Senbi, 28 Qyrkýiek 2024
Reseydi yghystyrdy 3410 7 pikir 13 Qantar, 2023 saghat 13:52

Qazaq múnayy Berlinge bet alady...

Reseyding basty ekonomikalyq aktiyvi múnay jәne gaz salasy bolyp sanalady. Resey әlem elderin, onyng ishinde Europa memleketterin osy uaqytqa deyin óz energetika salasyna tәueldi etti. Gaz qúbyrlary reseylik gazdy kýni-týni Europa elderine tasymaldap jatty. 

Europa men Resey arasynda 2008 jyly alghash auqymdy qarama-qayshylyq bastalghan sәtte, EO elderi Reseyge qarsy qatang sharalar qabyldamady. Bir sebebi retinde Resey men Europa arasyndaghy energetika salasynda uaghdalasqan jobalardyng kóptigi aitylady. Uaqyt ótip jatty. Europany kógildir otynmen qamtamasyz etetin jana gaz qúbyrlary salynyp jatty. Olardyng arasynda atyshuly "Soltýstik aghyn-2" jobasy da bar bolatyn.

2014 jyly Resey Ukrainagha agressiya jasap, elding shyghysyndaghy eki oblysyn tartyp aldy, Qyrymdy soghyssyz jәne zansyz negizde ózine qosty. Búl Resey men Batys arasyndaghy teketiresti kýsheytti. Soghan qaramastan Europa elderi Reseyden gaz jәne múnay satyp aludy toqtatpady. Reseyding kógildir otyny europalyqtar ýshin asa manyzdy bolatyn. Ony Mәskeu de jaqsy biledi. Sol sebepti de gazdy aldaghy tanda sayasy bopsa retinde qoldanugha bolatynyn týsindi. 2022 jyly Resey men Ukraina arasynda ashyq soghys bastalghan sәtte, Kremli gaz baghasyn ósirip, Europany bopsalap, ózine salynghan sanksiyalardy alyp tastaugha, Ukrainagha kómek bermeuge shaqyrdy. Anyghy talap qoydy.

Europa Reseyding "gaz qaqpanynan" qútylu kerektigin aita bastady. "Europalyqtar ýshin 2022-2024 jyldar qiyn bolmaq, alayda biz Reseyding gazy men múnayyna tәueldilikten qútylugha tiyispiz" degen úrandar jii aityla bastady.

2022 jyly Reseyding ýmit artqan "Soltýstik aghyn-2" jobasyn Europa toqtatyp tastady. Artynsha qúbyrda jarylys boldy. Resey jarylysty Batys jasady dese, Batys Reseyding ózin aiyptap otyr.

2022 jyldyng jeltoqsanynda Europa elderi men AQSh Reseyding múnayyna shektik bagha engizdi. Ol barreline 60 dollar bolyp bekitildi. Artynsha Resey múnay teniz porttary arqyly tasymaldaugha tyiym salatyn qújat kýshine endi. Resey qazirgi uaqytta óz múnayy naryqtaghy múnay baghasynan eki ese arzan negizde satuda. Songhy aqparat boyynsha Resey múnayyn 38 dollardan satyp jatyr. Tyghyryqqa tirelgen Reseyding múnayyn satyp alushylar negizinen Qytay men Ýndistan, olar "Kremli múnay men gazgha taghy dy jenildik jasasyn" dep keledi.

Europa Reseyding múnayy men gazynan bas tartyp jatqandyqtan, balama retinde ózge elderden satyp aludy arttyruda. Resey múnayy men gazyn almastyra alatyn elding biri retinde EO elderi Iranmen kelissóz jýrgizgen bolatyn. Alayda Irannyng Ukraina soghysynda Reseydi qoldap qaru berui jәne yadrolyq baghdarlama boyynsha kelise almauy, Tegeranmen kelisim jasauda qiyndyqtar baryn kórsetti. Europa Ázerbayjanmen kelisip, gaz satyp aluda ózara iri jobalar jasaytynyn aitty. Sonymen qatar EO Katar, Irak, Liviya, Saud Arabiyasymen kelisim jýrgizude. EO kelisip jatqan elding biri - Qazaqstan.

Qazaqstan múnayyn satyp alushy elderding basym bóligi Europada ornalasqan. Alayda Resey men Ukraina arasynda soghys bastalghaly beri, Europagha múnay jetkizude birqatar qiyndyqtar tuyndady. Qazaqstan múnayynyng 80 payyzy tasymaldanatyn KTK múnay qúbyrynda birese ekinshi dýniyejýzilik soghys kezenindegi teniz minasy tabyldy, birese múnay tógilip, ekologiyagha ziyan keldi dedi, birese dauyl soghys, qúbyr zaqymdandy. Qysqasy 2022 jyly KTK qúbyry arqyly múnay tasymaldauda 4 mәrte birneshe kýnnen birneshe aptagha sozylghan kedergiler boldy. Sebebi búl qúbyr Resey aumaghy arqyly ótedi.

Qazaqstan múnay tasymaldaudy әrtaraptandyru maqsatynda ózge baghyttardy izdeude. Qúrlyq arqyly Qazaqstan-Týrkimenstan-Iran joly aitylsa, Kspiy tenizi arqyly Qazaqstan-Ázerbayjan-Gruziya joly aityluda. "Baku-Tbilisiy-Jeyhan" múnay qúbyry da nazardan tys qalmauda. Al shyghys baghytta Qytaygha múnay men gazdy satudy arttyru kózdelip otyr.

Qazaqstan múnayyn satyp alugha Europa erekshe yqylas tanytuda. Ásirese Germaniya. Germaniya Reseyding múnayy men gazynan tolyq bas tartqan el. Ol óz naryghyndaghy tapshylyqty tez arada joy maqsatynda kóptegen eldermen kelissóz jýrgizip jatyr. Berlin Astanamen múnay satyp alu boyynsha kelisim jasasqany búghan deyin de aitylghan bolatyn. Endi mine 2023 jyldyng alghashqy jarty jyldyghynda Germaniyagha 300 myng tonna qazaq múnayy jetkiziletini belgili boldy. Jetkizushi "QazTransOyl". Búghan deyin energetika ministri Bolat Aqsholaqov Qazaqstan Germaniyagha 2023 jyly jalpy 1.5 mln tonna múnay satatynyn, aldaghy uaqytta onyng kólemin 7 mln tonnagha arttyru mýmkin ekendigin aitqan edi. Búghan deyin Qazaqstan Germaniyagha jetkizetin múnaydy Reseyding "Drujba" qúbyry arqyly tasymaldaytyny aitylghan bolatyn. Resey tarapy da ol aqparatty rastap, 2022 jylghy 7-mausymdaghy Qazaqstan pen Resey ýkimeti arasyndaghy kelisimge say iske asatyny aitylghan bolatyn.

Resey jerinde tasymaldau qúbyrlarynda "oqystan jarylys bolyp, kýtpegen jerden dauyl túrmasa", 2023 jyly Germaniyagha Qazaqstan múnayy tasymaldana bastaydy.

Ka Myrza

Abai.kz

 

7 pikir

Ýzdik materialdar

Alashorda

IYdey Alasha y sovremennyy Kazahstan

Kerimsal Jubatkanov 2569