Júma, 20 Qyrkýiek 2024
Biylik 1841 4 pikir 13 Shilde, 2023 saghat 15:55

600 adam júmyssyz qalmaq: Shiyelidegi iri «Gejuba» zauyty jabylyp qaludyng aldynda túr

Qyzylorda oblysy Shiyeli audanynda júmys istep túrghan iri sement zauyty jabylyp qaluy mýmkin. Kәsiporyn býginde 650 adamdy júmyspen qamtyp, jylyna 900 myng tonna shiykizat óndirip, tek qana bir audannyng emes, respublikanyng ekonomikasyna eleuli ýles qosyp otyr. Mausymdyq eginge shyqqannan basqa tabys kózi joq auyl adamdaryn júmyspen qamtyp otyrghan zauytqa toqtap qalu qaupi tóndi.

Oghan sebep, ayaq astynan auyldan 4-5 adam shyghyp «kәsiporyn bizding densaulyghymyzgha ziyanyn tiygizude, auylgha shan-tozang kiredi», dep aryz jazyp, «zauyttyng eldi-mekennen 500 metr alysta ornalasqany zangha qayshy» degen. Olardyng sózinshe, kәsiporyn sanitarlyq talaptardy saqtap, auyldan 1 shaqyrym alysta ornalasuy kerek bolghan. Sot aryzdanushylardyng talabyn ong dep tanyp, Qazaqstan men Qytay birlesip salghan halyqaralyq dәrejedegi kәsiporyndy jauyp tastaugha mýddeli.

Kәsiporynnyng irgetasy qalanbas búryn aimaq әbden zerttelgen. Ákimdik investorlardy ózderi shaqyryp, industriyaldy aimaqtan jer bergen. Sanitarlyq aimaqtyng ara qashyqtyghy saqtalghan. Qújattay dәleldemeleri bar...

Biz zauyt júmysshylarynyng qúqyn ayaghyna deyin qorghaymyz!

Ghabit Qúlmahan, kompaniyasy zangeri: 

– 2022 jyly sәuir aiynda Qyzylorda qalasynyng әkimshilik soty shygharghan sheshimdi Joghary sot zandy dep tanydy, yaghny bizding sement zauytynyng sanitarlyq qorghau aimaghyn bekitetin sanitarlyq qorytyndy zandy dep tanyldy. Búl keleshekte zauyttyng jabyluyna әkep soghady. Zauyt júmysyn toqtatugha kórshiles auyldardyng birqatar túrghyny mýddeli bolyp otyr. Solar aryz jazdy.

Joghary sottyng sheshimine biz kelispeymiz. Sheshim әdiletsiz shygharyldy. Sement zauytynyng qoghamdyq iygiligining әdil tengerimi qamtamasyz etilgen joq. Sondyqtan zang shenberinde biz әli de daulaymyz.

Zauytta júmys istep jatqan 600-den astam adamnyng qúqyghy men mýddesin qorghau basty maqsatymyz. Bizge taghylghan aiyp – zauyttyng sanitarlyq qorghau aumaghy eldi-mekennen 1 shaqyrym alysta ornalasu kerek. Sanitarlyq qorghau aumaghyn belgileu qaghidasyna say nysan ózining sanitarlyq aumaghyn 10 myng metrden 500 metrge deyin azaytugha qúqyghy bar.

Sol qúqyghymyzdy paydalanyp 3 jyldyq atmosferalyq auany zerttep, 500 metr alysta ornalasqan túrghyn ýilerge ziyany joq ekenin dәleldep, jergilikti epiydemiyalyq departamentting ong qorytyndysyn aldyq. Sol qorytyndy býginde zansyz dep tanyluda. Sement zauyty auyldan 1 shaqyrym alysta ornalasuy kerek deydi. Epiydemiyalyq departamentting ýstinen qarap otyrghan Astanadaghy komiytet osynday tújyrymyn berip otyr. Biz onymen kelispeymiz.

Kompaniya zangerining aituynsha, aryzdanushy auyl túrghyndary halyqtyng densaulyghyn oilap otyrghan joq, óz bas paydalary ýshin shu shygharyp otyr. Olar zauyttyng ótemaqysyna qanaghattanbay, aqsha súraghan.

«Kәsiporynnyng ýstinen shaghymdanyp otyrghan adamdar sany ýsheu edi, qazir ongha jetti. Biz әdil baghada ótemaqysyn da ótep bere alamyz. Biraq, aryzdanushylar «Astana, Almaty qalalarynan ýy alyp berinder» degen aqylgha qonymsyz talaptar qoyyp otyr. Biz ondaygha kelispeymiz, tek zang shenberinde qarym-qatynas jasaymyz», - deydi zanger.

Ákimdik: Zauyttyng jabyluy – audan ekonomikasyna ziyan tiygizedi!

«2016 jyly qúrylys bastalyp, 2018 jyly ayaqtaldy. Jylyna 1,2 milliongha deyin ónim shygharady. 2009 jyly ýy salugha jer berilip qoyghan. Sanitarlyq araqashyqtyq 520 metr. Ony sot joqqa shyghardy. Myng metr bolu kerek deydi. Shiyeli sement zauyty naghyz ódiristing kórsetkishi. Ol jabylsa Shiyeli ekonomikasyna keri әserin tiygizedi. Qazir paydasyn tiygizip jatyr. Aryz jazghandar negizi bes adam ghana. Zauytty japqanymen bizge ekonomikalyq ziyany tiyedi, sondyqtan ony ony jabugha bolmaydy. Ony jabu tiyimsiz. Zauyt jyl sayyn 5 myng AEK kóleminde auyl halqyna kómek kórsetip, qarjy bóledi. Qazir kelissózder jýrizip jatyrmyz. Arasyndaghy bes adamnyng aryzy dau tudyrghan. Aryz jazatyndar shyghady ghoy aradan. Mýddeler qaqtyghysy bar dep estip jatyrmyz», - dedi Qyzylorda oblysy Shiyeli audany Ónerkәsip jәne turizm bólimining basshysy Baqbergen Ábsetov.

China Gezhouba Group zauyty Qazaqstan men Qytaydyng birlesken jobasy. 64 milliard tenge investisiya salynghan. Tәuligine 2500 tonna klinker sement óndiredi.

Býgingi kýnde negizgi óndiriste 220-dan astam adam, әr servistik mekemelerde 380 astam adam, negizinen jergilikti halyqtyng ókilderi júmyspen qamtylghan jәne búl óz kezeginde  kólik tasymaly, qyzmet kórsetu jәne basqa salalardyng damuyna tiyimdi yqpal etti.

Auyl túrghyny: Zauyt jabylsa 600 adam júmyssyz qalady!

«Men Tónkeris auylynyng túrghynymyn. Osy zauytta 2018 jyldan beri júmys istep kelemin. Menimen qosqanda 60 shaqty ónirding jigitteri Qytaygha baryp oqyp, mamandyq alyp keldik. Qazir elektr-injeneri qyzmetine deyin kóterildim. 5 jylday uaqyt bolyp qaldy.

Zauytta 600-den astam adam júmys isteydi. Qazir aitylyp jatqan ekologiya mәselesine kelsek, zauytta elektro filtr bar. Eshqanday shan-tozandy auagha jibermeydi. Kәsiporyn jana tehnologiyamen jabdyqtalghan. Biz zauyttyng jabyluyna qarsymyz. Qanshama adam osynda júmys istep, otbasyn asyrap otyr. Kәsiporynnyng 90 payyzday júmysshysy osy jaqyn-juyq auyldyng adamdary. Olar qytay mamandarynan ilim ýirenip, birazy bilikti mamangha ainalyp qaldy. Múnday zauyttar bizge kerek. Óndiris órkendep keledi. Búryn sementti basqa qalalardan aldyrsaq, qazir ózimizden shyghyp jatyr.

Zauyttyng audangha, memleketke әkelip otyrghan paydasy kóp.  Qazir janadan angar salynyp jatyr, soghan әkelingen topyraq, tas bar. Sonyng shany shyghyp jatyr. Angar qúrylysy biyl ayaqtalady dep jatyr. Búdan basqa ainalada shang joq. Mәsele onynan sheshiledi degen ýmitimiz bar», - deydi zauyt qyzmetkeri Abzal Aldajúmarov.

Auyl túrghyny: Zauytty jappay-aq qolayly ómir sýruge jaghday jasasyn!

«Bizding Qodamanov auylynan osy zauytta 85 adam júmys istep jatyr eken. Auyldyng jaghdayy belgili. Auylda tek nauqandyq júmys bar: tórt ai, әri ketse alty ay el eginde isteydi. Basqa uaqytta bos. Sol 85 adam bala-shaghasyn osy zauyttyng júmysymen asyrap otyr. Basqalary ketti, Aqtau, Astana asyp júmysqa. Jastardyng bәri syrtta jýr. Zeynetke jaqyndaghan, syrttaghy júmysqa jaramaytyndar ghana eginmen ainalysyp jýr. Dalagha ketken balalar auylgha kelip, osynda júmys istese deymiz. Mynau zauyt jabylyp qalsa, 85 adamnyng ýiin kim asyraydy? Zauyttyng júmysyna biz qarsy emespiz, biraq halyqtyng densaulyghyna da ziyany tiymeu kerek qoy. Endi biz zauyttyng jabyluyn qoldamaymyz. Kýnkóriske paydasy tiyip jatyr. Aylyghyn berip jatyr. Biraq myna tas ýgitetin diyirmenderding dybysy týnde úiqymyzdy búzady. Órkeniyetke qaray bet aldyq. Jaqsy ómir sýruimiz kerek qoy. Zauytty jappay-aq qolayly ómir sýruge jaghday jasasyn», - deydi auyl ardageri Qúrmanbek Qarekeev.

Sement zauyty býginde Qyzylorda obylysyn tolyq qamtamasyz etedi. 2021 jyly Ózbekstangha 330 myng tonna eksport jasasa, 2022 jyly 212 myng tonna satqan. Osylaysha Qazaqstan sement eksporty jalpy kólemining 20% - yn qúrady.

Zauyt jergilikti halyqqa da jәrdemdesip jatyr…

Aybek Absametov, Bas basqarushynyng orynbasary:

– Zauyt 2019 jyly ashyldy. 64 milliard tenge investisiya qúiyldy. 610 adamdy júmyspen qamtyp otyr. Ashylghaly beri memleketke 6 milliard tengeden astam salyghyn tóledi. Zauyt tek jergilikti halyqty júmyspen qamtyp qana qoymay, auyl túrghyndaryna kómek berip te túrady. Halyqqa jaqynda jedel jәrdem kóligin jәne invataksy alyp berdik. Pandemiya kezinde balalargha 150-den astam planshet alyp berdik. Jylda qysty kýni әleumettik jaghdayy tómen otbasylargha kómir, azyq týlik alyp beremiz.

Júmysshylardyng jalaqysy әr aidyng 25-nen keshiktirilimey týsedi. Jyl sonynda 4 ailyq syiaqy beriledi. Zauyttyng qarqyndy júmys istep kele jatqanyna 3 jyl boldy. Jylyna 1 million tonna sement óndiredi. Sementting sapasy jaqsy, Qyzylorda oblysyn tolyqtay qamtamasyz etip otyr. Jylyna 300 myng tonna Ózbekstangha eksportqa shygharamyz. Ereksheligi bizding zauyt sapasy óte joghary tamponajdy sement shygharady. Ol múnay únghymalaryna, Qazatompromnyng únghymalaryna paydalanylady.  Júmysshylardyng ortasha ailyghy 250-270 myng tenge.

Auyl túrghyny: Zauyt jabylsa, qayda baramyz?

«Shiyeli audanynyng túrghynymyn. Zauytta injener-tehnolog bolyp júmys istep jatyrmyn. Kәsiporyn ashylghaly beri osynda qyzmettemin. Shymkentte sement tehnologiyasy mamandyghy boyynsha magistratura bitirdim. Endi zauyt jabylyp qaluy mýmkin degen sózdi estip jatyrmyz. Múnda 600-den astam júmysshy bar, bir auyldyng halqy desek bolady. Árqaysysy bir-bir otbasyn asyrap otyr. Zauytty japsa, bir auyldy týgeldey júmyssyz qaldyru degen sóz. Zauyt jabylsa, qayda baramyz, bala-shaghamyzdy qalay asyraymyz? Jasyratyny joq, basymyzda birneshe kreditten bar. Zauyt jabylmasyn, osyndaghy júmysymyzdyng arqasynda nan tauyp otyrmyz. Óz basym oqu bitirgeli tórt-bes kompaniyada istedim, tek osy jerge kelip tәuir ailyqqa qol jetti. Ýilenip, balaly bolyp, kólik aldym. Qazir ýy salyp jatyrmyn. Túraqty júmystyng arqasynda osynday nәtiyjege jetip jatyrmyz», - deydi zauyt qyzmetkeri Tabighat Abekov.

Sonymen qatar zauytta shygharylatyn sulifatqa tózimdi sement ónimderi «Janatas» jel elektr stansiyasy, Qyzylorda «Sibu» múnay búrghylau bazasy, Manghystau oblysynyng múnay jәne gaz óndirisi,  Shymkent Halyqaralyq әuejayy, Týrkistan Halyqaralyq әuejayy jәne basqa da manyzdy jobalar men infraqúrylymdyq jobalargha paydalanylady.

Eskertu: Abai.kz erkin aqparat alany. Múnda oy jarystyryp, pikir talastyrugha Qazaqstannyng kez kelgen azamaty qúqyly.

Abai.kz

4 pikir

Ýzdik materialdar

Alashorda

IYdey Alasha y sovremennyy Kazahstan

Kerimsal Jubatkanov 2390