- Qazaq telejýrgizu­shi­lerining shetelden ýireneri bar ma?
- Meninshe, ýirenerinen góri, ýireteri mol. Sebebi qazaqy iyirim, qazaqsha týsinik basqa úlys pen últta joq. Qazaq - sózge óte she­shen ha­lyq. Tipti adamzattyng aqyl­dysy Abaydy Tobyqtynyng bir shaly bir-aq auyz sózben toqtatqan. Sonday halyqqa kim ne ýiretedi? Shyn qazaq­tan sheteling ýirenui kerek.
- Qazirgi jas telejýr­gi­zushi­ler­ding arasynda kóni­linizden shygha­tyny kimder?
- Bizden keyingi buynnan kóz­ge týskeni - Qasym Aman­jol. Aluan-aluan jýirik bar, әline qaray shabady. 80-90-jylghy tele­viziyamen sa­lystyrghanda, qazaq teleón­dirisi óte qúldyrap ketti. Sóz­ding qasiyetin týsiner telejýr­gizushiler bar ma, joq pa, oila­nar­lyq saual.
- Múnday qúldyraugha ne sebep dep oilaysyz?
- Berekesizdik. Óz últyna mú­ryn­shýiire qaraghandyq. Tele­viy­ziyagha darynsyz bas­shylardyng toptasyp kelui. Jurnalistikada súryptau­dyng dúrys jýrmeui.
- Kógildir ekranda әn­shi­lerdin, ataqtylardyng shyghuy kóptep beleng ala bastady. Osyghan qalay qaray­syz?
- Qazaqta «It joqta, shosh­qa ýredi» degen maqal bar. Sondyqtan da daryndy әnshi bolsyn, ol jurnalist emes. Onyng qoghamdaghy róli, at­qaratyn qyzmeti mýldem bas­qa. «Aqylyna aiyrbasta kýl­kindi, qaytesing sol kýlki degen shirkindi. Beyqam kýlip óspegen song óz basym, Únatpaymyn sol kýlkini birtýrli» deydi Mú­qaghali. Tórt qaghazdy seksen eki dublimen jazyp jýrgen әnshilerding beti jyl­tyrap kóringenmen, teleón­diris manynda jýrgen rejisserding jýikesin júqartyp, ope­ratordyng býkil qan-sólin iship bitkender.
- Biraz eldi aralaghan jur­na­lissiz. Sizdinshe, qay elding jurna­listikasy dúrys ba­ghyt ústanghan. Qanday erek­she­lik bar?
- Ár elding jurnaliys­tika­sy­­nyng ereksheligi - óz ota­nyna qyz­met etuge, óz últyna jaqsylyq ja­saugha úmtylady. Ózin-ózi joq­tay­dy, ózin-ózi izdeydi, ózin-ózi dә­ripteydi. Abay aitqanday: «Birin­di qazaq, biring dos, kórmeseng isting bәri bos».
- Jekemenshik telear­nalardyng qazaq jurnaliys­tikasyna paydasy qansha­lyqty dep oilaysyz?
- Jekemenshik telear­na­lar - qazaq jurnalistika­sy­na shabyl­ghan balta. Olardyng jiberetin dý­niyelerin eshkim kórmeydi. Bizding kórer­men­derge arzanqol dýniyeler únaydy. Mysal ýshin «Bazar joq­ty» alayyq. «Bazar joq­tyn» bә­dik­terin tyndaydy. Al endi Qúr­man­ghazy, Tәttimbet tu­raly tú­shym­dy dýnie úsyn­shy, kóretin adam qalmaydy. Auditoriyany týrik serial­dary tartyp aldy. Sonyng bәri qazaq jurnalistikasynyng tamyryna balta shauyp jatyr.
- Telejýrgizushilerding sóz sap­tauy, sóileu mәde­niye­tine jur­na­listik túrghydan berer baghanyz?
- Men qazirgi telejýrgizu­shi­lerding sózderimen kelis­peymin. «Tolyghyraq tilshimiz bayandaydy» deydi. Ol nege «tolyghyraq» bayan­daydy, nege «tolyq» bayanda­may­dy?! Ar­tyq qylamyz dep, tyrtyq qy­latyndar tipti kóp. Zeyin Álip­bek, Janarbek Áshimjandar qan­day edi?! Sózge ústa, jaz­ghandary shymyr. Qazirgi telejýrgizushiler Qazaq­stangha emes, qazaq últyna qyzmet etui kerek. Sózding kiyesin týsinui kerek.
- Ángimenizge raqmet.

Cúhbattasqan
Araylym RUSLANQYZY

"Ayqyn" gazeti