Basy: Qazaqstandaghy sayasy partiyalardyng imidjik tarihy

2007 jylghy mamyrda Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasyna ózgerister men tolyqtyrular qabyldau preziydenttik jýiening preziydent-SQO-parlamenttik jýiege kóshui ýshin jaghday jasay otyryp, sayasy partiyalardyng róli men mәrtebesin aitarlyqtay kýsheytti. 2009 jylghy aqpanda «Sayasy partiyalar turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zanyna partiyalyq zannamany yryqtandyrugha baghyttalghan ózgerister men tolyqtyrular engizildi.

Zangha engiziletin ózgerister men tolyqtyrular demokratiyalyq prosesterdi ilgeriletuge, sayasy jýieni odan әri damytugha jәne qoghamdyq qatynastardyng barlyq salalarynda sayasy partiyalardyng rólin arttyrugha, sonday-aq partiyalar qyzmetining úiymdyq-qúqyqtyq mәselelerin jetildiruge baghyttalghan. Saylau turaly zannamadaghy ózgerister Mәjiliske keminde eki partiyanyng ótuine kepildik beredi. Eger saylaudaghy ekinshi partiya jeti payyzdy jinamasa da. Búl rette Parlamentke ótken partiyalardy memlekettik qarjylandyru qamtamasyz etiledi.

Endi qazaqstandyq partiyalar eldegi sayasy ýderisting basty qatysushylarynyng biri bolyp otyr. Qazaqstan qoghamynyng sayasy jýiesining qúrylym qúraushy elementteri retinde partiyalardyng ósip kele jatqan róli, sonday-aq halyqtyng sayasy mәdeniyetining jalpy dengeyin arttyru sayasy partiyalardyng imidjin qalyptastyru erekshelikterin zerdeleudi ózektendiredi. Ári BAQ osy mәselege qatysty problemalyq oily maqalalardyng jazyluyna týrtki boluda.

Jurnalister tarapynan Qazaqstan Respublikasynyng sayasy partiyalarynyng imidjin taqyrybyn qalamyna azyq etuining ózektiligi mynaday faktorlarmen baylanysty.

Birinshiden, sayasy qyzmetke qoyylatyn ósip kele jatqan talaptar men júmys istep túrghan qazaqstandyq sayasy partiyalardyng jetkiliksiz tiyimdi júmys isteui arasynda oryn alyp otyrghan qayshylyqtar.

Ekinshiden, sayasy instituttar retinde jetekshi partiyalardyng tiyimdi imidji Qazaqstan Respublikasynyng demokratiyalyq memleket retindegi tútas imidjining negizgi qúramdas bóligi bolyp tabylady.

Ýshinshiden, qazaqstandyq sayasy partiyalardyng imidjin qalyptastyru saylaushygha Yqpal etuding tiyimdi qúraly bolyp tabylady, partiya men olardyng biylik qúrylymdaryndaghy kóshbasshylaryn zandastyrumen baylanysty birqatar manyzdy mindetterdi sheshuge mýmkindik beredi.

Tandau jaghdayynda sheshim qabyldau kezinde elektorat ýshin aiqyndaushy sayasy partiyanyng imidji bolyp tabylady, ol kóbinese sol nemese ózge partiyanyng shyn mәninde bildiruimen aitarlyqtay erekshelenedi. Sayasy partiyanyng naqty imidjin anyqtau búqaralyq sanany manipulyasiyalau dengeyin tómendetuge mýmkindik beredi,halyqtyng qalyng jigining sayasy mәdeniyeti men әleumettik belsendiligin qalyptastyrugha alghysharttar jasaydy.

Qazirgi uaqytta sayasy imidj mәselesi negizinen sayasy kóshbasshylar ýshin zerdelenedi jәne әzirlenude, sayasy partiyalar ýshin aitarlyqtay mәz emes. Qúrylymdy, qalyptastyru jәne translyasiyalau tetikterin, sonday — aq partiya imidjining tiyimdilik faktorlaryn taldaytyn syndarly júmystardyng jetkiliksizdigi-osynyng barlyghy sayasy partiyanyng bedeline ong nemese teris әser etetin jaghdaylar men faktorlardy anyqtau qajettiligin negizdeydi.

Qazaqstan Respublikasyndaghy songhy jyldardaghy saylau nauqandaryna otandyq BAQ betterindegi jurnalistik taldaular kórsetkendey, jappay sanada qanday da bir sayasy partiyanyng ong beynesining boluy saylauda alghan dauystardyng sanyna tikeley baylanysty. Osyghan oray, sayasy partiyalardyng imidjin qalyptastyrudy BAQ betterindegi jurnalistik zerdeleu qazaqstandyq partiyalardyng tiyimdi sayasy imidjin qalyptastyru mindetin subekivti jәne obektivti túrghydan naqtylay bildi. Osyghan baylanysty Sayasy imidj mәselesi jurnalister tarpynan keninen sóz etile bastady.

Búl orayda qazaq jәne orys tildi jurnalistikada partiyalardyng sayasy imidjin qalyptastyrudaghy bilim, әleumettik, últaralyq qatynas, memlekettik til t.b. taqyryptar keninen sóz etip keledi. Endi osy aitylghandargha jeke-jeke toqtalmaqpyz.

Jalghasy bar...

Ábil-Serik Áliakbar

Abai.kz