Dýisenbi, 7 Qazan 2024
2359 1 pikir 16 Qantar, 2023 saghat 18:33

«Rahat» saudagerleri: Jaghdayymyz Ukrainadaghyday...

Basqynshy Resey Ukrainagha soghys ashyp, qalalarynda qanqasap jasaghaly bir jylgha juyqtap keledi. Osy uaqyt ishinde Resey әskeri beybit halyqtyng túrghynjaylaryn talqandap, býtindey qalalardy ýiindi-qirandygha ainaldyrghanyn әlem júrty kórip, bilip otyr. Ásirese, Kremli strategteri Ukrainanyng infraqúrylymdaryna ayausyz soqqy jasap, Kiyev bastaghan irili-úsaqty qalalardy jaryq pen jyludan aiyrugha tyrysuda.

Qazir Kiyev jәne ózge qalalar qosalqy generatorlargha múqtaj. Sony eskergen әlemning órkeniyetti elderi Ukraina halqyna generatorlar joldap jatyr. Búl sanatta Qazaqstan da bar. Qazaqstan Ukrainagha 41 dana generator joldaghan. Jalpy Ukrainagha 2022 jyly gumanitarlyq kómek retinde berilgen generatorlardyng sany 354 mynnan asqan.

Búl kýni-týni gýrsildegen oq pen ottyng ortasynda ómir sýrip jatqan Ukraina halqynyng jaghdayy. Al Almatynyng «baraholka» atalyp ketken alyp bazaryndaghy, sonyng ishinde bes jyldan beri «reyderlikpen» kýresip kele jatqan «Rahat» bazaryndaghy saudagerler eshqanday soghyssyz-aq, aidyn-kýni amanynda, saqyldaghan sary ayazda, jergilikti basshy-qosshylyqtyng qúqayynan generator qosyp otyrugha mәjbýr.

Biz juyrda «Rahat» bazaryna baryp, ondaghy 300-ge tarta saudagerding jaghdayyn bilip qayttyq.

Kókebaeva hanymnyng qúqayynan bir jyldan beri jaryqsyz, jylusyz otyrmyz!

Tamara Júbandyqova, saudager-kәsipker:

- Men osy «Rahat» bazarynda kәsipkermin. Osy bazarda 20 jyldan beri júmys jasap, otbasymdy asyrap kelemin. Qazir bazarda 300-ge juyq kәsipker barmyz. «Jana Qazaqstan» dep jatyrmyz. Biraq, biz qazir jaryqsyz, jylusyz otyrmyz. Bizge Jetisu audanynyng әkimi Gýlnar Kókebaeva keldi de, jaryghymyzdy kesip tastady.

Osy zamanda jaryqsyz otyru degendi siz qalay týsinesiz? Qazir bilesizder, ayaz qysyp túr. Jaryqsyz, jylusyz otyryp sauda jasau degen qanshalyqty qiyn ekenin bilesiz be?! Ákim hanymgha aitarymyz bireu ghana – bizding jaryghymyzdy qaytaryp beriniz!

Ákim Gýlnar Kókebaeva bizge osydan bir jyl búryn kelip, nauryz aiynda boluy kerek: «Senderge bir ay uaqyt beremin. Eger bir aida bazardy bosatpasandar, jaryqtaryndy óshirip tastaymyn», - dep qoqandap ketti. Biz neshe jyldan beri osy bazarda jýrip, saudamyzdy satyp kelemiz. Bir aida bosata almaytynymyzdy aittyq. «Búl bizding zandy ornymyz. Biz uaqytyly salyq tólep otyrmyz. Biz ózimizge artylghan jauapkershilikterden jaltaryp jatqan joqpyz. Bizde barlyghy zandy. Endeshe nege bazardy bosatuymyz kerek? Biz kәsipkerlermiz. Bizdi solay kelip, qoqan-loqymen quyp shyghugha qúqynyz joq», - dedik әkimge. Ol: «Jaraydy», - dedi de ketti. Al ertenine janyna adamdar alyp kelip, jaryqty óshirip tastady. Ákimning múnysy qalay? Sodan beri jaryqsyz, jylusyz otyrmyz. Býkil bazar bolyp jalgha generator aldyq. Kýn sayyn qanshama aqshamyz sol generatorgha ketip jatyr. Sol ketken aqshanyng ornyna biz myna bazardy zamanauilandyryp, jóndep alar edik qoy...

Emenjan Marvanov, saudager-kәsipker:

- Men osy bazarda 1997 jyldan beri kәsip jasap kelemin. Byltyr nauryz aiynda Jetisu audanynyng әkimi Gýlnar Kókebaeva kelip bizding jaryghymyzdy óshirip ketti. Keyin anyqtalghanday, ol әkimning bazardy býitip alugha qúqy joq eken. Ákimning qanday zangha sýienip, bazardyng jaryghyn óshirip tastaghanyn eshkim bilmeydi. Jaryq Ýkimettiki ghoy. Zang boyynsha bizge jaryq berilui kerek. Men sol 1997 jyldan beri kýni býginge deyin múnday zansyzdyqtardy kórgen joqpyn. Biz zandy kәsipkermiz. Qújattarymyz týzu. Salyq tólep otyrmyz. Bizding sauda ýilerine baryp otyrugha kýshimiz jetpeydi. Biz múnda adal jolmen otbasymyzdy asyrap otyrmyz. Ýkimetke alaqan jayyp otyrghanymyz joq.

Narazylyqqa shyghamyz! Basqa amalymyz qalmady!

Núrbol Mahmútov, bazar qyzmetkeri:

- Men osy bazarda 25 jyl boldy, júmys jasap, otbasymdy asyrap otyrmyn. Mine, 5 jyldan beri bazargha qatysty sot isteri jýrip jatyr. Qazir keybir shendilerding qomaghaylyghynan bazardaghy saudagerler, kәsipkerler osynday qiyn jaghdaygha qalyp otyr. Ókimet bizdi qysyp jatyr. Jetisu audanynyng әkimi keldi de: «Bazardy bosatyp berinder. Onyng ornyna basqa dýnie salamyz», - dedi. Onan son, kelip jaryghymyzdy óshirip tastady. Qazir jaryq joq. Generatormen otyrmyz. Qazir kýn suyq. Suymyz da qatyp jatyr. Qazir qayda baratynymyzdy da bilmey qaldyq. Sotqa barsaq, bylay jiberedi. Prokuraturagha barsaq, taghy anaghan-mynaghan silteydi. Biz búlay jalghasa berse, bazardaghy halyq bolyp narazylyqqa shyghamyz. Bizde basqa amal qalmady.

Sot biylik basyndaghylardyng qolshoqpary bolyp otyr!

Jәmila Tólenova, zanger:

- Almatydaghy Rahat bazary kәsipkerleri ýshin býgingi eng ózekti mәsele – elektr jaryghy. Ótken jyldyng 30 nauryzynda Jetisu audany әkimi Gýlnar Kókebaeva kelip: «Bir aidyng ishinde bazardy bosatyndar. Búl jerge «TKM» firmasynyng jer paydalanu turaly ótinishi qanaghattandyrylmaydy», - dep qoqan-loqy jasaghannan keyin, bazar elektr jaryghynan ajyratyldy.

10 aida talay ózgeris jasaugha bolatyn edi. Biraq, qazir bizding kezigip otyrghan mәselemiz – energetika salasyndaghy zang uaqytynan kesheuildep túr. Bizdikindey qiyn jaghdaydan shyghatyn jol zanda kórsetilmegen. Zang boyynsha elektr jaryghymen qamtamasyz etu ýshin jerding menshik nemese paydalanu qúqyn anyqtaytyn qújat kerek. Bizde búl dau sot qarauynda. Jer mәselesine qatysty baghany sot berer. Al elektr jaryghyna kelgen kezde eng birinshi – óz qyzmettik ókilettigin asyra paydalanghan audan әkimine kәsiby bagha beru kerek! Qazir kәsipkerlerdi 18 mln tendeden artyq shyghyngha úshyratyp otyrghan әkimning әreketterine bagha beru kerek dep aryzdandyq. Al ol «qylmystyq qúram joq» degen negizbenen nomenklaturalyq iske jiberilip jatyr. Búl degen ne? Búl – Almaty qalasynda qúqyq qorghau organdary әkimderding zansyz әreketterine bagha beruge dayyn emes degen sóz!

Zandyq kýshine engen  2019 jylghy sottyng sheshimi әli kýnge deyin oryndalmay keledi. Qylmystyq kodeksting 430-baby boyynsha jer qatynastary basqarmasynyng bastyghy men onyng orynbasarynyng ýstinen qylmystyq is qozghau turaly bergen shaghymymyz da nomenklaturada. Bizding elde – eng jogharghy biylik – sot biyligi. Eger sottyng sheshimi oryndalmaytyn bolsa, onda nege sot tabaldyryghyn tozdyryp jýrmiz?..

Al aidyng kýnning amanynda 300-ge juyq kәsipkerdi elektr jaryghynan aiyryp, óz kәsibin atqarugha tolyq mýmkindik bermeytindey jaghday jasap otyr. Búl Almaty sekildi Qazaqstandaghy eng iri biznes ortalyqta oryn alyp otyr.

Búl jayt boyynsha beybit sheru ótkizuge 31 mәrte habarlama berdik. Búl habarlamalardyng barlyghy qarausyz, ayaqsyz qaldyrylyp otyr. Mahatma Gandy atyndaghy parkte biz beybit sheru ótkizudi súraghan kýni «is-sharalar ótedi» dep keri qaytarylyp keledi. Al sol kýni, sol uaqytta parkte eshqanday da sharalar ótkizilmeydi.

Jergilikti atqaru organy men oghan baghynyshty organdardyng isine bagha bersek, bizding elde olar ózgeriske dayyn emes. Olar әli eskining soyylyn soghyp otyr.

Generatordyng kýshimen, jagharmay satyp alyp, kýndiz-týni sonyng basynda kýzetip otyrmyz. Biz qazir sonau toqsanynshy jyldardaghy kýige týsip otyrmyz. Jaghdaydy sheshetin kim? Búl súraqtyng jauabyn biz 10 ay boyy tappadyq.

Qazir biz Ýkimetten, deputattardan zangha ózgeris engizip, tyghyryqtan shyghatyn jol tauyp berin súraymyz. Nemese «Alataujaryq» pen «Rahat» bazary arasynda tikeley kelisimshart jasalyp, jaryqpen qamtylatyn mýmkindik jasalsa deymiz. Biraq, búl mәseleni kim sheshe alatyny taghy belgisiz.  Ázirge bizding alyp otyrghan nәtiyjemiz – tabaldyryq tozdyru ghana. Jauapkershilik alyp, mәselening mәn jayyna barayyn dep otyrghan birde-bir lauazymdy túlghany kórgen joqpyz.

Osy dau bastalghan kezde Qazaqstan preziydentine ýndeu jariyalaghanbyz. Ol ýndeu tiyisti organdargha joldanghanymen, taghy da ayaqsyz qaldy. Odan beri 5 jylgha juyqtap keledi.

Qazirgi elektr jaryghymen qamtamasyz etu boyynsha aitar datymyz – elimizding preziydenti Qasym-Jomart Toqaevqa baghyttalady.

Qúrmetti Qasym-Jomart Kemelúly!

«Qantar oqighasy» estan shyghatynday uaqyt ótken joq. Sol kezde tógilgen qan keuip ýlgergen joq. Sizge qantar kezinde jalghan mәlimet bergen biylik basyndaghy adamdardyng ózgeriske degen niyetin biz bayqap otyrghan joqpyz. Dәl osy «Rahat» bazary kәsipkerlerining basyna tuyp otyrghan kýn Qazaqstannyng týkpir-týkpirindegi kәsipkerlerding basynda bar ekenin kәmil senimdimiz. Osy mәsleni óziniz baqylaugha alyp, jauapty adamdargha tapsyrma berseniz. Óitkeni, halyqtyng tózimi sheksiz emes. Búl tek narazylyqty ýdetpese, sheshimin tappaghan mәselening basqa jolgha týsui óte qiyn.

«Rahat» bazarynyng 300-ge juyq kәsipkeri Qazaqstan Respublikasynyng tolyqqandy azamattary. Bizding eldegi Ata Zanda kórsetilgen býkil qúqyqtar men zandy mýddelerin qorghaugha kedergi bolatyn әkimshilik tosqauyldar kóp. Búl tosqauyldardy qoyyp otyrghan memleketik túlghalar óz әreketterine bagha bere almaydy. Mynaday tosqauylmen biz ertengi kýnge senimdi qadam basuymyz ekitalay. Jer-jerde bolyp jatqan biylikting әreketterining bәri Sizding joldauynyzgha kereghar. Bizding aldymyzda túghan bir ghana mәsele – biz elimizding preziydentin tyndauymyz kerek pe, әlde jergilikti sholaqbelsendilerding aituymyn jýruimiz kerek pe?

Men qazir, Jogharghy sottyn, Bas prokuraturanyng aldynda óz-ózderin órtep jibergen azamattardy jaqsy týsinip otyrmyn. Óitkeni, búnyng barlyghy sharasyzdyqtan bolghan songhy amaldary. Biz 300 kәsipker tek zang aumaghynda әreket etip otyrmyz. Sonyng ózinde tosqauyldyng kýshi ýdemese, kemip túrghan joq. Óitkeni, jeke ambisiyalar kýshti. Búl ambisiyalardy joi – tek zang ýstemdigi bolghan kezde ghana jýzege asady. Tek osy kezde ghana әdildikke qol jetkize alamyz. Al zang ýstem boluy ýshin – shashyrap jatqan zang normalaryn bir jýiege keltiru kerek. Bizding Ýkimet basyndaghy  zang shygharushy organdardyng qasynda ertegidegi Kýlbiykening ógey sheshesi meyirimdirek.

Biz qajetti zandy tabu ýshin altyn izdeushilerdey izdenemiz. Nege zang tek jekelegen toptardyng mýddesine qyzmet etedi? Nege zang jalpy halyqty qorghamaydy? Sot biyligi nege tek biylik basyndaghylardyng ghana qolshoqpary bolyp otyr? Búl súraqtardyng barlyghynyng dәl qazir jauaby joq. Sondyqtan da, biz qazir Preziydentten kómek kýtemiz.

Abai.kz

1 pikir