Ótken aidyng bas kezinde Resey astanasy Mәskeude EurazEQ-tyng memleketaralyq kenesining otyrysy boldy. Atalghan basqosuda Resey ýkimetining basshysy Vladimir Putin Qazaqstan, Belarusiya, Resey elderi DSÚ-gha aldaghy uaqytta mýshelikke ótu ýshin ýsh memleket bir pozisiyada, birigip júmys atqaratyny turaly aityp, úiymgha birigip kiretini turaly keliskenderin mәlimdedi. Búl kelisim boyynsha, Qazaqstan, Belarusiya, Resey Federasiyasy DSÚ-men osy jyldary jýrgizip kelgen kelissózderin qazirgi kezgi dengeyinde toqtatyp, odan әri ýsh memleket kelisim jýiesin EurazEQ ayasyndaghy ortaq keden odaghy arqyly jýrgizui kerek. Resey, Qazaqstan, Belarusiya jalpy alghanda 200 milliongha juyq tútynushysy bar әlemdegi ýlken ekonomikalyq elder bolyp sanalady, sonymen qatar ýlken ekonomikalyq potensialgha ie bola otyra, ýsh memlekette әli DSÚ-gha kire almay otyr. DSÚ-gha kiruding aldynghy jospary retinde kelisilgen keden odaghy jәne onyng ishindegi birtútas keden alanymen keden tarifteri 2010-shy jyldyng 1-shi qantarynan bastap júmys jasay bastaydy.

Ótken aidyng bas kezinde Resey astanasy Mәskeude EurazEQ-tyng memleketaralyq kenesining otyrysy boldy. Atalghan basqosuda Resey ýkimetining basshysy Vladimir Putin Qazaqstan, Belarusiya, Resey elderi DSÚ-gha aldaghy uaqytta mýshelikke ótu ýshin ýsh memleket bir pozisiyada, birigip júmys atqaratyny turaly aityp, úiymgha birigip kiretini turaly keliskenderin mәlimdedi. Búl kelisim boyynsha, Qazaqstan, Belarusiya, Resey Federasiyasy DSÚ-men osy jyldary jýrgizip kelgen kelissózderin qazirgi kezgi dengeyinde toqtatyp, odan әri ýsh memleket kelisim jýiesin EurazEQ ayasyndaghy ortaq keden odaghy arqyly jýrgizui kerek. Resey, Qazaqstan, Belarusiya jalpy alghanda 200 milliongha juyq tútynushysy bar әlemdegi ýlken ekonomikalyq elder bolyp sanalady, sonymen qatar ýlken ekonomikalyq potensialgha ie bola otyra, ýsh memlekette әli DSÚ-gha kire almay otyr. DSÚ-gha kiruding aldynghy jospary retinde kelisilgen keden odaghy jәne onyng ishindegi birtútas keden alanymen keden tarifteri 2010-shy jyldyng 1-shi qantarynan bastap júmys jasay bastaydy. Búl jerde EurazEQ úiymyna mýshe memleketter arasyndaghy sauda-ekonomikalyq qatynasty keneytu, sonymen qatar 1995-shi jyly negizi qalanghan Keden odaghymen birtútas ekonomikalyq kenistikting júmystaryn tiyimdi týrde jalghastyru, ekonomikalyq yntymaqtastyqty damytu, keden odaghy arqyly ortaq rynok qalyptastyru, tauarlardyn, kapitaldyn, qarjynyn, enbek kýshining erkin qozghaluyna mýmkindik jasau,  sonymen birge úiymgha mýshe memleketterding basqa ýshinshi memlekettermen qarym-qatynasynda ortaq tauar sayasatyn jýrgizu, ortaq valuta engizu, Euraziyalyq transport odaghyn, ortaq agrorynok keshenin damytu, migrasiyalyq sayasatty jýieli týrde jýzege asyru sekildi keleli mәseleler DSÚ-gha kiru aldyndaghy dayyndyq dese de bolady. DSÚ 1995-shi jyly qúrylghan jәne búl úiymgha qazirgi kezde әlemning 153 memleketi mýshe.
Atalghan mәlimdemege deyin ýsh memleket DSÚ-men jeke-dara kelisim jýrgizip kelgen bolatyn. Alayda, ýsh memleket ýkimet basshylarynyng basqosuynan jәne sheshim qabyldanghannan keyin DSÚ-nyng bas diyrektory Paskali Lamy qabyldanghan sheshimder úiym ýshin týsiniksizdeu bolyp otyr dep mәlimdedi. Reseyding keybir sarapshylary, onyng ishinde «Rosnano» memlekettik korporasiyasynyng bas diyrektory, belgili sayasatker, ekonomist Anatoliy Chubays: «Eger de, Resey, Qazaqstan jәne Belarusiya arasynda ortaq keden odaghy qúrylyp, Resey DSÚ-gha osy jol arqyly kirmek bolsa, onda Resey DSÚ-gha mýshelikke kiru jolyndaghy barlyq zandy kelissóz dengeyinen aiyrylyp, onyng ornyna kelissózderdi janadan jәne qaytadan bastau kerek bolady, al búl óz tarapynan Reseyding mýshelikke ótu turaly kelissózderin tipti 2020-shy jylgha deyin úzartyp jiberui mýmkin» - degen bolatyn. Áytse de, Resey ýkimetining viyse-premieri Igori Shuvalovtyng sózinshe, keden odaghymen tauar kluby arasyndaghy kelissózderdi «jana betten bastalghan kelissóz» dep aitugha bolmaydy dep otyr. DSÚ-gha, ortaq keden odaghy arqyly kiru turaly kelisim boyynsha, Qazaqstan 12-shi mausymda DSÚ-men kelissózderin toqtatty. Dәl qazirgi kezge deyin bizding elmen DSÚ-gha mýshe memleketter arasyndaghy jәne jalpy úiym ayasyndaghy kelissózderding 70%-y ayaqtalghan bolatyn, Resey kelissózderding 95%-yn iygerip, al Belarusiya DSÚ-gha kiru ýshin kelissózderding 50%-yn ayaqtady. Belarusiya ýkimetining viyse-premieri Vladimir Semashkonyng pikirinshe, keden odaghy arqyly DSÚ-gha mýshelikke ótu ýshin keminde 10-12 jyl kerek dep otyr, onyng sebebi retinde DSÚ-gha mýshe memlekettermen ekijaqty kelissózder jýrgizu jәne ortaq keden odaghy arqyly, úiymgha mýshe 80 memleketpen qajetti qújattargha qol qoyyluy kerek eken.  Aghymdaghy aidyng basynda AQSh sauda ministri Gery Lok, Qazaqstan, Belarusiya, Resey ýsh memleket qúrghan keden odaghy arqyly DSÚ-gha birigip, bir uaqytta ótui jýzege aspaytyn jospar dep mәlimdedi. Onyng sózinshe búnday shara DSÚ ayasynda bolghan emes jәne búl atalghan memleketterding úiymgha mýshelikke kiruin sozyp jiberedi dep otyr, AQSh sauda ministri. Atalghan pikirmen DSÚ-nyng bas diyrektory Paskali Lamy de kelisip, úiymgha mýshelikke tek qana memleket bolyp kiredi, al memleketterding blok bolyp kirui úiym tarihynda bolghan emes dedi. Qalay bolghanda da, ýsh memleketting ortaq keden odaghy arqyly úiymgha mýshelikke ótemiz degen mәlimdemelerimen josparlary DSÚ basshylyghymen úiymgha basqa mýshe memleketter ýshin kýtpegen jaghday boldy. Al keden odaghy ýshtigining ishinde jetekshi ról atqaryp otyrghan Resey ýshin jәne Qazaqstanmen Belarusiya ýshin de, DSÚ basshylyghymen úiym ayasynda ýlken әseri bar AQSh ekonomikalyq blogy ókilderining atalghan jospardy qoldamaytyndary turaly mәlimdemelerinen keyin, ýsh memleket úiymgha suverendi elder retinde, kelisilgen dengeyge jetken kelissózderin qaytadan jalghastyru kerektigin týsingen sekildi. Búl pikirding shyndyghy retinde, aghymdaghy aidyng 9-y kýni Italiyanyng Akvili qalasynda ótken «Ýlken segizdik» elderi basshylarynyng basqosuynda Resey preziydentining ekonomikalyq mәseleler jónindegi kómekshisi Arkadiy Dvorkovich, Reseyding DSÚ-gha ortaq keden odaghy arqyly kirui ssenariyinen bas tartuy mýmkin degen mәlimdemesi. Dvorkovich Resey, Qazaqstan, Belarusiya DSÚ-men әrbireui jeke-dara kelissóz jýrgizip, ýsh memleket bir uaqytta jәne bir shartta kiru tiyis dep otyr. Resey preziydenti kómekshisining sózinshe, DSÚ-gha birtútas memleketter blogy bolyp kiru qiyn jәne búl uaqytty sozumen qatar kóptegen qosymsha problemalar tuyndatady, sol sebpeti әr memleket kelissózdi ózinshe jýrgizgeni dúrys dep, ýsh el sarapshylarmen júmys toptary atalghan eki joldyng qaysysy tiyimdi ekenin saralauda dedi. Sonymen qatar ol Resey keden odaghynan bas tartpaydy dep mәlimdedi.
Búl mәlimdeme Resey basshylyghynda DSÚ-gha kiru boyynsha ortaq pozisiyanyng joq ekenin anyq kórsetip otyrghan sekildi. Resey ýkimeti DSÚ-gha keden odaghy arqyly ótken dúrys dep sheship, kórshi elderdi úiymgha birigip ótuge shaqyryp jәne onyng ýstine Qazaqstan úiymgha mýshelikke ótu boyynsha kelissózderin toqtatu turaly praktikalyq kadamdary jýzege asyrudy bastap qoysa, Resey preziydenti әkimshiligining búl mәselede kózqarasy bólekteu sekildi. Ony Resey perziydenti kómekshisining mәlimdemesinen angharugha bolady. Onyng ýstine Reseymen Belarusiya arasyndaghy songhy kezderdegi «et», «sýt», «gaz» kiykiljinderi de búl mәselede óz izderin qaldyrghany belgili. Sonymen qatar Resey preziydenti kómekshisining jogharyda atalghan mәlimdemesi TMD kólemindegi ekonomikalyq yntymaqtatystyq jobalarymen keden odaghy arqyly DSÚ-gha birigip kiru turaly qabyldanghan sheshim-josparlardyng tek «sóz» ekenin kórsetip otyr.
Qazaqstan TMD ayasynda jәne halyqaralyq dengeyde ekonomikalyq, mәdeni, bilim jәne t.b. salalardaghy yntymaqtastyq sayasatyn jýrgizip, ony qoldap kele jatyrghan birden-bir memleket. Osy joly da Resey ýkimetining keden odaghy arqyly DSÚ-gha birigip kireyik degen bastamasyn qoldap, osy ýshin jeke memleket retinde DSÚ-men kelissózderin toqtatyp qoydy. Endi Resey basshylyghy ýsh memleket birigip qabyldaghan sheshimdi ózgertkileri kelip otyrghan synayly. Onyng qalay bolatynyn aldaghy jaqyn uaqytta kóre jatarmyz. Búl jerde bastysy, Resey ózining últtyq mýddesin kózdep otyrghany anyq. Beligilisi Resey de, Qazaqstan da aldaghy 2010-2011-shi jyldary DSÚ-gha kire almaydy. Al bolashaqta DSÚ-gha biz jeke memleket bolyp kirmeiz be, әlde Resey, Belarusiyamen birigip kiremizbe, búl súraqtyng jauabyn uaqyt enshisine qaldyrghan dúrys sekildi.

“Abay inform”