Gazetimizding ótken sanynda («Úyat-ay, ÚBT! Qyzdardyng ishkiyimderinde nelering bar?» №46, 08.06.2012.) ÚBT tapsyrar aldynda  sheshinuge mәjbýr bolghan týlekter jayyn jazghan bolatynbyz. Endi solarmen jolyghyp, әngimelesuding sәti týsti. Astana qalasyndaghy Ghaly Ormanov atyndaghy №7 mektep-gimnaziyanyng týlekteri S.Seyfullin atyndaghy Agrarlyq uniyversiytette birinshi mausym kýni test tapsyrghan. Biraq emtihangha kirer aldynda «tintu operasiyasy» óte belsendi jýrgizilgen-di.

Gazetimizding ótken sanynda («Úyat-ay, ÚBT! Qyzdardyng ishkiyimderinde nelering bar?» №46, 08.06.2012.) ÚBT tapsyrar aldynda  sheshinuge mәjbýr bolghan týlekter jayyn jazghan bolatynbyz. Endi solarmen jolyghyp, әngimelesuding sәti týsti. Astana qalasyndaghy Ghaly Ormanov atyndaghy №7 mektep-gimnaziyanyng týlekteri S.Seyfullin atyndaghy Agrarlyq uniyversiytette birinshi mausym kýni test tapsyrghan. Biraq emtihangha kirer aldynda «tintu operasiyasy» óte belsendi jýrgizilgen-di.

Tilshi keledi degendi estip, mektepke jinalyp otyrghandar kórgen soraqylyqtaryn jayyp saldy. Mektep bitirushi Maqpal Maylybaevanyng aytuynsha, birinshi mausym kýni ÚBT tapsyrghan. Alayda auditoriyagha kirer aldyndaghy tintu shekara beketinen ótkende bolatyn asa manyzdy tekseristerden birde-bir kem týspegen. «Tekseruge kirgen boyda kóilegimning týimesin týgel aghytyp, eki qolymdy kóterip túruymdy ótindi. Mening aldymda tekserilgen test tapsyrushy qyzdardyng birining ishkiyiminen shporgalka tapqan eken. Sodan bolar, tekserip bolghan song kóilegimning etegin kóterip, ishkiyimimdi de sheshuimdi ótindi. Ne derimdi bilmey, aitqandaryna moyynsúndym. Olar úyatty mýshelerimdi ústap kórdi. Sosyn kiyinip ýlgermesten kabiynetten shygharyp jiberdi. Álgi bizdi sheshindirip teksergender mektep inspektorlary eken» deydi Maqpal múnayyp. Jalghyz Maqpal ghana emes, Jadyra Bekjanova da osynday soraqylyqty kórdi. Kezekshilikke bekitilgen ýsh tekserushi búlay qorlaydy dep mýldem oilamaghan ol «Bizdi ÚBT tapsyrushy emes, kósheden ústap әkelgen әldekimderdi tintkendey qyldy. Syrt kiyimimizdi ghana sheship teksere me desek, sheshinuimizdi talap etti. Oghan kóne almaytynymyzdy aityp edik, olar ish kiyimderine deyin sheshinder dep ózderi sheshindire bastady. «Ishkiyimindi shesh» degende, «etekkirim kelip túr» edi desem oghan qaramastan ózderi sheshindiruge kiristi. Onysymen qoymay proklatkandy qolyna ústa dep búiyrdy. ÚBT-da  ne oqyp, ne jazyp otyrghanymyzgha qaraytyn shama bolmay, janaghy әreketten keyin birazgha deyin óz-ózimizge kele almay men-zeng bolyp otyrdyq» deydi ol.

Shekten shyqqan tekseristing zangha qayshy ekenin algha tartqan Áygerim Bәkirovanyn estigeni «Zanynnyng atasyna nәlet» degen jauap. Jaghasyn ústaghan Áygerim aqylgha qonymsyz tekseriste qansha jerden zanshyl bolsa da, sheshinuge mәjbýr bolypty. «Sonday tekserude ózimdi test tapsyru emes, qúddy qylmyskerdey sezindim. Olar keybir týlekterding qaltasynan shpor tapqan sayyn rahattana kýlisip alady da, kelesi týlekti ozbyrlyqpen tinte bastaydy» deydi Áygerim Bәkirova bizben әngimesinde.

Syrtta túryp, balalaryna tileules bolghan ata-ana Gýlshat Jýnisova qyzy ÚBT tapsyryp shyqqannan keyin jaghdaydyng tap osylay bolghanyn aitqan sәtte, aghyl-tegil jylaudan basqa amaly qalmaghan. Ayalap ósirip otyrghan qyzyna әlgi inspektorlar «Nege kóilek kiyip kelgensin?» - dep  úrsyp qoyghany taghy bar. «Osynday shekten shyqqan tekseruden keyin qyzym eki kýn boyy ózine ózi kele almay jýrdi. Tekseru degende osylay namysqa tiige bola ma eken?» - deydi Gýlshat. Tekseristing salqyny qatty bolsa da 89 ball alghan Aydana Jýnisova «Testileuge kirgende koloniyagha kirgendey boldyq» deydi birinshi mausymdy bassyzdyqty eske alyp. «Test aldyndaghy tekseriste, birden júlqylaugha kóshken mektep inspektorlarynyng mindeti - qalay da qaltamyzdan shpor tabu sekildi kórindi. Beyne-bir jospar oryndau ma deysin». Bәrinen de balasy mektep bitirgen Mayrash Erghazyqyzy esimdi ata-ananyng múny qayghydan kem emes. ÚBT-sy bar bolsyn, tekseristen keyingi qyzynyng kýizelisi ýy ishine uayym bolyp, berekeleri qashqangha úqsaydy.  «Balamyz dәrethanagha ketse ya balkongha shyqsa ózine qol júmsap qoya ma dep zәre-qútymyz qashty» deydi keyuana.

Biyl shәkirtteri mektep bitirgen Aygýl Toyghanbaeva talay jyldan beri Gh.Ormanov atyndaghy №7 mektep-gimnaziyasynda qazaq tili men әdebiyetinen sabaq berip keledi. Sol kýni Agrarlyq uniyversiytetke barghan Aygýl qol juyp jatqan inspektorlardan test tapsyrushylardyng jayyn súraghan.  Sóitse әlgiler: «Oy, nesin aitamyz. Ish kiyimderine deyin tekserdik» - depti birden. «Nege?», - dese olar shimirikpesten: «Ol ministrlikten kelgen tapsyrma» - degen. Sony estip, degbiri qalmaghan Aygýl Toyghanbaeva: «Osynday tekseristen balalar bilgenderin úmytyp qalyp otyr. Mysaly, mening synybymda matematikadan 4 pen 5-ke oqyp jýrgen birneshe oqushy ekilik aldy. Qalaysha olar sýrinip ketti? Eger ÚBT aldynda osylay bolmaghanda, eshtenege alandamay-aq test tapsyrar edi. Bәri tekseru kezindegi psihologiyalyq soqqynyng kesiri. Basqasy basqa, etekkiri kelip jýrgen oqushy qyzdardyng ishkiyimin sheship tekseru degen ne súmdyq?» deydi ashynyp.

Janat Aytova Ghaly Ormanov atyndaghy №7 mektep-gimnaziyasyn basqarghaly biraz jyl bolghan. Oqushylary jyl sayyn jaqsy jetistiktermen kórinip jýr. Degenmen, «Maghan oqushylarymnyng emtihannan alghan baghasynan góri, әr balanyng amandyghy men tәrbiyesi qymbatyraq» - deydi ol. Aytuynsha, ÚBT tapsyryp shyqqan oqushylarynyng eniregende etekteri jasqa tolghan. «Jezókshelerdi teksergendey tintetin olar oqushylardy kim dep sanaydy? Osyday jaghdayda bәrimiz jyladyq. Búryn ÚBT-da oqushylarmyzdan shpor shyqsa betimizge basatyn. Mynau tekseristing jónin úqpadyq. Sodan keyin ÚBT-sy bar bolsyn! Test tapsyrugha barghan әrbir oqushylarymnyng qolyn  alyp: «Eshteneden de qoryqpandar!» - dep jigerlerin janydym» - deydi mektep diyrektory J.Aytova hanym.

Mәselening mәnisi osylay bolyp jatqanda oqushylar ýshin alandaghan Mәjilis deputaty Gýljan Qaraqúsova hanym: «Osynday tekseris jasaghan arnayy qyzmet ókilderining ýstinen qylmystyq is qozghau kerek. Búl týlekterding ar-namysyna núqsan keltiru. Inspektorlardyng búlay isteuine eshqanday da rúqsat berilmegen. Múndaygha jazany Bilim jәne ghylym ministrligi emes, Ishki ister ministrligi berip, osy sharuamen tikeley ainalysuy tiyis» dep oy tastady. Al halyq qalaulysy Ergen Doshaev: «Mәseleni zerttep, jan-jaqty qarau kerek. Sodan keyin baryp sheshim shygharsaq» degennen ózge eshtene aitpady.

Qúitúrqy tekseris tek 7-shi mektep týlekterimen ghana shektelmegen kórinedi. Olarmen qatar test tapsyrghan  № 40, 65 mektep oqushylary da osynday tәrtipting qúrbany bolghanyn aitady. Biyl ÚBT-da temirdey tәrtip ornatpaq bolghan ministr Baqytjan Júmaghúlovty úyatqa qaldyrghan osy bir kelensish jaytqa kinәliler óz jazasyn alady degen ýmittemiz.

«Halyq sózi» gazeti