Aqparat aghyny jyldam auysyp otyratyn qazirgi әlemde jurnalistikanyng sapasyn týsirmeu ­- zaman talaby. Osy orayda salalyq jurnalistikany damytu degen mәselening basy kórinedi. Ásirese, elimizde, salalyq jurnalistikany damytu birneshe jyldan beri qolgha alynyp kela jatqan sharua. Keyingi uaqytta, quanyshymyzgha oray, qazaq tildi kontentti tútynatyndardyng sany әldeqayda ósken. Býtindey qazaq tilinde sóileytin buyn ósip keledi. Sondyqtan auditoriyanyng qajetin qanaghattandyru ýshin, qazaq tildi, onyng ishinde, salalar boyynsha tolyq mәlimet beretin jurnalitikany damytu asa manyzdy. әr sala boyynsha tereng bilim alghan jurnalitsting materialy ótimdi keletini aitpasa da týsinikti. Mysaly, damyghan elderding búqaralyq aqparat qúraldarynan bayqaghanymyzday, tilshiler ghúmyr bir taqyryptyn, bir salanyng tónireginde qalam terbeydi.

Jurnalist Baubek Saghyndyq salalyq jurnalistikanyng eng basty artyqshylyghy -naqtylyq ekenin aitady.

«Býginde jurnalister qoghamda qyzu talqygha týsken taqyrypty qaghyp alyp, jazyp, halyqtyng nazaryn audaryp jatady. Áriyne, kópshilikting qyzyghushylyghyn oyatqan taqyrypty deru jariyalau jurnalisting mindetining biri. Biraq keyin ol taqyryp óz qúndylyghyn joghaltady. Sondyqtan taqyrypty ashyp jazu ýshin bir ne eki kýni, bolmasa bir apta ghana uaqyty boluy mýmkin.Biraq jurnalist shyn kirisse, kez kelgen taqyrypty ashyp jaza alatyny belgili»,-deydi ol.

Osy orayda elimizding Aqparat jәne qoghamdyq damu ministrligi salalyq jurnalistikany damytudyng manyzyn týsinip, әr týrli sharalardy qolgha aldy. Kәsiby jurnalisterding biliktiligin shyndau maqsatynda seminarlar men kurstar úiymdastyryp keledi.

2021 jyldyng ózinde elimizding jetekshi joghary oqu oryndary men ministrlikting birlesken kýsh-jigerding arqasynda memlekettik jәne jeke menshik BAQ-tyng 4000-nan astam jurnaliysi elimizding әleumettik-ekonomikalyq ómirining manyzdy salalary jóninde aqparattandyru boyynsha tegin oqytudan ótti.

Dayyndalghan jurnalister jalghan aqparatqa qarsy kýreste, sonday-aq qazaqstandyqtardy jan-jaqty obektivti aqparattyq aghartuda BAQ pen әleumettik jelilerding qazaqstandyq segmentin damytugha eleuli ýles qosary anyq.

Respublikalyq jәne ónirlik media jurnalisteri IT-salasy, medisina, din, etnosaralyq qatynastar, ekologiya, qarjy jәne ekonomika, agrarlyq sektor, qúqyqtanu mәselelerin aqparattyq jariya etuding qyr-syry men erekshelikteri boyynsha taghlymdama aldy.

Búdan basqa, Ministrlik «Media damytu qory» korporativtik qory bazasynda mediamamandardy oqytu maqsatynda mulitiymediyalyq bilim beru-aqparattyq platformasyn iske qosty.

Ál-Faraby atyndaghy QazÚU, L.Gumiylev atyndaghy EÚU, S. Asfendiyarov atyndaghy QazÚMU, M. Nәrikbaev atyndaghy KazGUU, Halyqaralyq aqparattyq tehnologiyalar uniyversiyteti, Halyqaralyq biznes uniyversiyteti, M.Qozybaev atyndaghy Soltýstik Qazaqstan uniyversiytetining jetekshi oqytushylary treningter men seminarlardy jýrgizdi.

2021 jyldyng qyrkýieginen bastap M. Nәrikbaev atyndaghy KazGUU bastamasymen bakalavriat studentteri ýshin «Jurnalistika: analitika jәne tergeuler», sonday-aq Ál-Faraby Atyndaghy QazÚU-dyng magistratura studentterine arnalghan «Ekologiyalyq jurnalistika» eki jana bilim beru baghdarlamasy iske qosyldy. Ekologiyalyq jurnalistikanyng damuy qazaqstandyqtardy qorshaghan ortanyng iygiligine әreket etuge yntalandyrmaq.

Salalyq jurnalistikany damytu josparynyng manyzdy bóligi retinde Ministrlik, salalyq úiymdar men salalyq kәsiptik odaqtar arasynda 2021-2023 jyldargha arnalghan kelisim jasasqan bolatyn. Kelisim әleumettik-ekonomikalyq jәne enbek qatynastaryn retteuding jalpy qaghidattaryn, salalyq jurnalisterdi dayarlau jónindegi Taraptardyng ózara mindettemeleri men jauapkershiligin aiqyndaydy.

Eks-ministr Aida Balaeva Qazaqstanda salalyq jurnalistikanyng jolgha qoyylyp kele jatqanyn aitqan bolatyn.

«Qazaqstanda kadrlardy dayarlau jәne qayta dayarlaudy kózdeytin jospar bar. Biz jekelegen uniyversiytettermen memorandumgha qol qoydyq – medisina, auyl sharuashylyghy, ekologiya, din jәne t.b. salada jurnalisterdi dayyndaytyn bolamyz. Olar kәsiby dәriger nemese ekolog bolmaytyny anyq, biraq olar belgili bir salanyng damu erekshelikterin týsinetin bolady. Qazirding ózinde 300-ge juyq jurnalist sertifikat aldy, búl júmys jalghasyn taba beredi»,— degen edi.

Sonday-aq, búrynghy aqparat ministri memlekettik jәne jeke BAQ jurnalisterining biliktiligin arttyru maqsatynda sheteldik media mekteptermen júmys istep jatqanyn atap aitqan.

Ministrlik menshik nysanyna qaramastan jurnalisterding kәsiby biliktiligin arttyru barlyq jurnalisterding damuyna jaghday jasau mindetterining biri ekenin atady.

Media industriyasynyng menedjerler tobynyng jetekshisi Qaysar Júmabayúlynyng aituynsha, jurnalistika salasy sau bәsekelestikke týsip, sapaly bilimmen qamtamasyz etilgende ghana erkin naryqqa shygha alatynyn aitady.

«Jurnalisterimizding mәrtebesin kóterip, olardyng mýddesin qorghaytyn, yntalandyratyn tolyqqandy jaqsy zang shygharu bizding mindetimiz. Sebebi olar jauapkershiligi ýlken mindetti atqaruda. Qoghamdaghy túraqtylyq jurnalisterding kәsibiyligi men belsendiligine baylanysty. Sondyqtan ministrlik uәkiletti organ retinde bizben birlesip júmys istep, sәikesinshe túrghyndargha dúrys basymdyqtardy qalyptastyrugha kómektesemiz»,-deydi ol.

Qazaqstanda jurnalisterding qúqyghy janasha rettelmek. Yaghni, «Mass media turaly» jana zang qarastyrylyp jatyr.

Ayta keteyik, qújat Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasyna sәikes búqaralyq aqparat qúraldary salasyndaghy qoghamdyq qatynastardy, teleradio habarlaryn taratu subektilerining qúqyqtary men mindetterin jәne búqaralyq aqparat qúraldary bostandyghynyng memlekettik kepildikterin retteytin bolady.

Osy zannyng kómegimen jurnalisterding qúqyqtyq jaghdayyn jaqsartu, búqaralyq aqparat qúraldarynyng mәrtebesin anyqtau (búqaralyq kommunikasiyanyng jana qúraldary – internet-resurstardyn, әleumettik jelilerding payda boluyn eskere otyryp), BAQ-ty memlekettik qarjylandyru kózdelip otyr. Reformalanady, atap aitqanda, granttyq qarjylandyrugha jәne dәstýrli gazet-jurnaldardy subsidiyalaugha kóshu, memlekettik organdar men BAQ arasyndaghy ózara is-qimyl mәselesi sheshilmek (jurnalister saualdaryn qarau merzimderi qaralady jәne memlekettik organdardyng qyzmeti әleumettik jeliler jetildiriledi), búqaralyq aqparat qúraldaryn tirkeu tәrtibi ózgeredi, teleradio habarlaryn taratu salasyndaghy tendensiyalar ózgeredi, onlayn-jarnama rettelip, búqaralyq aqparat qúraldarynyng ózin-ózi retteu tetikterin jolgha qong maqsat etilip otyr.

Qorytyndylay kelgende, býginde salalyq jurnalistikany damytu óte ózekti taqyryp. Salalyq jurnalistika damyghan jaghdayda, әr sala boyynsha tereninen boyylap, taqyrypty týbegeydi ashyp jaza alatyn zertteushi jurnalisterding sany artady. Sәikesinshe, aqparatty tútynyp otyrghan halyq sapaly aqparatqa qol jetkizedi. Búl óz kezeginde jalghan aqparattyng tarauynan, kelensiz mәselelerding tuuynan qorghaytynyn úmytpauymyz kerek.

Abai.kz