Múnay búrghylau salasyn QYTAYLAR BASYP ALDY
Qytaylyq kompaniyalar Qazaqstannyng múnay salasynyng búrghylau qyzmeti rynogyn tolyghymen basyp aldy, dep habarlady QazTAG agenttigine otandyq kәsiporyn ókili. Onyng aituynsha, kezinde ol isteytin kompaniya Qazaqstandaghy búrghylau naryghynda qyzmet jasaghan, biraq qytaylyq kompaniyalarmen bәsekede birtindep ózining pozisiyasyn berip alghan.
«Bizding kәsiporyn únghylardy búrghylaumen tabysty ainalysyp, tenderlerge qatysyp, búrghylau júmystaryna merdiger retinde qatysyp jýrgen. Biraq 10 jyl búryn bizding elge qytaylyq kompaniyalar keldi. Olar barlyq baghany tolyghymen búzyp jiberdi. Olar, aitalyq, 400 mln tenge túratyn únghyny 200 mln-gha búrghylaugha kelisip, ózderine shyghynmen júmys istey bastady. Biz, әriyne, ózimizge shyghynmen júmys istey almadyq, sóitip tenderlerden útyla bastadyq», - dedi agenttik súhbatshysy.
«Sóitip qazaqstandyq búrghylau kompaniyalary bankrotqa úshyrap, naryqtan tolyghymen ketken song ghana qytaylar búrghylau baghasyn eki esege emes, ýsh esege arttyrdy! Osylaysha qytaylyq kompaniyalar qazir naryqtaghy monopolister», - dep atap kórsetti ol.
Qytaylyq kompaniyalar Qazaqstannyng múnay salasynyng búrghylau qyzmeti rynogyn tolyghymen basyp aldy, dep habarlady QazTAG agenttigine otandyq kәsiporyn ókili. Onyng aituynsha, kezinde ol isteytin kompaniya Qazaqstandaghy búrghylau naryghynda qyzmet jasaghan, biraq qytaylyq kompaniyalarmen bәsekede birtindep ózining pozisiyasyn berip alghan.
«Bizding kәsiporyn únghylardy búrghylaumen tabysty ainalysyp, tenderlerge qatysyp, búrghylau júmystaryna merdiger retinde qatysyp jýrgen. Biraq 10 jyl búryn bizding elge qytaylyq kompaniyalar keldi. Olar barlyq baghany tolyghymen búzyp jiberdi. Olar, aitalyq, 400 mln tenge túratyn únghyny 200 mln-gha búrghylaugha kelisip, ózderine shyghynmen júmys istey bastady. Biz, әriyne, ózimizge shyghynmen júmys istey almadyq, sóitip tenderlerden útyla bastadyq», - dedi agenttik súhbatshysy.
«Sóitip qazaqstandyq búrghylau kompaniyalary bankrotqa úshyrap, naryqtan tolyghymen ketken song ghana qytaylar búrghylau baghasyn eki esege emes, ýsh esege arttyrdy! Osylaysha qytaylyq kompaniyalar qazir naryqtaghy monopolister», - dep atap kórsetti ol.
Búl rette qytaylyq kompaniyalar tek búrghylau qyzmetin ghana kórsetpeydi. Olar múnay qúbyry men gaz qúbyrlaryn salu salasyndaghy barlyq derlik tenderlerdi útyp alyp otyr. Búl rette agenttik súhbatshysy qytaylyqtar Qazaqstandaghy múnay kenishterin qalay iyelenip alatyndyghy turaly taghy bir jalpygha belgili derekti eske saldy. «10 jyl búryn biz tang qalatynbyz. Qarapayym ghana, syrt qaraghanda júpyny qytaylyq kelip, masqara somadaghy, aitalyq, 100 mln dollar qarjyny kenish ýshin nemese múnay kompaniyasy ýshin úsynatyn, - dedi ol. - Keyin, Aspan astyndaghy elge barghanymyzda belgili bolghanday, eger Qytay azamaty nemese qytaylyq kompaniya Qazaqstannan múnay kompaniyasyn satyp alatyn bolsa, ol memleket tarapynan payyzsyz sheksiz nesie ala alady eken. Qazaqstannan aktivterdi satyp alugha».
Búl rette ol nesiyeni aludyng negizgi sharty - «aktivter tek Qazaqstanda ghana boluy tiyis. Áriyne, olar sol aktivterding ómirde naqty barlyghyn tekseredi, al keyin sol nesiyeni beredi», - dedi súhbatshymyz.
Onyng aituynsha, qytaylyqtargha Qazaqstandaghy paydaly qazba baylyq qory turaly barlyghy belgili. «Ol onsha qiyn emes, sebebi olar iri degen jobalargha kirgen boyda, sol Aqtóbening ózinde bolsyn, eng bastysy - odan song olar kartany aldy. Olarda barlyq geologiyalyq kartalar bar. Olar kartany әrtýrli joldarmen aldy: tikeley bolmasa - ortagha deldaldardy saldy, satyp aldy, ózderining adamdary arqyly, aitalyq, qytaylyqtargha ýilengen qazaqstandyq azamattar arqyly. Sol siyaqty t.b. әdister arqyly», - dedi súhbatshy.
«Ol ras. Aqtóbe, Atyrau, Manghystau oblystarynda jәne Qyzylordada da sonday bolyp jatyr. Tek iri múnay kompaniyalary, «Shevron» nemese AgipKCO siyaqty kompaniyalar әli myqty, qalghandaryn is jýzinde qytaylyq kompaniyalar baqylap otyr», - dedi ol.
Búl rette qazaqstandyq sheneunikter ne bolyp jatqanyn bilmeytin de shyghar. «Tipti bilgen kýnning ózinde, olar eshnәrse ózgerte almaydy. Sebebi olarda eng bastysy - sayasy erik pen biliktilik jetispeydi», - dep tújyrymdady ol.
Búl eki arada
Qazaqtar taghy da
DOKTRINA
jasap jatyr
Qytay kompaniyalary elding múnay naryghyn jaulap alyp jatqanda, qazaqtar taghy da dalbasa doktrina jasaugha kiristi. Búl jóninde 18 aqpan kýni QazTAG habar taratty. «Memleket basshysy, «Núr Otan» partiyasynyng tóraghasy Núrsúltan Nazarbaev partiya tóraghasynyng birinshi orynbasary Bauyrjan Baybekti qabyldap, oghan kezekti sezge deyin doktrina әzirleu jóninde tapsyrma berdi. «Ol «Qazaqstan-2050» Strategiyasyn iske asyru, sonday-aq basqarushy partiyanyng HHI ghasyrdaghy rólin, kózqarasy men ornyn qamtamasyz etetin irgeli qújat bolugha tiyis», - degen eken preziydent myrza.
Ol doktrina kimge kerek, ony qay qazaq nangha jaghyp jeydi? Ol jaghyn preziydentting sózine bas shúlghyghan Baybek bajaylaghan joq. Sebebi sol kýni-aq býkil «Núr Otan» doktrina dolbarlaugha kirisip ketti.
«D»
«Obshestvennaya pozisiya»
(proekt «DAT» № 06 (182) 21 aqpan 2013 jyl.
