Elimizdegi medisina salasynyng sapasyna syn kóp aitylatyny ótirik emes. Bәlkim, búghan aradaghy bәsekelestikting bolmauy sebep. Osynyng aldyn alu ýshin Densaulyq saqtau ministrligi Birynghay últtyq densaulyq saqtau jýiesin jasaghan bolatyn. Keshe osy jobany densaulyq saqtau ministri Jaqsylyq Dosqaliyev Astanada Ýkimet basshysy Kәrim Mәsimovting tóraghalyghymen ótken Ýkimet mәjilisine talqylaugha úsyndy. Ýkimet mýsheleri densaulyq saqtau salasyna múnday janalyqtyng qajet ekenin úghynsa kerek. Jobany maqúldap ta jiberdi. Ministr birynghay últtyq jýie medisinalyq mekemeler arasynda bәsekelestik tudyrady, sol arqyly joghary sapagha qol jetkize alamyz dep senedi. «Búl jýie birneshe mәselening sheshimin tabady. Eng birinshi, Qazaqstandaghy barlyq medisina mekemelerining arasynda bәsekelestik ornaydy», - dedi Jaqsylyq myrza jýiening jaqsylyghynan ýmit etip.

Búl jýie barlyq medisinalyq mekemege ortaq. Jekemenshik bolsyn, ýkimettik bolsyn. Yaghny bәsekelestikke bәri týsedi. Bәsekelestik qaydan payda bolady? Birynghay últtyq densaulyq saqtau jýiesining sharty boyynsha, adamgha emdeletin jerdi tandaugha erkindik berilgen. Yaghny qay jerding medisinalyq qyzmetine kónili tolady, sol jerge baryp emdele alady. Osy sebepten de ózge medisinalyq mekemeler endi ózining as-suyna emes, kliyentting qas-qabaghyna qarap júmys isteytin bolady.

Elimizdegi medisina salasynyng sapasyna syn kóp aitylatyny ótirik emes. Bәlkim, búghan aradaghy bәsekelestikting bolmauy sebep. Osynyng aldyn alu ýshin Densaulyq saqtau ministrligi Birynghay últtyq densaulyq saqtau jýiesin jasaghan bolatyn. Keshe osy jobany densaulyq saqtau ministri Jaqsylyq Dosqaliyev Astanada Ýkimet basshysy Kәrim Mәsimovting tóraghalyghymen ótken Ýkimet mәjilisine talqylaugha úsyndy. Ýkimet mýsheleri densaulyq saqtau salasyna múnday janalyqtyng qajet ekenin úghynsa kerek. Jobany maqúldap ta jiberdi. Ministr birynghay últtyq jýie medisinalyq mekemeler arasynda bәsekelestik tudyrady, sol arqyly joghary sapagha qol jetkize alamyz dep senedi. «Búl jýie birneshe mәselening sheshimin tabady. Eng birinshi, Qazaqstandaghy barlyq medisina mekemelerining arasynda bәsekelestik ornaydy», - dedi Jaqsylyq myrza jýiening jaqsylyghynan ýmit etip.

Búl jýie barlyq medisinalyq mekemege ortaq. Jekemenshik bolsyn, ýkimettik bolsyn. Yaghny bәsekelestikke bәri týsedi. Bәsekelestik qaydan payda bolady? Birynghay últtyq densaulyq saqtau jýiesining sharty boyynsha, adamgha emdeletin jerdi tandaugha erkindik berilgen. Yaghny qay jerding medisinalyq qyzmetine kónili tolady, sol jerge baryp emdele alady. Osy sebepten de ózge medisinalyq mekemeler endi ózining as-suyna emes, kliyentting qas-qabaghyna qarap júmys isteytin bolady.

«Jana jýiening basty artyqshylyghy - qazaqstandyq azamattar kez kelgen medisinalyq mekemeni ózderi tandap, ondaghy qyzmetter ýshin aqy tóley alady. Búl otandyq medisina salasyndaghy bәsekelestikti kýsheytip, ony qarjylandyrudyng ashyqtyghyn qamtamasyz etpek», - deydi ministr. Al eski jýiening qazirgi jýieden aiyrmashylyghyn, kólenkeli tústaryn da Jaqsylyq Dosqaliyevting ózi ashyp aityp berdi. «Densaulyq saqtau salasyn qarjylandyrudyng qazirgi jýiesi tómendegidey kemshilikterge iye: dәrigerding tandau erkindigine mýmkindik joq, kórsetiletin medisinalyq qyzmet ashyq emes, azamattardyng sanitarlyq jauapkershiligi joq, yaghny azamattar tarapynan para beru jaghdaylary kezdesip jatady», - dedi Jaqsylyq Aqmyrzaúly.

Ministr jana jýie ense, medisina salasyndaghy jeng úshynan jalghasqan jemqorlyqqa da tosqauyl bolady degen ýmitte. «Jana jýie medisinalyq qyzmet kórsetuding barynsha ashyq boluyna mýmkindik beredi», - deydi elimizding bas dәrigeri.

Densaulyq saqtau ministri Jaqsylyq Dosqaliyevting aituynsha, atalghan jýieni 2010-2015 jәne 2016-2020 jyldar aralyghyn qamtityn eki kezeng boyynsha qoldanysqa engizu josparlanyp otyr.
Endigi mәsele mynada: «Al eshkim bas súqpaytyn auruhanalardyng jaghdayy qalay bolmaq?» - dep súraq qoydy Premier Kәrim Mәsimov ministrge.

«Onda ol mekemeni basqa maqsatta qoldanamyz», - dep jauap berdi Jaqsylyq myrza.

Taghy bir mәsele, medisina salasy boyynsha qazirgi aimaqtargha bólinetin qarjy da әdiletsizdikke úrynyp jatatyn kórinedi. Ministr búl problemany da jana jýie retteydi dep senedi. «Mәselen, býgingi tanda Astana qalasy boyynsha bir adamgha 19 myng tenge bólinse, ontýstik aimaqtarda ol 7000 tengege de jetpeydi. Sonday-aq Qaraghandyda stasionardyng baghasy 88 myng tenge bolsa, Ontýstik Qazaqstan oblysynda onyng qúny 44 myng tengeni qúrap otyr. Búl әdiletsizdik emes pe? Sondyqtan jana jýie osynyng bәrin rettep, medisinalyq qyzmetterding sapasyn kóteru maqsatyn da kózdeydi», - deydi J.Dosqaliyev.

Premier-ministr Kәrim Mәsimov jana jýieni engizu bir kýnning sharuasy emes ekenin aitty. Ol halyqtyng jýie jayynda aitylghan pikirlerimen sanasu kerek ekenin de eskertti. «Jalpy alghanda, men býgingi aitylghan pozisiyalardy qoldaymyn. Sondyqtan búl jýiege óte úqypty, bayyppen kelgenimiz abzal», - dedi Ýkimet basshysy.

ONTÝSTIKTING JYRYN AYT...

Ýkimette qaralghan taghy bir mәsele - Ontýstik Qazaqstan oblysynyng problemalary. Múnday mýmkindikke oblys әkimi Asqar Myrzahmetov alghys aityp alyp, sheshilmegen týiinderdi tizbeley bastady. Bilim jәne ghylym ministri Janseyit Týimebaevtyng aituynsha, býginderi Ontýstik Qazaqstan oblysy mektepke deyingi balalardyng tek 13,8 payyzyn ghana balabaqshamen qamtamasyz etip otyr. Sonymen qatar tek osy Ontýstik Qazaqstanda mektepterding 90 payyzy saban kirpishten salynghan. Búl degenimiz - ertengi kýni qatty sel ne su tasqyny bolghan jaghdayda sabannan salynghan barlyq mektepter shayylyp ketedi degen sóz. Onyng ýstine, ýsh auysymda oqytatyn mektepterding 60 payyzy osy ónirde.

Kezinde Ontýstik Qazaqstanda suarmaly egistikting kólemi 2,3 million gektar bolsa, qazir ol 1,4 million gektargha tómendep qaldy. Búl mәseleni sheshuding birden-bir joly - isten shyqqan kollektorlar men su jýielerin jóndeu. Yaghny bar mәsele - su resurstarynyng tapshylyghynda. Búl mәseleni tamshylatyp suaru tehnologiyasyn engizu arqyly sheshuge bolady dep sanaydy oblys әkimi.

Energiya tapshylyghyn da elden erekshe tartyp jatqan osy ónir. Ákim Asqar Myrzahmetov oblystaghy energiya tapshylyghy mәselesin sheshu ýshin tau sularyn paydalana otyryp, shaghyn su elektr stansylaryn salu qajet dep sanaydy. Onyng jobalau, esep-qisabyn jasau júmystarynyng ózine 350 mln tenge kerek. Al kelesi jylgha bastau josparlanyp otyrghan qúrylys júmystaryna 3,9 mlrd tenge qajet.

Saltan SÁKEN, Astana

«Alash ainasy» gazeti, 31.07.2009