» kelgen sportshylar, ony Siberge baryp izdeydi», dep jazylghan suretterding tarap ketui kezdeysoqtyq emes. Búl әriyne, әzil, biraq bir jaghynan ashy shyndyq.

Ýshinshiden, elimizge perspektivaly sportshylardy irikteuding jәne olardy jattyqtyrudyng ashyq әri adal jýiesi qajet. Búl balalar men jasóspirimder sportyn qarjylandyru jәne ishki jarystarda tóreshilikting әdildigi mәselelerine de qatysty.

«Sportshynyng bapkerine oryn joq, sheneunikterding tuysqanyna oryn bar»

- Qarjysy kóp, qazaghy az qazaq sportynyng bylyqtary jalghyz búl emes. Sport salasyndaghy jeng úshynan jalghasqan sybaylas-jemqorlyq pen tanys-tamyrlyqtyng keybir elementterin osy jolghy Olimpiada kezinde de bayqap qaldyq. Joldama alghan sportshynyng ornyna, ózge bir sportshyny aparghanyn ótken aptada qazaqstandyq BAQ qyzu talqylady...

- Ókinishtisi sol, qazaqstandyq sportta sybaylas jemqorlyq ósip keledi. Jәne nәtiyjening 50%-yn tek bizding klubtardaghy sheteldik futbolshylardan ghana emes, keyde jergilikti biylik jiyndar men jarystargha bóletin sporttyng basqa da týrleri boyynsha jattyqtyrushylardan talap etedi. Keyde eshqanday sybaylas jemqorlyqsyz-aq, әleuetti bәsekelesterding jolyn búghattaytyndar da tabylyp jatady. Nәtiyjesinde kóptegen talantty jastar formalaryn sandyqta tozyp, bilikti jattyqtyrushylar әdiletsizdikke tap bolyp, basqa salalargha ketip jatady.

Keyde sportshylar syrtqy sayystargha qatysu ýshin qarjylay kómekti ózderi izdeuge mәjbýr. Búl eng birinshi ózdiginen jattyghatyn sportshylargha qatysty. Bilekting kýshi sharshy alanda shyndalmaghan sportshy túraqty nәtiyjelerge qaydan qol jetkizsin?..

Osydan bir ay búryn maghan jekpe-jekting basqa týrinen jastar Aziya Kubogynyng iyegeri, auyldan kelgen bir jas jigit habarlasty. Oghan Fransiyadaghy turnirge qatysu ýshin óz betimen aqsha tabu kerek bolghan. Komandanyng bir bóligi men basshylyq ýshin aqsha bólingen. Al bolashaghy bar balagha «qarajatty ózing tap» degen. Ministrlikpen baylanysqa shyghyp, mәseleni zerttegennen keyin ghana jas sportshygha qarajat tabyla qaldy.

Taghy bir mysal, 2008 jylghy Olimpiada delegasiyasynyng qúramyna sportshynyng jeke jattyqtyrushysyn qosu qarastyrylmady. Esesine, Beyjinge barghan song biz, Qazaqstannyng resmy delegasiyasy ornalasqan qonaq ýide delegasiya sheneunikterimen qosa, olardyng dostaryn, tuystaryn, dostarynyng tuystaryn jәne olardyng dostaryn kezdestirdik. Búl dúrys emes, әriyne, biraq – qalyptasqan jýie.

Taghy bir faktor - bizding sportshylarymyzdyng nәtiyjelerin qorghau, AIBA nemese HOK syndy halyqaralyq jarystardyng úiymdastyrushylarymen ózara is-qimyl jasau.

Búl Olimpiadada tóreshilik joghary dengeyde jasalghanymen, Tokiodaghy boksshylardyng eki-ýsh jekpe-jegi boyynsha sheshimder bizding paydamyzgha sheshuge tiyis edi. Men búl jerde Sәken Bibosynov turaly aitam, әriyne. Osylaysha, kelesi súraq bizding ókilderimizge baghyttalady: Óz jauyngerlerining nәtiyjelerin qorghau kez-kelgen jarystyn, әsirese, Olimpiada siyaqty manyzdy sharalardyng ajyramas bóligi. Múnda aldyn-ala әreket etu kerek. Jerebe tastau kezindegi júmystan bastap, obektivti tóreshiler brigadasyn qúrugha deyin... Óitkeni sheshim shygharylghannan keyin narazylyq bildiru paydasyz is. Búrynghy jyldary búl júmysty marqúm Beket Mahmutov jaqsy jýrgizetin. Al búl joly jigitter qorghau sharalaryn aldyn ala qarastyrmapty. Yaghni, shúghyl sheshudi qajet etetin problemalardyng tútas kesheni jinaqtalyp qalghan.

Ghalym Kenjebaev – otstavkagha ketkeni dúrys!

- Bokstan Últtyq qúramanyng bas bapkerin auystyru kerek degen de әngimeler aityluda... Búl syngha tipti bas bapker Kenjebaev ta jauap bergen edi...

- Ras, qazir Últtyq qúramanyng bas bapkerining auysuy mәselesi ózekti talqylanyp jatyr. Ghalym Kenjebaev búl oryngha jabysyp qalmaghanyn mәlimdedi. Degenmen, ony bilikti maman dep esepteymin. Múny aldynghy jyldary jastar qúramasynyng jetistikterimen jәne erler boyynsha olimpiadalyq liysenziyalardyng tolyq jiyntyghymen dәleldep berdi. Alayda, etikalyq túrghydan alghanda, eger ol otstavkagha ketse, dúrys bolady dep esepteymin. Qalay bolghanda da, ol Últtyq qúramany dayyndaugha jәne ony qalyptastyrugha jauapty boldy.

Jalpy alghanda, әngime jattyqtyrushynyng synynda ghana emes, sonday-aq, boksshylardy irikteu men dayarlaudyng barlyq jýiesin reformalau, oryn alghan problemalardy enseru, AIBA-dan bastap, Halyqaralyq úiymdarmen ózara is-qimyldy jolgha qoi siyaqty mәseleler bar...

Segiz qola - elimizdegi sport dengeyining әdil kórsetkishi

- Olimpiada tәmam. Qorjynymyzdy 8 qola jýlde. Jalpy esepte 83-shi oryndamyz. Búl Qazaqstannyng Jazghy Olimpiada oiyndary tarihyndaghy eng tómen nәtiyje...

- Búl әriyne, ýlken sәtsizdik. Al eldegi sporttyng shyn jaghdayyn bilmeytin adamdar ýshin múny auyr soqqymen salystyrugha bolady.

Ekinshi jaghynan, búl nәtiyjelerdi Londondaghy 2012 Olimpiadasymen salystyrayyq, onda bizding sportshylar 7 altyn medali jenip aldy. Sol kezde býkil elmen birge men de quandym. Alayda keyinirek 4 altyn medali joqqa shygharyldy. Osylaysha, biz renjidik te, úyaldyq ta... Sondyqtan, qazirgi sәtsizdikke sportymyz ayaq astynan kelgen joq. Búl nәtiyje kóp jyldar boyy jinalyp, pisken edi.

Men sporttyng basty mindeti – Olimpiadada medali jenu emes ekenine shynymen senemin. Basty mindet – halyqty salauatty ómir saltyn ústaugha yntalandyru, jappay tartu, jasy bar, kәrisi bar, milliondaghan adamdy sportqa tәrbiyeleu, bala kezden bastap jas sportshygha kýres keremetin jәne jenis quanyshyn sezindiru boluy kerek. Áriyne, Olimpiadalyq jenister - búl jogharydaghy aitqan halyqtysportqa yntylandyrudyng bir tetigi. Sonday-aq, infraqúrylymgha, aimaqtardaghy qol jetimdi sport zaldaryn ashu men jattyqtyrushylargha basa mәn bergen jón.

Eger milliondaghan úl men qyz sport seksiyalarynda jattyghyp, denelerin shynyqtyryp, belsendi ómir saltyn ústansa, bәsekelestikting jetegi men dәmin sezine bilse, búl tek sporttyq qoghamdy tәrbiyeleuge ghana emes, sonday-aq, ózin jәne basqalardy qúrmetteytin, enbek pen terding baghasyn biletin azamattardyng sanasy sau, streske tózimdi qauymdastyghyn qúrady.

Búqaralyq sport - búl qauipsiz qoghamnyng kepili

Ádette, sportshylar aq pen qarany biletin, ómirdegi kedergilerge, uaqytsha sәtsizdikterge tótep bere alatyn jәne jetken jenisterine masattanbaytyn bolyp keledi. Olar qiyndyqtarmen betpe-bet keluge qoryqpaydy, tabysqa jetu ýshin bar kýshterin salady. Boksshynyng qarsy soqqyny uaqytynda jasay alu instinkti – tayming, «kerekti sәtti sezinu» dep atalady. Olimpiada chempiony atanu ekinin-birining qolynan kele bermeydi. Biraq, sportpen jappay ainalysa otyryp, jalpy qogham ómir sýru sapasyn kýrt jaqsarta alady.

Songhy jyldary tanymal, tanymal emes sportshylardy óltiru sany ósti. Búl da sport rólining tómendeuining kórsetkishi. Sportpen ainalysatyn adam óz qabiletine senimdi bolady. Kez kelgen daugha qarusyz shyghyp, ózining bilegindegi kýshke senip shyghady. Kerisinshe, ózine senimsiz, әlsizder ghana qaltasyna pyshaq salyp jýredi de, kýreste jenile bastaghanda qaruyn ala jýgiredi.

Búqaralyq sport - búl qauipsiz qoghamnyng kepili, qarsylastar qattylyq pen sporttyq ashudyng rúqsat etilgen shegin biledi. Sondyqtan, sporttyng manyzy olimpiadalyq medalimen ghana shektelmeydi. Osy túrghydan alghanda, segiz qola medali - búl qalypty nәtiyje. Sporttyng bizding elimizdegi dengeyining әdil kórsetkishi. Qalay bolghanda da, búl segiz qola – Londondaghy dopingpen alynghan altynnan góri adal. Sondyqtan, bizding jýldegerlerge kópjyldyq enbekteri ýshin alghys aitu kerek. Olar búl kýreste bar kýshin salghanyna senimdimin.

- Dese de, qazaq sporty qarjysyz emes qoy. Oghan bólinip jatqan milliardttardy aitpaghanda, «qojayyndarynyng ózi» millioner-milliarder adamdar... Al sporttaghy degradasiya jyl sanap kýsheyip keledi...

- Biz mәseleni anyqtadyq. Onyng naqty sheshimi Ýkimet pen әkimderding moynynda: jýieni reformalau, ony qisyq jolynan dúrys jolgha qaytaru, nemese el betine týkirgening ýndemey sýrtip, «týk etpeydi» dep qabyldau.  Alayda, qara halyqtyng pikiri basqa.

Sheneunikter búqaralyq sporttyng ornyna budjettik milliardtardy oigha qonymsyz, ondaghan myng dollarlyq legionerlerding aqysy bar kәsiby klubtar siyaqty jyltyraqtargha júmsauda. Búl audandar men auyldardaghy myndaghan balany sport seksiyalaryna qol jetkizu, adal enbek pen jenisting tәtti dәmin sezu mýmkindikterinen aiyrady.

Biz «Aq jol» fraksiyasyndaghy әriptesterimizben birinshi jyldan bastap, Mәjiliste osy tәsilderdi qayta qarau qajettigi turaly sóz qozghadyq. Sózim qúry bolmasyn dep, biraz jyldar boyy parlamentte biz kótergen bastamalar turaly siltemelerdi keltireyin:

2015 jyl. 6 nauryz: «Gosudarstvennye sredstva doljny napravlyatisya na detsko-ynosheskiy sport» - interviu A.Peruasheva gazete «PROSPORT»;

2017 jyl. 29 nauryz: Mektep jasyndaghy balalargha arnalghan sporttyq seksiyalardy qarjylandyru turaly deputattyq saual;

2017 jyl. 12 sәuir: Búqaralyq sportty qarjylandyru jәne 38 mlrd tg qarajatty alyp sport nysanyna júmsaudyng tiyimsizdigi turaly deputattyq saual;

2020 jyl. 25 aqpan: «Ogromnye denigy iz budjeta na futbol – eto nashy kompleksy»;

2020 jyl. 25 aqpan: BAQ-taghy jariyalanym;

2020 jyl. 24 qarasha: Deputattyq saual;

Jyldar boyy zannamagha tiyisti týzetuler engizip kelemiz. Memlekettik organdardyng bas tartqanyna qaramastan, dene shynyqtyru múghalimderine sabaqtan tys uaqytta jattyghular ótkizgeni ýshin qosymsha aqy engizu; budjetten kәsiby futbol klubtaryn qarjylandyrudy shekteu jәne t.b. siyaqty keybir sheshimderge qol jetkizildi. Alayda qazirgi jaghday týbegeyli sheshimderdi talap etedi, al Tokiodaghy jaghday múny aiqynday týsti.

Sheneunik taghayyndau – mәseleni sheshpeydi!

- Qazir Qazaqstannyng Mәdeniyet jәne sport ministrligin qayta qúru, sport salasyn jeke vedomstvogha beru turaly úsynystar aitylyp jatyr...

- Múnday qayta qúru barlyq mәselelerdi sheshedi dep oilamaymyn. Sheneunikterdi taghayyndau jәne olargha kabiynetter beru problemalardy sheshpeydi. Eger sport isteri jónindegi agenttik qayta qalpyna keltirilse, onda reforma ónirlerdegi әkimderdi qosa alghanda, barlyq vertikaligha qatysty boluy tiyis. Óitkeni, budjettik baghdarlamalardyng operatorlary jergilikti atqarushy organdar.

2004-2006 jyldary osynday agenttikti basqarghan danqty baluan Dәulet Túrlyhanov BJSM-di damytu budjetining qysqaryp, әkimder onyng 80%-yn sheteldikter oinaytyn kәsiby klubtargha qaray «búrady» dep shaghymdanghan bolatyn.

Sondyqtan ortalyq organ – ministrlik nemese agenttik te, әkimder de bir baghytta qarauy, eng aldymen búqaralyq sportty qarjylandyruy jәne elitalyq klubtardy budjettik azyqtandyrghyshtan ajyratuy qajet. Olar Ronaldo nemese Messy siyaqty aqy alghysy kelse, klubtar iri kompaniyalar arasynan demeushiler tauyp, olargha esep berui ýshin olardy dúrys naryqtyq relisterge qoiy kerek.

Qazir tipti, shiykizat kompaniyalary ónirlerdegi futbol komandalaryna demeushilik jasaudan bas tartyp jatyr. Yaghni, biznes olardyng bolashaghyna ýmit artpaydy. Mýmkin biznesti yntalandyru kerek shyghar, biraq, qalay bolghanda da búl memlekettik qarajatty búqaralyq sporttan alshaqtatu emes, naryqtyq sheshimder boluy kerek.

Ýlken sporttyq nysandar – balalar ýshin tegin boluy tiyis!

Ýlken sporttyq nysandar kópshilikke qol jetimdi bolyp qana qoymay, balalar ýshin barlyq jerde aqysyz boluy kerek. Osylaysha bizding sportshylarymyzdyng jenisterine kuә bolghan myndaghan bala sportpen ainalysugha mýmkindik alady. Býgingi tanda sporttyq mekemeler tek paydany kózdeytin jeke kompaniyalardyng basqaruyna beriledi. Degenmen ghimarattardyng ózi qarapayym salyq tóleushilerding aqshasyna salynghan.

2016 jyly mәnerlep syrghanaumen ainalysatyn balalardyng ata-analary maghan habarlasqany esimde. Baluan Sholaq sport kesheninde múzda jattyghudyng bir saghaty ýshin olardan 45 myng tenge talap etilgen. Búl Mәskeudegi baghadan eki ese qymbat. Al jas konikiyshiler barlyq jaghday jasalghan jerge kóship ketuge dayyn boldy. Men sol kezdegi ministr Arystanbek Múhamediyúlymen habarlasyp, mәseleni talqyladyq, osylaysha topqa jattyghugha mýmkindik berildi. Alayda, búl jekelegen jaghday emes, bәrine qatysty ereje bolu kerek edi. Eger 2016 jyly múnday jaghdaylar birli-jarym bolsa, qazir qalypty jaghdaygha ainalyp ketti. Eger biz búqaralyq sportty damytamyz desek, búl ýrdisti týbeygeyli ózgertuimiz qajet.

Jalpy, sporttaghy kózboyaushylyq pen gigantomaniyadan qarapayym qadamdargha kóshu kerek: ýlken qalalarda ghana emes, sonymen qatar, iri auyldarda, audan ortalyqtarynda, qala manynda da shaghyn, biraq, tegin sport zaldaryn salu kerek. Seksiyalardaghy jattyqtyrushylargha layyqty jalaqy tóleu kerek. Býginde olar mektep múghalimderining jarty jalaqysyn alady. Deni sau, sport sheberi bolyp tabylatyn azamat 40-50 myng tengemen qalay otbasyn asyrasyn? Osylaysha dene shynyqtyru múghalimderi júmystaryn kýzetke nemese qúrylysqa almastyruda. Al beyimdelip alghan bapkerler bir mezette 3-4 sport mektepterinde júmys isteuge mәjbýr. Sóitkende ghana tәuir jalaqy jinay alady. Al endi bapkerlerge óz shәkirtterining jetistikterin kórsetu kerek qoy. Sondyqtan, bir sportshynyng esimi birneshe sport mektebining tiziminde jýredi. Sondyqtan, bizdegi eseptik qújattardaghy pәlenshe adam sportpen ainalysuda degen tizimdi senimdi týrde eki-ýsh esege azayta bersenizder de bolady.

Shyn mәninde elimizde jattyqtyrushylar men sport seksiyalary tapshy. Bir ózderi 3-4 seksiyany mindettep alghan jattyqtyrushylardan tolyqqandy nәtiyje talap etu mýmkin emes. Sondyqtan, ol 3-4 seksiyanyng istese, tek 1-2-eui ghana tolyqqandy tartyp otyr. Al jas jattyqtyrushylar ózderine qosymsha jýkteme júmys ala almay, basqa salagha ketip qalady. Sәikesinshe, qalanyng bir shetinen ekinshi jetine, aptasyna 3-4 mәrte úzyn-sonar keptelispen jýrip sporttyq seksiyagha qatysqysy keletin úl-qyzdarymyz azayyp barady. Óitkeni, olardyng ata-analarynyng da óz júmystary bar.

Sondyqtan, tek ýlken sport keshenderi ghana emes, әr balagha qol jetimdi, óz ýilerining qasynan sporzaldar kerek. Jәne ondaghy jattyqtyrushylargha qatardaghy pedagogtermen tenestirilgen jalaqy taghayyndau qajet.

Oqushylardyng audandyq, oblystyq dengeydegi sporttyq jarystaryn ýnemi ótkizip túru kerek. Múnday is-sharalardy tolyq qarjylandyru, olardy qosymsha bas aurulardan aryltyp, uaqytty paydaly әri jaghymdy ótkizuge septigin tiygizedi. Sauyqtyru seksiyalaryn qúru, egde jәne orta jastaghy adamdargha arnalghan fitnes ortalyqtaryndaghy sporttyq jabdyqtar men jazylymdargha azamattardyng shyghyndaryn subsidiyalau siyaqty sharalardy jýzege asyru kerek. Europada fitneske jyldyq jazylym 50-60 euro túrady, al bizde onyng qúny myng dollardan asady.

Sporttyng basty mindeti - balalar men jastardyng ghana emes, orta jәne agha úrpaqtyng da ómir saltyn týbegeyli ózgertu. Sonda Qazaqstanda deni sau, pozitivti últ bolady. Jәne adal olimpiadalyq altyn men jenisting auyly da alys bolmaydy.

Dayyndaghan Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz