اقپارات اعىنى جىلدام اۋىسىپ وتىراتىن قازىرگى الەمدە جۋرناليستيكانىڭ ساپاسىن تۇسىرمەۋ ­- زامان تالابى. وسى ورايدا سالالىق جۋرناليستيكانى دامىتۋ دەگەن ماسەلەنىڭ باسى كورىنەدى. اسىرەسە، ەلىمىزدە، سالالىق جۋرناليستيكانى دامىتۋ بىرنەشە جىلدان بەرى قولعا الىنىپ كەلا جاتقان شارۋا. كەيىنگى ۋاقىتتا، قۋانىشىمىزعا وراي، قازاق ءتىلدى كونتەنتتى تۇتىناتىنداردىڭ سانى الدەقايدا وسكەن. بۇتىندەي قازاق تىلىندە سويلەيتىن بۋىن ءوسىپ كەلەدى. سوندىقتان اۋديتوريانىڭ قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن، قازاق ءتىلدى، ونىڭ ىشىندە، سالالار بويىنشا تولىق مالىمەت بەرەتىن جۋرناليتيكانى دامىتۋ اسا ماڭىزدى. ءار سالا بويىنشا تەرەڭ ءبىلىم العان ءجۋرناليتستىڭ ماتەريالى ءوتىمدى كەلەتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. مىسالى، دامىعان ەلدەردىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنان بايقاعانىمىزداي، تىلشىلەر عۇمىر ءبىر تاقىرىپتىڭ، ءبىر سالانىڭ توڭىرەگىندە قالام تەربەيدى.

جۋرناليست باۋبەك ساعىندىق سالالىق جۋرناليستيكانىڭ ەڭ باستى ارتىقشىلىعى -ناقتىلىق ەكەنىن ايتادى.

«بۇگىندە جۋرناليستەر قوعامدا قىزۋ تالقىعا تۇسكەن تاقىرىپتى قاعىپ الىپ، جازىپ، حالىقتىڭ نازارىن اۋدارىپ جاتادى. ارينە، كوپشىلىكتىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتقان تاقىرىپتى دەرۋ جاريالاۋ ءجۋرناليستىڭ مىندەتىنىڭ ءبىرى. بىراق كەيىن ول تاقىرىپ ءوز قۇندىلىعىن جوعالتادى. سوندىقتان تاقىرىپتى اشىپ جازۋ ءۇشىن ءبىر نە ەكى كۇنى، بولماسا ءبىر اپتا عانا ۋاقىتى بولۋى مۇمكىن.بىراق جۋرناليست شىن كىرىسسە، كەز كەلگەن تاقىرىپتى اشىپ جازا الاتىنى بەلگىلى»،-دەيدى ول.

وسى ورايدا ەلىمىزدىڭ اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى سالالىق جۋرناليستيكانى دامىتۋدىڭ ماڭىزىن ءتۇسىنىپ، ءار ءتۇرلى شارالاردى قولعا الدى. كاسىبي جۋرناليستەردىڭ بىلىكتىلىگىن شىڭداۋ ماقساتىندا سەمينارلار مەن كۋرستار ۇيىمداستىرىپ كەلەدى.

2021 جىلدىڭ وزىندە ەلىمىزدىڭ جەتەكشى جوعارى وقۋ ورىندارى مەن مينيسترلىكتىڭ بىرلەسكەن كۇش-جىگەردىڭ ارقاسىندا مەملەكەتتىك جانە جەكە مەنشىك باق-تىڭ 4000-نان استام ءجۋرناليسى ەلىمىزدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ءومىرىنىڭ ماڭىزدى سالالارى جونىندە اقپاراتتاندىرۋ بويىنشا تەگىن وقىتۋدان ءوتتى.

دايىندالعان جۋرناليستەر جالعان اقپاراتقا قارسى كۇرەستە، سونداي-اق قازاقستاندىقتاردى جان-جاقتى وبەكتيۆتى اقپاراتتىق اعارتۋدا باق پەن الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ قازاقستاندىق سەگمەنتىن دامىتۋعا ەلەۋلى ۇلەس قوسارى انىق.

رەسپۋبليكالىق جانە وڭىرلىك مەديا جۋرناليستەرى IT-سالاسى، مەديتسينا، ءدىن، ەتنوسارالىق قاتىناستار، ەكولوگيا، قارجى جانە ەكونوميكا، اگرارلىق سەكتور، قۇقىقتانۋ ماسەلەلەرىن اقپاراتتىق جاريا ەتۋدىڭ قىر-سىرى مەن ەرەكشەلىكتەرى بويىنشا تاعلىمداما الدى.

بۇدان باسقا، مينيسترلىك «مەديا دامىتۋ قورى» كورپوراتيۆتىك قورى بازاسىندا مەديامامانداردى وقىتۋ ماقساتىندا مۋلتيمەديالىق ءبىلىم بەرۋ-اقپاراتتىق پلاتفورماسىن ىسكە قوستى.

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ، ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ، س. اسفەندياروۆ اتىنداعى قازۇمۋ، م. نارىكباەۆ اتىنداعى كازگيۋ، حالىقارالىق اقپاراتتىق تەحنولوگيالار ۋنيۆەرسيتەتى، حالىقارالىق بيزنەس ۋنيۆەرسيتەتى، م.قوزىباەۆ اتىنداعى سولتۇستىك قازاقستان ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جەتەكشى وقىتۋشىلارى ترەنينگتەر مەن سەمينارلاردى جۇرگىزدى.

2021 جىلدىڭ قىركۇيەگىنەن باستاپ م. نارىكباەۆ اتىنداعى كازگيۋ باستاماسىمەن باكالاۆريات ستۋدەنتتەرى ءۇشىن «جۋرناليستيكا: اناليتيكا جانە تەرگەۋلەر»، سونداي-اق ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ ماگيستراتۋرا ستۋدەنتتەرىنە ارنالعان «ەكولوگيالىق جۋرناليستيكا» ەكى جاڭا ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى ىسكە قوسىلدى. ەكولوگيالىق جۋرناليستيكانىڭ دامۋى قازاقستاندىقتاردى قورشاعان ورتانىڭ يگىلىگىنە ارەكەت ەتۋگە ىنتالاندىرماق.

سالالىق جۋرناليستيكانى دامىتۋ جوسپارىنىڭ ماڭىزدى بولىگى رەتىندە مينيسترلىك، سالالىق ۇيىمدار مەن سالالىق كاسىپتىك وداقتار اراسىندا 2021-2023 جىلدارعا ارنالعان كەلىسىم جاساسقان بولاتىن. كەلىسىم الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جانە ەڭبەك قاتىناستارىن رەتتەۋدىڭ جالپى قاعيداتتارىن، سالالىق جۋرناليستەردى دايارلاۋ جونىندەگى تاراپتاردىڭ ءوزارا مىندەتتەمەلەرى مەن جاۋاپكەرشىلىگىن ايقىندايدى.

ەكس-مينيستر ايدا بالاەۆا قازاقستاندا سالالىق جۋرناليستيكانىڭ جولعا قويىلىپ كەلە جاتقانىن ايتقان بولاتىن.

«قازاقستاندا كادرلاردى دايارلاۋ جانە قايتا دايارلاۋدى كوزدەيتىن جوسپار بار. ءبىز جەكەلەگەن ۋنيۆەرسيتەتتەرمەن مەموراندۋمعا قول قويدىق – مەديتسينا، اۋىل شارۋاشىلىعى، ەكولوگيا، ءدىن جانە ت.ب. سالادا جۋرناليستەردى دايىندايتىن بولامىز. ولار كاسىبي دارىگەر نەمەسە ەكولوگ بولمايتىنى انىق، بىراق ولار بەلگىلى ءبىر سالانىڭ دامۋ ەرەكشەلىكتەرىن تۇسىنەتىن بولادى. قازىردىڭ وزىندە 300-گە جۋىق جۋرناليست سەرتيفيكات الدى، بۇل جۇمىس جالعاسىن تابا بەرەدى»،— دەگەن ەدى.

سونداي-اق، بۇرىنعى اقپارات ءمينيسترى مەملەكەتتىك جانە جەكە باق جۋرناليستەرىنىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا شەتەلدىك مەديا مەكتەپتەرمەن جۇمىس ىستەپ جاتقانىن اتاپ ايتقان.

مينيسترلىك مەنشىك نىسانىنا قاراماستان جۋرناليستەردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ بارلىق جۋرناليستەردىڭ دامۋىنا جاعداي جاساۋ مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى ەكەنىن اتادى.

مەديا يندۋسترياسىنىڭ مەنەدجەرلەر توبىنىڭ جەتەكشىسى قايسار جۇمابايۇلىنىڭ ايتۋىنشا، جۋرناليستيكا سالاسى ساۋ باسەكەلەستىككە ءتۇسىپ، ساپالى بىلىممەن قامتاماسىز ەتىلگەندە عانا ەركىن نارىققا شىعا الاتىنىن ايتادى.

«جۋرناليستەرىمىزدىڭ مارتەبەسىن كوتەرىپ، ولاردىڭ مۇددەسىن قورعايتىن، ىنتالاندىراتىن تولىققاندى جاقسى زاڭ شىعارۋ ءبىزدىڭ مىندەتىمىز. سەبەبى ولار جاۋاپكەرشىلىگى ۇلكەن مىندەتتى اتقارۋدا. قوعامداعى تۇراقتىلىق جۋرناليستەردىڭ كاسىبيلىگى مەن بەلسەندىلىگىنە بايلانىستى. سوندىقتان مينيسترلىك ۋاكىلەتتى ورگان رەتىندە بىزبەن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەپ، سايكەسىنشە تۇرعىندارعا دۇرىس باسىمدىقتاردى قالىپتاستىرۋعا كومەكتەسەمىز»،-دەيدى ول.

قازاقستاندا جۋرناليستەردىڭ قۇقىعى جاڭاشا رەتتەلمەك. ياعني، «ماسس مەديا تۋرالى» جاڭا زاڭ قاراستىرىلىپ جاتىر.

ايتا كەتەيىك، قۇجات قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىنا سايكەس بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى سالاسىنداعى قوعامدىق قاتىناستاردى، تەلەراديو حابارلارىن تاراتۋ سۋبەكتىلەرىنىڭ قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرىن جانە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى بوستاندىعىنىڭ مەملەكەتتىك كەپىلدىكتەرىن رەتتەيتىن بولادى.

وسى زاڭنىڭ كومەگىمەن جۋرناليستەردىڭ قۇقىقتىق جاعدايىن جاقسارتۋ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ مارتەبەسىن انىقتاۋ (بۇقارالىق كوممۋنيكاتسيانىڭ جاڭا قۇرالدارى – ينتەرنەت-رەسۋرستاردىڭ، الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ پايدا بولۋىن ەسكەرە وتىرىپ), باق-تى مەملەكەتتىك قارجىلاندىرۋ كوزدەلىپ وتىر. رەفورمالانادى، اتاپ ايتقاندا، گرانتتىق قارجىلاندىرۋعا جانە ءداستۇرلى گازەت-جۋرنالداردى سۋبسيديالاۋعا كوشۋ، مەملەكەتتىك ورگاندار مەن باق اراسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىل ماسەلەسى شەشىلمەك (جۋرناليستەر ساۋالدارىن قاراۋ مەرزىمدەرى قارالادى جانە مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ قىزمەتى الەۋمەتتىك جەلىلەر جەتىلدىرىلەدى), بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن تىركەۋ ءتارتىبى وزگەرەدى، تەلەراديو حابارلارىن تاراتۋ سالاسىنداعى تەندەنتسيالار وزگەرەدى، ونلاين-جارناما رەتتەلىپ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ ءوزىن-ءوزى رەتتەۋ تەتىكتەرىن جولعا قويۋ ماقسات ەتىلىپ وتىر.

قورىتىندىلاي كەلگەندە، بۇگىندە سالالىق جۋرناليستيكانى دامىتۋ وتە وزەكتى تاقىرىپ. سالالىق جۋرناليستيكا دامىعان جاعدايدا، ءار سالا بويىنشا تەرەڭىنەن بويىلاپ، تاقىرىپتى تۇبەگەيدى اشىپ جازا الاتىن زەرتتەۋشى جۋرناليستەردىڭ سانى ارتادى. سايكەسىنشە، اقپاراتتى تۇتىنىپ وتىرعان حالىق ساپالى اقپاراتقا قول جەتكىزەدى. بۇل ءوز كەزەگىندە جالعان اقپاراتتىڭ تاراۋىنان، كەلەڭسىز ماسەلەلەردىڭ تۋىنان قورعايتىنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك.

Abai.kz