«Aq jol» fraksiyasynyng Viyse-premier A.Kólginovke, Mәdeniyet ministri A.Oralovqa deputattyq saualy.

Avtor - Mәjilis deputaty Qazybek Isa

QR Mәdeniyet ministrligining Últtyq kinony qoldau memlekettik ortalyghynan shu shyqty! Óitkeni, Últtyq kinony qoldau  ortalyghy 2023 jylghy memlekettik qarjylyq qoldaugha ýmitker 153 kinojobany konkurstyq irikteuge qatystyrmay, qújattaryn qabyldamay tastady. 283 jobadan qabyldaghany tek 130-y ghana. Sonda 60 payyzgha juyghyn dalada qaldyrdy. Búghan deyin (2019-2022jj.) Ortalyqqa kelip týsken kinojobalardyng 1-5% payyzy qabyldanbasa, biyl jartysynan kóbin negizsiz qabyldamaghan.

Biyl ol on eseden de kóp, jartysynan astam bolyp otyr. Yaghni, 153 joba jobalardy irikteytin Sarapshylar kenesine jete almay jolda qalyp otyr.  Batyrashtyng baltasyna úshyraghan bir emes, 153 joba óndiriske jiberiler bolsa, әrqaysysynda keminde 30-60 adam júmyspen qamtylatynyn eskersek, búl 5-10 myng adamnyng taghdyry. Erekshe nazar audaratynymyz, búl  jýzdegen jobanyng ishinde byltyr Sarapshylar kenesi «Eng ýzdik ssenariy» dep baghalaghan rejisser Azamat Sharghynnyng «Shyrmauyq» filimindey jobalar da qalyp jatyr.

Yaghniy Ministrlik toqtau salyp, әdilettilik ornatpasa, Últtyq kinony qoldau ortalyghy osylay Últtyq kinony qorlau ortalyghyna ainalyp ketpey me? Búl Mәdeniyetti qoldaugha basa nazar audaryp otyrghan Preziydent Toqaevtyng Ádiletti qazaqstan sayasatyna qarsy jasalyp otyrghan sabotaj deuge bolady. Óitkeni, qay jobanyng dengeyi qanday ekenine baghany qújat qabyldaytyndar emes, sarapshylar kenesi berui kerek.

Bizge kelgen, bir top kinogerler qol qoyghan  aryzgha qarasaq, Últtyq kinony qoldau memlekettik ortalyghy:

1. Ózining shygharyp alghan ishki erejesin ózgertip tastap, QR ýsh zanyn búzyp otyr – «Bәsekelestik turaly» zan, «Kino turaly zan» jәne «Til turaly» zan; Eger Ortalyq sekildi әrkim óz bilgenin istep, ózining erejesin jasap alyp, zanymyzdy belden basyp otyrsa, onda Parlament ne ýshin búl jerde zang shygharyp otyr?!

2. Hattama (protokol) jýrgizilmegen – Ortalyqtyng jauapty qyzmetkerleri irikteu boyynsha eshqanday hattama jasamaghan.  Búl óreskel zang búzushylyq, jәne keri qaytarylghan 153 jobanyng әdil shettetilgenine kýmәn tughyzady.

Olardyng habarlamalarynda kóp qatelikter bar. Erejelerding baptary sәikes emes nemese filimderding týrlerin shatasyp jibergen. Mysaly, kórkemsuretti  filimdi «animasiyalyq» filimmen shatastyrghan. Uaqytynda tapsyrylghan jәne tirkeu jurnalda tirkelgen jobanyng iyesine «sizderding jobanyz qabyldau merziminen keyin týsti» dep jauap jazylghan.

3. Aryzda jazylghanday, Kinony qoldau ortalyghynda – birde-bir kino salasynyng mamany joq. Búl «auruhanada bir de bir dәriger joq» degenmen birdey súmdyq emes pe?! Kinolarymyzdyng shalajansar bolyp, ólmeli kýide bolatyny da sondyqtan.

Yaghni, Kinoóndiriste kәsiby biliktiligi joq mamandar júmys isteydi. Sonyng negizinde qatelikter men týsinispeushilik jii oryn alady deydi aryzdanushylar.

4. Ashyq qorghaugha ótken 130 jobanyng ishinde, júrtqa mәlim bolghanday 10-shaqty jobanyng qújaty tura ótpey qalghan jobalardyng qújatynday toltyrylghan deydi hatta. Biraq, soghan qaramastan, qabyldanghan. Búl degenimiz, jobalardyng qabyldanuy tamyr-tanys, barmaq basty, kóz qystymen, aldyn-ala kelisken jýiede ótti deuge negiz bar.

5. Qújat qabyldau kezeninde ishki vedomstvoaralyq erejelerdi ózgertu turaly búiryq qabyldanghan (10.03.2023j. №71 búiryq), alayda Ortalyq búl turaly esh jerde resmy týrde habarlamaghan. (tәrtipke sәikes ereje ózgeristeri qújattardy qabyldau kýnine deyin boluy qajet. Al Qújattar qabyldau 6 nauryzdan bastalghan. Osy jana erejedegi ózgeris qújattardy keri qaytarugha birden-bir sebep bolghan.

Jogharyda keltirgen dәiekter negizinde qoghamda rezonans tudyryp otyrghan búl jaghdaydan shyghudyng mynaday joldaryn úsynamyz:

1. Tәuelsiz júmys toby qúrylyp, Ortalyq ótkizgen irikteu nәtiyjesi boyynsha, jobalardyng qújattaryna tekseris jýrgizilsin;

2. Keleshekte múnday jaghday men qarama-qayshylyqtar oryn almas ýshin, birkelki ashyq jýie jasalsyn. (irikteu sharty turaly úsynys bar).

Ýmitkerlerdi Irikteu erejesi men qaghidalaryna úsynystardy jazbasha jiberemiz.

Qúrmetpen, «Aq jol» fraksiyasy

Abai.kz