Qazaqstan Konstitusiyalyq sotynyng sheshimimen «QR Túnghysh preziydenti – Elbasy» turaly zannyng kýshi joyyldy.

2023 jyly 5 qantarda bir top deputat Konstitusiyalyq sotqa negizgi zannyng 62-babynyng 4-tarmaghyna resmy týsindirme berudi súrap, ótinish joldaghan. Sonday-aq, olar: «Qazaqstannyng Túnghysh Preziydentining mәrtebesi men ókilettigin retteytin normalardy alyp tastaugha baylanysty «Qazaqstan Respublikasynyng Túnghysh Preziydenti – Elbasy turaly» Konstitusiyalyq zannyng kýshi joyyldy dep tanylugha jata ma?», - degen súraq qoyghan.

«2022 jylghy 5 mausymdaghy respublikalyq referendumda bildirilgen, Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasynan 46-baptyng 4-tarmaghy men ózge de normalardy alyp tastau turaly Qazaqstan halqynyng erkine negizdele otyryp, qazirgi uaqytta Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasynda «Qazaqstan Respublikasynyng Túnghysh Preziydenti - Elbasy turaly» Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyalyq zanynyng Qazaqstan Respublikasynda qoldanylatyn qúqyqta saqtaluyna qúqyqtyq negizder joq dep tanu qajet, osyghan baylanysty onyng kýshi joyyldy dep tanylugha jatady», - dep jazylghan Konstitusiyalyq sot shygharghan qaulyda.

Búghan deyin Mәjilis tóraghasy Erlan Qoshanov 2023 jyldyng basynda Parlament palatalarynyng birlesken jinalysynda osy zang jobasy qaralatynyn aitqan edi.

«Búl Konstitusiyalyq zang bolghandyqtan, búl qújat Parlament palatalarynyng birlesken otyrysynda qaralady. Sondyqtan qantar aiynda birlesken otyrysy ótip, búl mәsele qaralady. Atalghan zang tolyq kýshin joyady», - dedi Erlan Qoshanov.

Onyng aituynsha, búl qújat boyynsha sheshim qabyldansa, zandaghy barlyq normalardyng kýshi joyylady.

«Sol zanda kórsetilgen artyqshylyqtardyng barlyghy kýshin joyady. Birinshi preziydentke de, bolashaq preziydentterge de eks-preziydentke qatysty normalar birdey qoldanylady. Eger zang kýshin josa, onda qarastyrylghan immuniytetting zandy kýshi bolmaydy», - dedi Mәjilis tóraghasy.

«Qazaqstan Respublikasynyng Túnghysh Preziydenti – Elbasy turaly» zang 2000 jyly qabyldanghan. On jyldan keyin zangha Nazarbaevtyng últ kóshbasshysy retindegi «Elbasy» statusy engizildi. Ol jerde eks-preziydentke eshkimning tiyisuine bolmaytyny, Qazaqstan Respublikasy Preziydenti bolyp túrghan kezde jasaghan әreketteri ýshin jauapqa tartylmaytyny jazylghan. Tiyispeushilikti qamtamasyz etetin zang «Elbasy» men onyng otbasy mýshelerine de qatysty qoldanylatyny aitylghan.

Biraq «Elbasy» turaly zang kýshin joyghan kýnning ózinde, elimizding barlyq memleket basshylaryna qoldanylatyn «Qazaqstan Respublikasynyng preziydenti» turaly Konstitusiyalyq zang boyynsha eks-preziydentting abyroyy men qadir-qasiyetine eshkimning qol súghuyna qaqysy joq.

Zanda:

«Respublikanyng eks-Preziydentin qamtamasyz etu, oghan qyzmet kórsetu jәne ony kýzetu memleket esebinen jýzege asyrylady.

Respublikanyng eks-Preziydentine ómir boyy:

Respublika Preziydentining sheshimimen Respublika Preziydenti lauazymdyq jalaqysynyng seksen prosenti mólsherinde zeynetaqy taghayyndalady. Búl rette Respublika eks-Preziydentining osy Konstitusiyalyq zannyng sharttarymen belgilengen zeynetaqysy Respublika Preziydentining lauazymdyq jalaqysynyng ósui eskerilip, arttyrylyp otyrady;

Qajetti qyzmet kórsetiletin pәter men memlekettik sayajay, jeke kýzet, jýrgizushisimen derbes avtomobili berilip, el ishinde tegin jýrip-túru, tegin medisinalyq, sanatoriy-kurorttyq emdeu qyzmeti kórsetiledi», - dep jazylghan.

Sonday-aq zang boyynsha, Respublikanyng eks-preziydenti el basqaryp otyrghan kezdegi is-әreketteri ýshin jauap bermeydi. Tek memleketke opasyzdyq jasaghan jaghdayda ghana jauapqa tartylady.

Abai.kz