Júma, 18 Qazan 2024
Janalyqtar 3513 0 pikir 7 Mausym, 2012 saghat 08:49

Ákim Ysqaqtyng aiyby ne?

Ákim Ysqaqty «jiyendik jasady» deytindey Berdaly Ospan degen kim edi nemese orynsyz jabylghan jalagha jany kýigen studentter ýni

Ghalamtordan janymyzdy jabyrqatar myna (http://www.zonakz.net/blogs/user/kto_dokazal_chto_general_sabir_raximov_kazax_/21862.html ) materialdardy oqyp, shynymyzdy aitsaq, ynghaysyz kýige týsip otyrghanymyz jasyryn emes. Búl shyndyq pa, әlde jala ma? Shyndyq bolsa súmdyq eken!? Al eger jala bolsa she, onda túnghysh qazaq tilinde zang jazghan, ózimiz shygharmalaryn oqyp, әnderin sýisine tyndap jýrgen ardaqty jan Ákim Ysqaqty ayaqtan shalu bolu shyqpay ma? Búl әngimeden bizge keregi: tek әdildik pen aqiqat!

Ákim Ysqaqty «jiyendik jasady» deytindey Berdaly Ospan degen kim edi nemese orynsyz jabylghan jalagha jany kýigen studentter ýni

Ghalamtordan janymyzdy jabyrqatar myna (http://www.zonakz.net/blogs/user/kto_dokazal_chto_general_sabir_raximov_kazax_/21862.html ) materialdardy oqyp, shynymyzdy aitsaq, ynghaysyz kýige týsip otyrghanymyz jasyryn emes. Búl shyndyq pa, әlde jala ma? Shyndyq bolsa súmdyq eken!? Al eger jala bolsa she, onda túnghysh qazaq tilinde zang jazghan, ózimiz shygharmalaryn oqyp, әnderin sýisine tyndap jýrgen ardaqty jan Ákim Ysqaqty ayaqtan shalu bolu shyqpay ma? Búl әngimeden bizge keregi: tek әdildik pen aqiqat!

Áytse de, adamdy syrttay qaralay salu týk emes! Bizder, kózi ashyq studentter, búl әngimening ne bolsa da anyq qanyghyn óz kózimizben kórgimiz keldi. Qәzirgi damyghan zamanda búrynghy jazylghan dýniyelerdi tabu qiyndyq tudyrmady. Sol kezdegi «Jas Alash» gazetining tilshisi Ákim Ysqaq jazghan dýniyelerdi múraghattan izdep, tauyp aldyq. Búl 1991 jyly 19-24 qyrkýiek aralyghynda «Jas Alash» gazetinde «General Sabyr Raqymov. Ol turaly ne bilemiz? Qazaqtyng túnghysh generaly atanghan oghan nege tól respublikamyz kónil bólmey keledi?» atty serialy maqalalar eken. Árbir sóilemine mәn berip, shynayy da, naqty jazylghan gazet betterin qayrattanyp, shabyttanyp oqyp shyqtyq. Sózding shyny kerek, әli Kenes Odaghy dep atalatyn uaqytta namysty qozghap, jariyalanghan sol maqaladan keyin oqyrmandar qauymy serpilip, atalghan jariyalanymgha ýn qosypty. Solardyng tek bir-ekeuin ghana nazarlarynyzgha úsynap otyrmyz:

«Kebenek ishinde tanylghan úl»

Jaqynda «Jas Alash» gazetining betinen Ákim Ysqaqaovtyng Kenester Odaghynyng Batyry general-mayor Sabyr Raqymov jóninde jazylghan toptama maqalasyn oqydyq.

Bir týrki týbirden ósip-ónip jeke-jeke daraqqqa ainalyp ketken ózbek pen qazaq halqy arasynda, ózimshildikti keyin serpip tastap,aghayyndy,yntymaqty saqtay otyryp, sheshetin birneshe mәsele bar. Sol kóp mәselening biri - Sabyr Raqymovtyng taghdyry. Ózbek aghayyngha rahmet. Keudesinde altyn júldyzy bar aghamyzdy ardaqtay bilgeni,atyna metro,kóshe berip,kitap shygharyp,arnayy kórkem filim týsirgeni ýshin. Alayda, shyndyq әiteuir bir aitylu kerek qoy. Shyr etip sharanagha oranyp týskendegi shyn últyn aituda túrghan ersilik joq. Búl orayda Ákim Ysqaqov inimizding shyryldaghan ýnin tolyq quattaymyn.

....Jetpisinshi jyldary mening de denem qyzyp, Sabyr Raqymov taqyrybyna biraz izdengenim bar. Biraq, kirisip izdenip jýrgen kisilerding ózi túmsyghyn tasqa soqqan kýy keshti. Odan әri búl taqyryp tynshu tapty. Ári batyr taghdyry - mening tisim batar taqyryp bolmady. Endi, mine Ákim Ysqaqovtyng mәseleni orynda kótergen maqalalar seriyasy «Jas Alash» gazetinde jaryq kórdi...»

Qúlbek Ergóbek («Jas Alash» 5-qarasha,1991 jyl)

Jedel hat

Ákim bauyrym, «General Sabyr Raqymov atty» dýniyendi oqyp, tebirendim de, quandym. Óz últymyzdyng mereyi ýshin qazaqtyng túnghysh generalyn tanytap, halyqqa jariya etkening ýshin rizamyn. El batyrlaryn ardaqtar kez jetti. Eger general aghamyzgha eskertkish ornatylar bolsa, onyng esep qoryna qajetti ýlesimdi qosugha әzirmin.

Sәlemmen, Abash Kәkenov. Tarbaghatay audany, Shyghys Qazaqstan oblysy («Jas Alash» 5-qarasha,1991 jyl)

Biraq ta, múnyng arty osynshama ýlken dau-damaygha úlasatynyn kim bilgen?

Dosynnan qoryqpa, kóp bolsa satar,

Dúshpanynnan qoryqpa, kóp bolsa atar,

Jamandyqqa jylap,

Jaqsylyqqa quanbaytyn adamdardan qoryq, - dep dana qazaq dúrys aitqan eken.

Qúrmetti oqyrman, Berdaly Ospan aghamyzdyng jogharydaghy maqalasyn oqyp, jaghamyzdy ústadyq. «Bar bolsa kóre almaytyn, joq bolsa bere almaytyn» qalyptan qashan arylamyz eken osy?

Berdaly agha, «ashumen jasalghan nәrse úyatpen biter» (B.Frankliyn) degendi estip pe ediniz? Bir batyrymyzdyng qazaq ekenin dәleldedi eken dep múnsha dau-janjal shygharghanymyz abyroyymyzgha syn emes pe? Egerde halyq qalaulysy, últ janashyry Ákim Ysqaq «Sabyr Raqymovtyng qazaq ekenin dәleldegen «men» degisi kelgen bolsa, onda 1991 jyly qyrkýiek aiynda «General Sabyr Raqymov» degen atpen jariyalanghan maqalasynda «generaldyng últy qazaq ekenin dәleldeude enbek etken ghalym Ásilhan Ospanúly» dep jazbas edi. Tipti kózi tirisinde Ásilhan atamyzdyng ózi « Jas Alash» gazetining 5-i qarashadaghy 1991 jylghy nómirindegi «Armanymyz oryndalghanday» atty shaghyn maqalasynda « Ákim Ysqaqtyng «Genaral Sabyr Raqymov» atty maqalasyn oqyp qatty quandym. Ómirimning ózegindey bolghan asqar, alyp armanymday bolyp jýrgen mәselem sheshimin tapqanday sýisindim» dep bagha bermes edi ghoy!. Endeshe, Berdaly agha, úrlyqy dýniyeni qaydan kórip jýrsiz? Qayta әkenizding mәrtebesin úlyqtay otyryp, Sabyr Raqymovtyng túlghasyn biyiktete bilgen, óz halqyna shynayy jýregimen namys otyn úshqyndata otyryp jetkizgen Ákim aghagha riza boldyq! Býgingi jas úrpaq ýshin Ákim Ysqaqtyng múnday mәrtebeli isi, jalyndy jurnalistik zertteui naghyz tәlim-tәrbie dep bilemiz.

Ghalamtordaghy myna maqalalar tura bayaghy 37 jyldardy eske týsiredi. Qanshama jazyqsyz jandar jalghan sózdin, jaghylghan kýiening qúrbany bolyp, amalsyz atylyp ketti emes pe?! Mynany oqyghan kanshama jan, Ákim agha turaly teris oy oilaghan da shyghar, bәlkim?! Alghashqy kezende ózimiz de sonday oida qalghan joqpyz ba? Bizding aitarymyz, júrtty shatastyrmanyz, Berdaly myrza! Kim ekeninizdi bilmeymiz, siz siyaqty aghalarymyz «týimedey nәrseni týiedey etip», joqtan boq shygharyp otyrsa, óskeleng úrpaq,yaghny bizder, kimnen tәlim-tәrbiye, ónege almaqpyz?

Býgingi tanda, tarih qoynauynda qalyp qoyghan sol batyrymyzdy halyqpen qayta qauyshtyrghan azamattarymyzdyng biri - belgili qogham qayratkeri, qalamger Ákim Ysqaqqa jaghylghan kýie ekenine bizding anyq kózimiz jetti.

Áriyne, oiy tayaz, óresi tómen key azamattar ýshin búl oiyn-kýlkining taqyryby shyghar (jogharydaghy oqyrman pikiri haqynda) biraq, tereng oilana týsken adamgha búl mәz bolarlyq dýnie emes!

P.S.

Berdaly agha, jas bolsaq ta bir-bir bas bolugha túrarlyq jayymyz bar dep oilaymyz. «Aqyl - jastan» demey me halqymyz. Qatty aitqan jerimiz bolsa aiypqa búiyrmanyz.

Ghalamtordaghy jalghandyqqa ýndeytin búlmaterialdarynyzdy alyptastaydy degen oidamyz.

L.N.Gumiylev atyndaghy Euraziya Últtyq uniyversiyteti Filologiya fakulitetining studentteri:

Berdenova Ayymgýl

Qondybaeva Gýljanar

Ýsenbaeva Aygýl

Sýleymenova Perizat

Qondybay Sholpan

Qúrmet Qoyshybek

«Abay-aqparat»

0 pikir