Qaghys estigen joqsyz. Euraziyalyq odaq ózara sauda-sattyqty endi rublimen jasauy әbden mýmkin. EAEO elderi arasyndaghy memleketaralyq eseptesulerge endi rublidi de qospaq. Búl turaly Euraziyalyq ekonomikalyq komissiya mәlimdedi.

«Biz EAEO kelisimshartaryna ózgerister engizudi úsynyp otyrmyz. Ol boyynsha, memleketaralyq eseptesulerdi endi rublimen de jasaugha mýmkin bolmaq», - depti EEK mýshesi Andrey Slepnev.

Slepnevting sózin basqasha týsindirsek, «endi EAEO elderi ózara sauda-sattyq jasaghanda rublimen eseptesedi» degen sóz.

Ol óz sózinde: «Reseylik rubilge kóshu degen sóz – dollardan bas tartu degendi bildirmeydi. Kim dollarmen tólegisi kelse, әri qaray da tóley beredi. Ózara eseptesu mehanizmi júmys isteui ýshin balama tólem valutasy retinde engizip otyrmyz», - depti.

Ári qaray: «Biz qazir últtyq valutadaghy esep aiyrysularmen ózara saudada valutalyq shekteulerdi jenildetu mәselelerin talqylap jatyrmyz. Búl EAEO elderi arasynda búrynnan aitylyp kele jatqan mәsele. Qazir óz sheshimin tabatyn bolsa, dәl uaqyty», - depti.

Slepnevting aituynsha, qazirding ózinde EAEO elderi arasyndaghy sauda-sattyqta rubliding ýlesi 76 payyzdy qúrapty (2021 jyldyng esebi boyynsha).

Biz elge esim-soylary etene tanys azamattardan osy mәselege qatysty pikir súraghan edik.

Reseyding baybalamy – «Sugha ketken tal qarmaydynyn» tirligi

Berik Dýisembinov, Mәjilis deputaty, «Aq jol» fraksiyasynyng mýshesi:

- Jalpy, EAEO degende jalghyz súraq – salyq týsimderin rublige auystyru mәselesi ghana emes, odaqtyng ózine qatysty da súraq kóp. Qazirgidey, әlemdik pademiya men odan keyingi ekonomikalyq daghdarys jәne geaosayasy ahualdar ushyghyp túrghan kezende memlekettik mýddemizge qatysty súraqtar óte kóp. Biraq, búl súraqtar populistik baybalamgha salynbay, myqty sarapshylardyng qatysuymen sheshilui kerek.

Ekonomikalyq soghysta (qazirgi ahualdy solay atamasqa shara joq) elimizding ekonomikalyq jaghdayyn algha jyljytu ýshin – EAEO men EEK-te bizding osy salany jaqsy týsinetin eng myqty mamandarymyz otyruy kerek. Óitkeni, qarap otyrsanyz, qanday sheshimder qabyldansa da (EAEO ayasynda) bizding Qazaqstannyng mýddeleri tysqary qalyp jatyr.

EAEO-gha kirgen kezdegi bizding maqsatymyz qanday edi? Maqsatymyz – búny ýlken naryqqa ainaldyru, Resey, Belarusi arqyly ýlken Europa naryghyna shyghu bolatyn. Al endi qarap otyrsanyz, bizding dýkenderimizdegi tauarlardyng jartysynan kóbi Reseyding tauarlary. Oghan qosa, qazirgi Ukraina men Resey arasyndaghy soghystyn, Reseyge salynyp jatqan býkil sanksiyalardyng salqyny bizge tiii әbden mýmkin. Sondyqtan, Ýkimetting shúghyl mindeti – osy salada, osy baghytta júmys isteytin bizding qyzmetkerlerdi, mamandardy kýsheytu kerek. Búl óte manyzdy!

Bizdi Qúday osylay qosyp qoyghannan keyin, búdan biz eshqayda qashyp qútyla almaymyz. Jeti jarym myng shaqyrym shekaramyz bar. Sondyqtan, biz búdan qútylugha emes, aqyldyraq bolugha tiyispiz. Bizding mamandarymyz bilimdirek boluy kerek. EEK-te, EAEO-da bizding atymyzdan bala-shagha emes, auzynyng duasy bar, salmaqty túlghalar otyru kerek. Sózin ótkize alatyn, kerek bolsa, aldap, arbap, elding mýddesine júmys istey alatyn azamattar otyruy kerek. EAEO-da Qazaqstan atynan tek qana statist bolyp otyru – soghysta útyludan da jaman. Shap-shaghyn memleket bola túra, kórshi memleketke qaraptan-qarap jem bolu – ýlken útylys.

Ózimizding tól valuta – egemendigimizding belgisi. Sondyqtan, EAEO-da ortaq valuta engizu degen әngimege eshqanday bas qatyrudyng qajeti joq. Óitkeni, ol mýmkin emes! Reseyding qazirgi baybalamy - «Sugha ketken tal qarmaydy» degenning kórinisi. Ýlken shiykizat memleketi bola túra, Reseyde gaz ben múnaydan, jerding astyndaghy temir-tersekten basqa óndiretin esh tehnologiyasy joq. Sondyqtan «ortaq valuta rubli bolady» degen byljyraq әngime.

Ár nәrsening bir qayyry bar ghoy. Reseyding Ukrainamen soghysy, damyghan elderding Reseyge qarsy sanksiyalary rasymen de, bizge bir mýmkindik ashar. Sondyqtan, dәl osynday kezde elding mýddesin oilaytyn azamattar EAEO-gha baruy, Qazaqstannyng pozisiyasyn qorghauy kerek.

EAEO-nyng maqsaty - búrynghy Kenes odaghynyng elderin ózining «qúshaghyna alu»

Dos Kóshim, sayasatker:

- Rublige kóshu Reseyding 7-8 jyl búryn bastaghan sayasaty ghoy. Kerek deseniz jalghyz rubli emes, bir basqarau organy, bir zang shygharu organy, bir parlament degenge deyin kóterdi. Jalpy, jeke memleketting ózining aqshasyn kýsheytu maqsatynda óz aqshasyna sauda-sattyq jýrgizui praktikada bar nәrse. Qazir Reseyding energetikalyq shiykizatyn rublimen satamyz deui osyghan baylanysty. Eng qyzyghy, ekonomister rublimen satu Qazaqstangha sәl-pәl paydasyn beredi deydi. Sebebi, bizding tenge men rubli bir-birimen baylanysty.

Biraq әriyne, Resey ýshin Euraziyalyq odaqtyng birdey aqshagha kóshui bizdi tәuelsizdigimizden aiyrudyng naqty bir joly. Resey múny bayaghydan ashyqtan-ashyq aityp jýr. Kezinde Euraziyalyq odaqty qúrghanda 14 payyzyn ózge elderge berip, basqasynyng bәrin óz qolyna alghany belgili. Búl bizding tәuelsizdigimiz ýshin, geosayasatymyz ýshin óte qolaysyz.

Euraziyalyq odaq qúrghandaghy maqsaty sol bireu-aq, búrynghy Kenes odaghynyng elderin ózining «qúshaghyna alu». Sonyng biri - osy ekonomikalyq jol.

EAEO-dan bas tartpasaq – «Mәskeumen» birge su týbine ketemiz!

Arman Shoraev, qogham qayratkeri:

- Euraziyalyq ekonomikalyq odaqtyng ortaq rubli kenistigin qúruy mýmkin emes dýniye. Biz tengemizden aiyrylsaq, tәuelsizdigimizden aiyrylamyz. Elding qamyn oilaytyn azamattar búghan eshqashan jol bermeydi.

Jaqynda Kaspiy qúbyr konsorsiuymy jabylyp qaldy. Odan Qazaqstan eki aidyng ishinde 150 milliardtay shyghyn kórdi. Búl qastandyqty jasaghan Resey Federasiyasy.

Resey qazir sanksiyanyng qúrsauynda qaldy. Sondyqtan biz bolashaghymyzdy oilasaq Euraziyalyq odaq, Kedendik odaqtan shyghuymyz kerek. Eger bas tartpasaq - Reseylik әskery kememen birge batamyz. Býkil әlemning Reseyge salyp otyrghan sanksiyasyna qosyluymyz kerek.

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz