1991 jyly kóktemde  Almatydaghy qazirgi Baluan Sholaq atyndaghy sarayda Múqaghaly Maqataevtyng 60 jyldyghyna arnalghan aitys ótti. Negizinen studentter qatysqan búl aitystyng ekinshi kýninde bir oqys oqigha boldy. Jambyldan kelgen aitysker, Taraz memlekettik pedagogikalyq institutynyng kórkemsuret fakulitetining studenti Maraltay Ybyraev bir qayyrymnan keyin qolyn bir siltep,  ornynan túryp jýre berdi. «Qap, keshe «attyng basyn» biraz jiberip edi, bas jazyp ýlgermegen ghoy...» - dedi mening qasymda otyrghan bireu. Bir kýn búryn ol tәp-tәuir aitysqan bolatyn.
Sirә, basyn dúrystap alsa kerek, aitys ayaqtalyp, qorytyndyny jariyalar sәttegi ýziliste Maraltay óz betimen sahnagha shyghyp, óleng oqyp túrdy...
Sol jyly kýzde kurstasymyz Baqyt Ámetaev jiyrma birdenege tolyp, әl-Faraby kóshesining boyynda pәter jaldap, atap ótetin boldyq. Qaydan kele qalghanyn bilmeymin, sol tughan kýnge Maraltay da qatysty. Jaqynnan túnghysh ret kóruim. IYegi aiyr bitken, qasqyr bet,  sary jigit eken. Udar-dudar shashy da búzyq ekendigin әigilep túr. Eshteneden qysylmaydy. Búrynnan tanityn adam sekildi bizben birden aralasyp ketti. Tilek aityp óleng oqydy. Múqaghalidyng qúlpytasynda jazylghan  «Áriyne, suyq qayghy, suyq qayghy...»  dep bastalatyn jyrdy epigraf qylyp alghan ólen. Kýshti oqidy eken. Júrt du ete qaldy. Men qasymda otyrghan Ádilge qaradym: «Qalay?».  Botpanov ezuin qisaytty: «Erunda!».

1991 jyly kóktemde  Almatydaghy qazirgi Baluan Sholaq atyndaghy sarayda Múqaghaly Maqataevtyng 60 jyldyghyna arnalghan aitys ótti. Negizinen studentter qatysqan búl aitystyng ekinshi kýninde bir oqys oqigha boldy. Jambyldan kelgen aitysker, Taraz memlekettik pedagogikalyq institutynyng kórkemsuret fakulitetining studenti Maraltay Ybyraev bir qayyrymnan keyin qolyn bir siltep,  ornynan túryp jýre berdi. «Qap, keshe «attyng basyn» biraz jiberip edi, bas jazyp ýlgermegen ghoy...» - dedi mening qasymda otyrghan bireu. Bir kýn búryn ol tәp-tәuir aitysqan bolatyn.
Sirә, basyn dúrystap alsa kerek, aitys ayaqtalyp, qorytyndyny jariyalar sәttegi ýziliste Maraltay óz betimen sahnagha shyghyp, óleng oqyp túrdy...
Sol jyly kýzde kurstasymyz Baqyt Ámetaev jiyrma birdenege tolyp, әl-Faraby kóshesining boyynda pәter jaldap, atap ótetin boldyq. Qaydan kele qalghanyn bilmeymin, sol tughan kýnge Maraltay da qatysty. Jaqynnan túnghysh ret kóruim. IYegi aiyr bitken, qasqyr bet,  sary jigit eken. Udar-dudar shashy da búzyq ekendigin әigilep túr. Eshteneden qysylmaydy. Búrynnan tanityn adam sekildi bizben birden aralasyp ketti. Tilek aityp óleng oqydy. Múqaghalidyng qúlpytasynda jazylghan  «Áriyne, suyq qayghy, suyq qayghy...»  dep bastalatyn jyrdy epigraf qylyp alghan ólen. Kýshti oqidy eken. Júrt du ete qaldy. Men qasymda otyrghan Ádilge qaradym: «Qalay?».  Botpanov ezuin qisaytty: «Erunda!».
...sodan ýsh-tórt jyl ótkennen keyin Tarazdan Almatygha qayta almay jýrgen kýnderding birinde osy әngimeni Maraltaygha aitqanym bar. - «Shynymen solay dedi me? - dedi Maraltay tura úratyn adam sekildi maghan tóne qarap. - IYә, - dedim men de sol qolymdy tosqauylgha qoIYgha ynghaylay berip. - «Ádil sol kezding ózinde myqty eken ghoy, - dedi Maraltay kenet qos  qolymen basyn ústay alyp. - Shynynda da «erunda»  edi ghoy».
Men keyin sol ólendi Maraltaydyng oqyghanyn kórgenim joq. Jinaqtaryna da enbedi. Soghan qaraghanda, rasynda da,  «erunda» bolsa kerek. Biraq osy ólendi jazarda Múqaghalidyng basyna baryp,  yrym etip,  bir uys topyraqty qyshyrlatyp jegen Maraltaydy aqyn aruaghy ýnemi jelep-jebep jýrgeni haq.
Kelesi jyly Maraltay ózi oqityn  pedagogikalyq institutta shygharmashylyq kesh ótkizetin bolyp, Almatydan Ámirhan Balqybek, Baqytjan Qosbarmaqov, Saghyndyq Rzahmetov, Múrat Tileubergenovter Tarazgha attandy. Kesh әdemi ótipti. Biraq ayaghy daugha úlasqan. Dastarhan ýstinde «Qúday bar ma, joq pa?» - degen taqyrypta sóz talastyrghan Baqytjan men Maraltay egesip qalady da, jigitter ekige bólinipti. «Qúdaygha senetinder»  Baqytjangha erip, týn ishinde dereu poyyzgha minedi de, «qúdaysyzdar»  Maraltaymen birge Tarazda  qalyp qoyady.
...1993 jyly qysta Maraltay Almatygha keldi. Birjola. Oqudan ýshinshi ret shygharylypty. Sodan astanagha tartyp otyrghan. 5-jataqhanagha kelip, Jaras Sәrsek, Ámirhan Balqybekterge at basyn tirepti. Sosyn bizge keldi.  
Búl jolghy Maraltay búrynghy Maraltay emes edi. Ólenderi súmdyq ósipti. Sony yrghaq tapqan. Oralymdary tipti ghajap!

Qúday - kókte!
Men - jerdemin, jerdegi -
Qalamymda taghdyrymnyng kermegi.
Mandayyma túryp qalghan aghyp kep,
Ghasyrlardyng aighyz-ayghyz órnegi...

...advokattardy mensinbes búl Ajal deytin - auyr zan,
Salamat bolsyn imanyn,  baqúl bol, kókem Bauyrjan...

Birinen biri ótetin ólender. Jýregindi suyryp alarday. Alqymyna ashy óksik kepteledi. Eki kózin tars  júmyp alyp, tenselip túryp óleng oqityn perige arbaldyq ta qaldyq. Ózi  «Mening dramam» - dep oqyghan «Qyzyl óleni» tipti  tolqytty.

QYZYL ÓLEN

Qasiretke boyalghan ba,  qyzghyl týn,
Qiyr-qiyr qyrattar da qyzghyltym.
Qosa agharar qosaghasyn ansaydy,
Qoyly auylgha qighan edi ol qyz qylqyn.

Mandayymdy sýiep qúlpytasyna,
Ata-anam men bauyrymnyng kep basyna.
Jazylmaghan jyrymdy oqyp túramyn,
Qazylmaghan qabirimning qasynda.

Áueli bizdi osylay «tizerletip» alghan Maraltay endi Jazushylar odaghyna qaray bet búrdy. Dәl sol kezde onda bir mýshәira bolyp jatty.  Ishimizde Maraltay da bar, biz de ólenderimizdi tapsyrdyq. Búryn da birneshe ret osylay talaptanghanymyzda: «Adam kóbeyip ketti» degen syltaumen bizdi bәigeden alyp tastaghan bolatyn. Búl joly da kesh tizginin ústap otyrghan Nesipbek Aytúly solay habarlady: «Pәlenshe-týgensheler әli jas. Qúday qalasa, búlardyng aldarynda әli talay mýshәira bar. Al qazir naghyz túlparlar baq synap jatyr...».
Biz әdettegidey «óiyy...» dep baryp moyynsúna berip ek, Maraltay shat-shәlekey boldy. Ejireye qaraydy: «Qalay, men óleng oqymaymyn, ә?». Biz iyghymyzdy kóteremiz.
Foyede u-shu bop túr edik,  basqyshpen tómen týsip kele jatqan  Esenghaly Raushanov pen Iran-Ghayyp kórindi. Maraltay kenet boghauyz aralasqan ólenmen Esaghana arnap «oda» oqydy.
-    Ket-ey, mynau kim? - dedi Esaghang shoshynyp.
-    Men, zamannyng zanghar aqyny,  Maraltay Ybyraevpyn, - dedi búl qolyn úsynyp.
Iran-Ghayyptyng kózi janyp ketti:
-    Al óleng oqy!
Maraltay eki qoldy  eki jaqqa jayyp jiberip óleng oqydy. Eki aghamyz ghana emes, әri-beri  ótip bara jatqandar da túra qalyp,  tyndady.
-    Myqty! - dedi Iran-Ghayyp alaqanyn shapattap.
-    Aytynyzshy, men myqty aqyn emespin be?
-    Sen - úly aqynsyn!
Dәl osy sózdi kýtip túrghanday, Maraltay anaday jerde ýrpiyip túrghan bizge jalt búryldy: - Áy, aittym ghoy senderge: «Men úly aqynmyn! - dep. - Iranbek  agha, aitynyzshy, mynalar senbeydi.
Jinalyp qalghan júrt du kýldi.  Maraltay dereu janymyzdan ótip bara jatqan fotografqa ózimsine aiqaylady: «Áy, bizdi tartyp jiber». Sóitti de,  aghalaryna búrylyp: - «Kәne, eki jaghyma túra qalynyzdar. Keyin Maraltaymen birge suretke týskenbiz dep maqtanyp jýresizder ghoy», - dedi arsalanday kýlip. Ózderi de kezinde tentektikpen attary shyqqan eki aghamyz mәz bola kýlip, túra qaldy.
-    Al endi osynday úly aqyngha óleng oqytpay túr, - dedi Maraltay suretke týsip bolghasyn. - Osy dúrys pa, Iranbek agha?
-    Áriyne, dúrys emes! Iran-Ghayyp jyldam basyp, sahna jaqqa ketti de, sәlden son: - «Qazir shyghasyn, dayyndal!» - dedi Maraltaygha.
Maraltay shyqqan kezde Iran-Ghayyp aiqay saldy: «Úr, Maralbay!». Sirә,  aty anyq esinde qalmasa kerek.
Mine, Maraltay sahnagha (barlyq maghynasynda aityp otyrmyz - B.B.) osylay shyqty.
...Qay redaksiyagha da  «buy búrqyrap»,  erkin kirip baratyn búirabasty shygharmashylyq orta jyly qabyldady. Bir gazet ashylyp, ekinshisi jabylyp jatqan alasapyran uaqyt. Sol tústaghy eng myqty basylymdardyng biri - «Aziyanyn»  әdebiyet jaghyn qaraytyn aqyn Ábubәkir Smayyl keremet alghysóz jazyp, Maraltaydyng ólenderin A2 formatymen shyghatyn gazetting eki betine jariyalady. Búl qoghamdyq-sayasy gazet týgili, әdeby basylymdardyng da «saltynda» joq dәstýr edi. Basqa da gazet-jurnaldar onyng jyrlaryn jarysa jariyalap jatty.
Adalyn aitu kerek, әdebiyetke dәl osy Maraltay siyaqty dýniyeni dýr silkindirip kelgen talant az. Sirә, kezinde Tólegen osylay kelse kerek.  Bas-ayaghy tórt-bes aidyng ishinde Almatynyng kirpiyaz әdeby ortasynyng kónilinen shyghyp qana qoymay, sýiikti aqynyna ainalu - ekining birining mandayyna qona bermeytin baqyt! Kez kelgen búryshta túra qalyp óleng oqityn Maraltaydy, әdeby orta ghana emes, milisionerler de, alyp shahardyng týkpir-týkpirindegi jataqhanalardyng vahterleri de tez tanyp aldy. Eger týnde bireu esigindi tarsyldatyp, sәlden song syndyryp, kirip kele jatsa, ol - Maraltay! Ágәrәki, jataqhanagha qonbay, tanertengilik kelgeninizde, topsasynan synghan esiginiz qabyrghagha «sýienip», bólmeniz jolbarys shapqan qostay bolyp jayrap jatsa, taghy da Maraltaydyng «qoltanbasy».  Bizding esigimizdi ghana qaqsa jaqsy ghoy, ol - mýiizi qaraghayday әdebiyet alyptarynyng da esigin solay ózimsine qaghatyn. Birde marqúm Esjan Aynabekov ekeui tanghy saghat tórtterding shamasynda Hamit Erghaliyevting ýiine barypty. Esjannyng búryn
qariyamen azdap aralas-qúralastyghy bolsa kerek. Týn ishinde mazasyn alghandy kim jaqsy kórsin, Hamang da asa jyly shyray tanyta qoymapty. Biraq eskining kózin kórgen kisi emes pe: - Ay, balalargha shay әkel! - depti kempirine. Basy synyp bara jatqan Maraltay múny estip,  kilt búzylady: «Tamalar shay ishpeydi, agha!». «A, ne deyt?!  Ay, kempir, koniyak әkel!». Hamang da - tama, Maraltay da - sol rudan ghoy. Tuystyghyn osylay bildirgen jas perini aqsaqal osylaysha koniyakpen «úshyqtapty».
Birde  5-jataqhanagha jetip qúlaghan Maraltay 1-kurstyng qyzdarynyng esigin syndyryp,  kirip barady. Olar aiqay salyp, jataqhana milisionerin oyatady. Aqyndy jaqsy tanityn ol: «Ay, Maraltay, kishkentay qyzdarda neng bar, jýr», - dep alyp bara jatsa, әlgiler: «A, búl kisi Maraltay aghay ma, qaldyryp ketiniz...»  - dep shu-shu etip, tәrtip saqshysynyng qolyna jarmasatyn kórinedi. Sodan týn ishinde qazan kóterip, basyn jazyp berip,  tang atqansha onyng ólenderin tyndapty. Aqyndy qadirlegen osynday qaryndastardan qalay ainalmaysyn?!
Sol tústa Maraltaydyng tanymaldylyghyn arttyra týsken taghy bir oqigha boldy. Jyr  әleminde janartauday atylyp,  Almatynyng jaymashuaq, mamyrajay әdeby ómirin  astan-kesten etken inisining teris jolgha týsip bara jatqanyn angharghan Israyl Saparbay aghasy «Jas qazaq» gazetinde «Hat jazdym,  qalam alyp Maraltaygha» dep bir bet óleng arnady. «Araqty qoy, sen jýrgen jer mýshәiragha ainalsyn!» degen maghynadaghy ólender. Gazet shyqqan kýni: - «Osy aqylyn bir jartysyn qoyyp otyryp, aitpay ma eken?» - dep tas-talqan bolghan Maraltay ile jauap jazyp, gazetting kelesi nomerine jariyalady. Toptama ólenning biri mynaday:

Hat jazypsyz,  qalam alyp qaghazgha,
Bir bet óleng baq bola ma baghy azgha?
Syy bola ma kýii qashqan bәngige,
My bola ma aqyly azdau sabazgha?

Ishu kerek!
Siz de ishiniz, ishem men,
Keshelerdi kórip kýnde kýshengen.
Tәnir tanyp sýigeninshe mandaydan,
Ajal alyp ketkenshe kisenmen!

... Osynday kýnderding birinde Maraltaydyng auylynan habar jetti. «Qyzyl ólende» aitylatyn jesir jengesi 40-qa tolyp, sony atap ótpek eken. Bir emes,  ýsh jedelhat keldi. Ýsheuin ýsh adam salypty. «Ay, jigitter, qorqyp otyrmyn. Bayaghyda sheshem ólgende de osylay ýsh jedelhat salyp, aldap shaqyrtyp alghan. Maghan bireuing ergendering dúrys shyghar...» - dedi Maraltay. Sәl aqyldasqannan keyin, Ámirhan eretin boldy.
Ertenine Maraltay bizding bólmege jetip keldi. Jylarman halde. «Mende dos joq qoy, dos joq...». Sóitsek, Ámirhannyng bir sharuasy shyghyp, bara almaytyn bolypty. Bizde - birneshe kýnnen keyin Hasan Kәrimovting emtihany. Júrt:  «Jylyna bir adamdy oqudan shygharady...» - deytin qaharly Kәrimovtin! Batyrbolat ekeumiz bir-birimizge qaradyq. Shygha almaytynymyz anyq. Biraq...
-    Seysenbige deyin kele alamyz ba?
-    Áriyne, kelemiz! - Maraltaydyng kózi jarq ete qaldy, - Toy bolsa da, qaza bolsa da senbige deyin birjaqty bolady ghoy. Jeksenbide Tarazgha kelip, poyyzgha minsek, dýisenbi kýni Almatyda bolmaymyz ba?
-    Tәuekel, tarttyq!
Ekeumiz bireulerden qaryzgha  aqsha alyp, poyyzgha mindik. Tarazda Maraltaydyng Janatay aghasynyng ýiine baryp,  kóz jetkizgesin, toydy bastap kep jiberdik...
...Mine, avtobustan týsip, Bayqadamda túrmyz. «Mynau - Artyghalidyng ýii», - dedi Maraltay bir ýidi núsqap. Ekeumiz «Kommunargha» baratyn jolgha týstik. «Kommunar» - Maraltaydyng tughan auyly. Osynda mektepke barghanda әli birneshe dybysty anyq aita almaytyn saqau úl birden klastaghy  Gýlbanu esimdi әdemi qyzgha ghashyq bolypty. Suret saludy sol qyzdyng beynesin shimaylaudan bastaghan. Álgi shópjelke: «Ybyraev suretimdi sala beredi...» - dep múghalimge shaghynyp, boqmúryn ghashyqtyn  jaghdayy biraz qiyndaydy. Degenmen, birden beti qaytyp qalsa, Maraltay bola ma, endi óleng jazugha kirisedi. Qyz kergigen sayyn búl ólendi ýdete týsedi. Sondyqtan  qazaq óleni Gýlbanugha da qaryzdar...
Sol «Kommunargha» jayau tartyp kelemiz «Ázirge osylay atalady. Bolashaqta  «Maraltay» dep atalatyn auyl ghoy! - deydi Maraltay qulana kýlip.
Jengemizding mereytoyyn dýrildetip ótkizdik.  Ertenine Tarazda jigitter kýtip aldy. Sol jigitterding qonaqjay qúshaghynan qútyla almadyq. Almaty, QazMU, emtihan...  birte-birte bualdyr tartyp,  alystay berdi.  Tarazdyqtar Maraltaydy han kóterip, kýtedi eken. Kýnde - duman, kýnde - toy. Týn ortasynda kez kelgen jataqhananyng esigin qaghamyz. «Kto tam?».  Orys kempirlerding úiqyly-oyau ýni estiledi ar jaqtan. «Ya ghoy, apa, ya ghoy...» - deydi bizding jýgermek. «A, Maraltay, ty chto liy...» - kýnkildegen kempirler esik ashyp jatady...
Tanerteng túrghanda «Kýn bata Almatygha qaytamyz (Tarazdan Almatygha qaray poyyzdar tek keshte jýretin, - B.B.)», - deymiz. Sóitsek, Tarazda kýn batpaydy eken ghoy...
Sonymen on kýn degende es jidyq. Men sol joly bauyrymnyng ong jaq qabyrghanyng astynda ekenin bilip qayttym. Al Maraltay keyde menimen, keyde basqa jigittermen ýzdiksiz «jortyp» jýrdi. Onyn, tipti, liftige, dalagha, molagha qonyp qalyp jýretin kýnderi kóbeydi. Sonday kýnderding birinde ol ózining ataqty  «Ádilasyn» jazdy.

Ua, Ádila!
Mynau qalyng qorymgha,
Bir basyma qos Ay qadap kirip em.
Siri demmen sert tayysqan kýni, Men.
Birinshisi - aruaqtar,
Songhysy -
Jasyl óndi ghasyl gharaq tiriden.

Ua, Ádila, ainalayyn, Ádila!
Qapelimde shygha kelip múnnan siz,
Múndana almas misyzdardy múndanghyz.
...Qara týsti qalampyrdy qúshaqtap,
Qúlpytastan kýlip qarap túrghan qyz.

Ana bolu baqytyna jete almay, on tórtinde jalghannyng jaryghynan kóship,  Maraltaymen molada «kezdesken» bir ýiding «kózining aghy men qarasy»  osylay ólenge ainaldy.
Jalpy, osy ólenge qatysty әrtýrli әngime boldy. Bir jiynda Túmanbay agha jaqtyrmaghan synay tanytty. Maraltay qynghan joq. Al jastar tez jattap aldy.
Meyirhan Aqdәuletúlynyng tilimen aitsaq, «Maraltay qazaqy ólendegi «ótirik yzyludyn» saltyn búzghan aqyn». Óz jýregining týbine tereng boylaghan ol kónili neni qalasa, sony jazdy. «Anau qalay qarar eken, mynaghan únamay qalmas pa eken?» - degen oy búl shirkinde bolghan emes. Álemdik suret ónerining tylsymyna ýnilgen onyng ishine jiylghan qazyna san týrli boyau bolyp, qazaq ólenining betine qalqyp shyqty. Búl turaly keyinirek Ámirhan Balqybek «Modiliyany hәm Maraltay» atty ghajap maqala jazdy.          
Maraltay ýlken-kishi demey, aqyndardyng bәrimen aralasty. Kóp aqynnyng ólenin jatqa oqityn ony aghalarymyz da jaqsy kórdi. Jalpy, ózi aitqanday, «Almatyda oghan jaqsylyq jasamaghan adam joq». Jazushylar odaghy ony toptama ólenderimen-aq mýshelikke qabyldady. «Jas qazaq» gazetining bas redaktory, marqúm Núrlan Mәukenúly júmysqa aldy. Núrtóre Jýsip basqaratyn «Jas Alashta» әkesining ýiinde jýrgendey tayrandaytyn.
Ol  qay ortada da hannyng balasynday alshandap jýredi. «Men eng myqty aqynmyn!» - deydi. Tipti «Zaman-Qazaqstan» gazetining tilshisi Kýlpara Júmaghaligha súhbat bere otyryp: «Alla Taghalany eseptemegende, Múhammed payghambar (oghan Allanyng iygiligi men sәlemi bolsyn), Qaztughan, Abay, Mahambetten keyingi myqty aqyn - menmin! - dep saldy birde. «Ay, Qúdaydan qoryqsanshy...» - degen tilshige: «Qúdaydan jasyrmaghandy Kýlparadan jasyram ba? - depti qasqan. Búl da ýlken shu boldy.
Gýlnәr Salyqbaydyng keshine barghanymyz da - bir hikaya. Sahnagha bettey bergende shege ilip ketip, shalbary dar ete qaldy. Basqa adam bolsa, shyqpas edi, al Maraltay shyqty. Jyrtylghan shalbardan sany jyltyrap túryp, óleng oqydy. Áuelde kýle bastaghan júrt sәlden song siltidey tyndy.
Birde Talghat Temenovting «Mahabbat beketi» atty filimining túsaukeserine bardyq. Bas keyipkerding biri,  qazir de san jigitting jýregin dir etkizetin aru Bayan Esentaeva ol kezde tipti ýlbirep túr. Perishte dersin.  «Shirkin, myna qyzdyng betinen bir sýier me edi...» - dedim men auzymnyng suy qúryp. «Ói, sony da sóz dep. Kettik». Maraltay jyldam basyp bardy da,  jayalyqtay auzymen Bayannyng betin kóme saldy. Mening endi sýigim kelmey qaldy. Jay ghana qolyn qysyp, qúttyqtadym...
«Al, jigitter, men ýilenemin», - dedi bir kýni. Qasynda Aynúr atty tompighan sary qyz bar. Bir pәterde kishigirim jolashar jasadyq. Jaras әueletip әn saldy,  Ámirhan óleng oqydy. Batyrbolat ekeumiz jas júbaylarmen birge poyyzgha otyryp, Tarazgha bet aldyq. Odan әri qaray Sarysugha tarttyq. «Kommunarda»  Rayymbek aqsaqaldyng shanyraghyn ústap otyrghan Bergentay aghamyzdyng ýiine kelin týsirdik. Betashar rәsimi jasaldy. Biraq Maraltay ol kelinshegimen úzaq túra alghan joq. Azghantay kýn júbaylyq ómirden qalghan belgi - «Ay-Núr» atty júqa kitap qana...
«Ay-Núr» - Maraltaydyng túnghysh jinaghy. Esenghaly Raushanov «Jazushy» baspasyna diyrektor bolyp kelgen sәtte shygharghan 7 kitaptyng biri.
Túratyn jeri joq,  júmyssyz kýnder Maraltaydy әbden qajytty. Otbasylyq jaghdayy anaday bolghany taghy bar.  Ishkilikke salynyp bara jatty. San aqyndy merziminen búryn ana jaqqa attandyrghan búl indettin  mening dosymdy da «ertip» kete jazdaghan kezi kóp. Birde ol men júmys isteytin Ghylym akademiyasy janyndaghy «Ádebiyet jәne óner institutyna» kirip keldi. Men otyratyn kabiynetke emes, Ghylymy kenes ótip jatqan diyrektordyng kabiynetine. Sirә, hatshy qyzdyng shamasy kelmey qalsa kerek. Týsi qashyp ketken ol esikten kirip kele jatqanda, ishtegi júrt antarylyp qaldy. Men ornymnan atyp túryp, Maraltaydy sýirey-mýirey syrtqa úmtyldym. Sóileuge de shamasy joq, bitip túr. Dereu bir dýngirshikten bir jarty alyp ek, onymyz aseton qosylghan araq bolyp shyqty. Bergen aqshamdy tartyp alghanday bop, әreng aldym. Ne isterimdi bilmey daghdaryp túr em, Maraltay qolymen «Kino ýii» jaqty núsqap, birdene aitqan boldy. Dereu sol jaqqa tarttyq. Ony oryndyqqa otyrghyzyp, eki rumka araq alyp kelip em, qoly qaltyrap, ishe almady. Endi qapsyra qúshaqtap,  auzyna qúidym. Ekinshi rumkany ishkende ter búrq ete qaldy. «Býkil ómirim kóz aldymnan ótti jana. Dәl osydan bir apta búryn marqúm dәl osy jerde Ayaghan Shәjimbaevtyng basyn jazyp berip edim. Ol sol kýni keshke qaytys bolyp ketti. Jana kelgen kezde men sol kisining ornynda otyrghanymdy anghardym.  Al sen mening ornymda otyrsyn. Mening de uaqytym jetken eken ghoy dep oiladym...» - deydi iytin.
Kóp úzamay, ekinshi ret ýilendi. JenPIY-ding aspiranturasynda oqityn Aqtolqyn da óleng jazady eken. Tәp-tәuir ólender. Búl kezde Maraltay Jazushylar odaghynyng shygharmashylyq ýiinde túrdy. Bir kezde talay úly shygharmanyng jazylu sәtine «kuә bolghan»  alyp ghimarat búl kezde qanyrap qalghan-dy. Gaz, jaryq bәri qiylghan, qarausyz qalghan ýide Maraltay jalghyz ózi «patshalyq» qúratyn.
Oghan:
Bes kýn oidym besiginning bederin,
O, kishkentay, qaytalanbas ólenim.
Shýmeginnen shýmeteying shyqsa aman,
Kórimdi de ózing qazsang dep edim - dep óleng jazdyrghan Júmatay osy ýide túrghanda dýniyege keldi. «Júmaghannyng atyn qoydym. Ýidegilerge aityp em: «e, jaraydy, әiteuir,  «taymen» ayaqtalsa boldy»  dedi...» - dep mәz. Shynynda da Rayymbek aqsaqaldyng balalarynyng attary Birtay, Iltay, Iztay, Janatay, Bergentay, Maraltay bolyp keletin.
Biz otyzgha tolghanda Maraltay úsynys jasady: «Bәrimiz birigip, bir shygharmashylyq kesh ótkizeyik». Biz kótkenshektep baspaghasyn, Odaqtyng ghimaratynda  jeke shygharmashylyq keshin ótkizetin boldy. Jýrgizushisi - men. Ákemteatrgha baryp,  Bolat Atabaevpen aqyldasyp ek, ol kisi: «Maraltaydyng ózinen góri onyng ólenderin әrtister oqyghany dúrys!» - dedi. Sóitip Maraltaydy óz keshinde qonaq qyp otyrghyzyp qoyyp, teatr әrtisterine óleng oqyttyq. Sheraghang bastaghan ýlkenderden bastap, endi qalam tartyp jýrgen bozbalalar men boyjetkenderge deyin týgel qatysty. Óte bir әdemi kesh boldy. Bitken son, qúdaya-qúdauanda, bizding jigitter de kisi bop jan-jaqqa súhbat berip jatty. Sodan song Maraltaydyng «patshalyghyna» tarttyq...
Kóp úzamay Maraltay ýzildi-kesildi araqty qoyyp ketti. «Jas Alash» sýiinshi súrap, elge jariyalady. Bir adamnyng araqty qoyghany basylym arqyly jariyalanghanyn búryn kim kórgen, búl da bir qyzyq eken.
«Ay» dep atalatyn ekinshi kitaby shyqqanda, men Aqtóbede edim. Maraltaydyng maghan jazyp jibergen qoltanbasy mynaday: «Bauke, bayaghy kýnderding bodauyna tatysa, al myna,  atana nәlet kitapty!» Búlay dep tek jyndy Maraltay ghana jaza alady...
«Qazaq әdebiyetinin» jastargha arnalghan qosymshasyn shygharghanda, Maraltay alghashqy nomerde Jaras Sәrsekke tapsyrys berip, Ádil Botpanov turaly material jariyalady. Jarastyng búl maqalasy  kenetten joghalyp ketken Ádildi izdeuding basy edi. Sol qosymshada istey jýrip, talay jas darynnyng mandayynan sipaghan Rayymbekting balasy keyinirek Qazaqstan Jazushylar odaghy Artyghaly Ybyraevqa arnalghan mýshәira úiymdastyrghanda da osy isting basy-qasynda jýrdi.
Jastar demekshi, bizden keyingi buynnyng jigitterining birazy Maraltaygha qarap boy týzedi. Maraltay bolamyz dep jýrip, ýiin taba almay qalghandar da bar...
2001 jyly Tәuelsizdikting 10 jyldyghyna arnalghan  «Mening Qazaqstanym» atty ýgit-nasihat poyyzynyng qúramynda Aqtóbege kelgen Maraltaymen men qapelimde kezdese almay qaldym. Ertenine ýige kirip kelgende, quanyshymda shek bolmady. Qasynda bir jigit bar. Birdeneni býldirip jýretin әdetine salyp, Qandyaghashta poyyzdan týsip qalyp, keri qaray tartyp ketipti. «Seni kórip keteyin dep keldim» - deydi. Qalay riza bolmaysyn, ә?
Jastar arasynan Imanghaly aghasynan birinshi bolyp ýy alghan da  - Maraltay. Onyng ólenin qadirleytin aghalarynyng biri Sayat Janatbekúlynyng aqynnyng ózi joqta  ýiine kirip, ishin jihazgha toltyryp qoyghany da - anyzgha bergisiz әngime.
Ol bertinde «Kentavr» atty gazetting bas redaktory boldy. «Ya budu poetom toliko dlya poetov» - dep Velimir Hlebnikov aitqanday, kez kelgen kisinin  tisi bata bermeytin basylymnyng da oqyrmandary aiqyndalyp qalghan-dy. Ókinishke qaray, ol gazetting de «ghúmyry» úzaq bolghan joq...
Maraltay birneshe jyldan beri Qazaq radiosynda enbek etip keledi. Onyng aqyn-jazushylardyng «kuhnyasyn» ashyp kórsetetin «Kindigimdi kesken júrt» atty jobasy  júrtshylyq asygha kýtip otyratyn habargha ainaldy. Ol jaqynda sol habardyng birin Ádil Botpanovqa arnapty. «Sen bizding ruhany basymyz edin... Bizding buynnyng noqta aghasy sen edin» - depti. Has talanttardyng birin-biri moyyndauy da - erlik.
Taraz pedagogikalyq institutyna bozbala kezinde týsken Maraltay diplomyn  23 jyldan keyin aldy. Býginde uniyversiytetke ainalghan oqu ornynyng basshylyghy tentek úldary el tanyghan azamat bolghan kezde shaqyrtyp alyp, qolyna qújatyn  ústatty. Aqynnyng ýshinshi ret oqudan shyghyp ketuine sebepker bolghan orys tili pәnining oqytushysy Áliya Álpeshqyzy qatty qysylyp, keshirim súrapty. «Qoyynyz, apay, men sizge rahmet aitayyn dep jýr edim!» - depti búl. - «Qalay?» - deydi apay kózi baqyrayyp. - «Eger siz bolmaghanda men institut bitirip, auylgha tartatyn edim. Kóp bolsa, bir mektepting múghalimi atanar edim. Al myna jerde sizding arqanyzda Almatygha  ketip qaldym, ózimdi de, ólenimdi de el tanydy. Sizge myng alghys, apay!» Búl - Maraltaydyng riyasyz kónili ekenine men senemin. Óitkeni ol ylghy Áliya Álpeshqyzyna syrttay alghys aityp jýredi.
Búghan deyin Jastar odaghynyn, «Daryn» jastar memlekettik syilyghynyng laureaty atanghan Maraltay 2008 jyly «Kentavr» atty kitaby ýshin halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghyn iyelendi.
Kitap atauynyng - «Kentavr» ataluynyng reti bar.  Býginde Mәjilis deputaty,  әdebiyetti erekshe qadirleytin Amanjan Rysqaly - Maraltaydyng shygharmashylyghyn den qoyyp oqityn azamattardyng biri. Kitaptaghy «Kentavr» atty óleng osy Amanjangha arnalghan.  Kitap shyqqasyn Atyrauda dýrkiregen kesh ótip, Amanjan bastaghan azamattar aqyngha temir túlpar mingizdi. Keyin sol kesh Almatyda jalghasty. Byltyr Aqtóbede de әdemi kesh ótti. Aqtóbeden keyin Qyzylorda shaqyryp әketti.
E, Maraltay Qazaqstannyng qay týkpirinde jyr keshin ótkizse de jarasady!  Óitkeni ol - ózi aitqanday: «Ýsh jýzge aty mәlim Maraltay»  emes pe?!
Jalpy, Kentavr atauy - Maraltaydyng ózine de keledi. Kentavr - jartylay adam, jartylay jylqy beynesindegi bolmys qoy. Maraltaygha qarap ta ony - tútastay adam dep qabyldau qiyn... Onyng jyrlarynda kindigindi baghzy zamandardaghy babalar ruhymen jalghaytyn qúdiret bar.
Aqtóbe qalasy
«Abay-aqparat»