Kýni keshe bauyrlas әri kórshiles ózbek elinde kezekten tys preziydent saylauy ótti. Onda Mirziyeev kezekti jeniske jetti.

Meninshe, biz, qazaqtar osy oqighagha tórt týrli aspektide ghana bagha bere alamyz.

Birinshiden, kez kelgen saylau ol – sol elding ishki isi, sol halyqtyng tandauy. Kerek deseniz, eldegi ishki jәne syrtqy sayasattyng jemisi, sol el qoghamynyng damu dengeyining kórsetkishi. Sondyqtan «ózbek aghayyndar býitpedi, sýitpedi» degen asa qatty búldanyp, baybalamgha salynudyng asa qajeti de joq siyaqty.

Ol «Ózbekstanda layyqty oppozisiya joq» degen sózge de qatysy bar tújirim: әr halyq ózine layyqty biylikti de, oppozisiyany qalyptastyrady.

Áriyne, jalpydemokratiyalyq qaghidattar men erejeler bar, әlemning damyghan elderinde әdil saylau, sayasy ómirdnegi shynayy bәseke, demokratiya jәne sóz bostandyghy, adam qúqy degen búljymas talaptar bar.

Biraq búl órkeniyetti ústanym avtokrattardyng «әr elding óz joly bar» degen bir jaghynan ras, alayda ekinshi jaghynan biylik basynda otyrghan túlgha ne toptyng mýddesin qorghaugha mýmkindik beretin uәj bar.

Áriyne, biz Ózbekstandy shyn mәninde demokratiyasy damyghan, sayasy ómirinde bәseke men balama prinsipteri ornyqqan el dep atay almaymyz.

Keshegi saylau da sol sharttargha say ótti.

Ekinshiden, Ortalyq Aziya aimaghy songhy kezde әlem nazaryna iligip (onyng sebepteri men saldary turaly biz erterekte saytymyzda jazghanbyz), dýniyejýzilik sayasy sheshim qabyldau ortalyqtarynyng qyzyghushylyghyn tughyzyp otyr. Onyng ishinde qúbylmaly geosayasat ta, tranzittik baghyttar da, qazba baylyqtaryna zәrulik te bar. Osy tústa әr el óz paydasyn kórgisi keledi. Sonymen birge Ortalyq Aziyada negizinen avtoritarlyq sipaty bar jýieler basqarghan elder ornalasqan. Sol, múqtajdyq sebepti «újymdyq Batys» búl elderdegi demokratiya men adam qúqy prinsipterining óreskel búzyluyna kózjúmbaylyqpen qarap keledi. Sol ýrdis, ókinishke oray, jalghasa beretin syqyldy.

Mirziyeev te osyny sezgendey. Kezekten tys referendum ótkizip, ózining búghan deyingi preziydenttik merzimin «nóldep» (Reseyden alghan ýlgi ghoy), endi taghy da 14 jyl el basqarugha mýmkindik aldy. «Halyqaralyq standarttargha say bolmady!», - dep ulap-shulap jatqan «újymdyq Batys» joq. Ol da týsinikti әri... ókinishti-aq.

Ýshinshiden, Mirziyeev Kәrimovten keyin biylik basyna kelgende el ishinde, syrtqy әlemde qatang diktatordan song elge birshama erkindik pen jenildik beretin basshy keldi degen senim tua bastaghan. Biz de solay oilap qalghanbyz.

Biraq, jeme-jemge kelgende Mirziyeev Kәrimovting jolyn qaytalaudy jón kórgen siyaqty. Mәselen, Kәrimovting «Ándijany» bolsa, Mirziyeevting «Qaraqalpaqstany» bar: ol eki problema da әzirshe óz sheshimin taba qoyghan joq.

Ortalyq Aziya – әr el preziydentining jeke ambisiyalaryna qaramastan birigip, ortaq tirlik jasaudy qalay bastaghan aimaq. Ol basshylardyng ózara, tek qana jariya emes, jeke qarym-qatynastary bolatyny týsinikti. Sonday otyrystarda biylikti basybayly basyp alghan ózge preziydentter bizding preziydentke: «Bir ghana merzim otyru degen ne tәiiri?! Biz siyaqty bolmaysyng ba?», - dep, «búzyp» jibermey me?» degen qauip te joq emes.

Tórtinshiden, osy saylaudan «ózbek – óz agham» dep kele jatqan qazaqtyng ta mýddesin qarastyruymyz kerek. Bayqaymyn, әzirshe eki el arasynda antagonistik qarama-qayshylyq pen mýddeler qaqtyghysy joq. Oghan da shýkir. Preziydentter keledi, ketedi, al mәngilik kórshi eki halyq birge ómir sýre beredi.

Óz basym osy saylaugha dәl osy túrghydan bagha bergim keledi.

Ámirjan Qosan

Abai.kz