Bәri qarapayym nәrselerden bastalady. Qazir bәrimiz qaradan qarap otyryp, ana tilimizdi  audarma tiline ainaldyryp alghanymyzdy bilmey qaldyq.

Belgili qazaq syqaqshysy O.Áubәkirov «Kýldiru – óner, kýlu – ómir, kýlki bolu – ólim» dep tegin aitpasa kerek. Eger bәrimiz qabaq týiip týksiyip jýrsek ómir ne bolyp keter edi. Bәrimiz bir Jaratqannyng arqasynda ezuimizden kýlki ketpey, qamshynyng sabynday az kýndik ghúmyrymyzdy dumanmen ótkizip jýrmiz. Bir tildegi sóz ekinshi tilde shәlkem-shalys úghym tudyryp, birde kýldirse, keleside at-tonyndy ala qashtyrady. Endi qazaq bisnes әlemindegi osynday ataular turasynda az-kem sóz eteyik.

Tәuelsizdik alghan alghashqy jyldary oryssha «svejiy myasa» degendi «jana soyylghan mal eti» deuding oryna «Balausa et» dep audaryp, aidy aspangha shyghargha kezimiz de boldy. Áleumettik jelide bәrimiz qúrmeytin Serik Erghaly aghamyz ashqan «AUDARMAShYLAR MEN TILMAShTAR ODAGhY» degen paraqshamyz bar.

Divannyng jarnamasyna qatysty Seraghamyz: «Sauatsyzdyqqa tang qalmaytyn da, renjy almaytyn da boldyq...

Myna jarnamanyng mәtini tilekting ornyna ókinishti tyqpalapty.

Eger de deni dúrys audarma bolghanda jay ghana «Myna divangha jayghasar/otyrar ma edi» - bolar edi», - dep jazba qaldyrypty.

IYә, Seraghamyzdyng pikiri dúrys biraq, әlemdik jarnama tilinde Slogan [ˈsləʊgən] jәne tagline [ˈtɑːlaɪn] degen terminder bar. Biz orys ynghayymen «slogan» dep alyp jýrmiz. Sonymen Slogan degenimiz zattyng satyludaghy jarnamasynda tútynushynyng kónilin audaratyn erekshe tirkes nemese sóilem.

Bizde osy Slogan ana tilimizde qalyptaspay, orys tildi biznes qazaqshagha audaryp ber dep tildik otarlau jasap otyr. Endi surettegi qazaq tilindegi jarnama «Janyndy jadyrata jayghas» dese qazaq úghym-týsinigine jaqyn. Al, myna kalikagha esh renjip keregi joq. Bir kezdegi «balausa et» degen siyaqty bәdik. Qazaqsha jarnamalyq slogan qalyptastyrmay esh onbaymyz.

Álemdik tili damyghan elderde de jarnamalyq orasholaqtyqtar bar. Endi bisnes әlemindegi osynday ataular turasynda az-kem sóz eteyik.

Amerika avtomobili óndirisining giganty – General Motors kompaniyasy ynghaysyz jaghdaygha qaldy. Ózining Reseyde shygharylatyn jana avtomobiyli Chevrolet Nova-ny Latyn Amerikasy naryghyna eksportaghanda No va ispansha «ornynan qozghalmaydy» degen úghymdy bildiretindigin kesh úghynghan. Tap osynday jaghdaygha sol elderde Mitsubishy de úrynghan onyng satugha shygharghan Pojero-sy  ispansha «pohero» degen  jaman sóz bolyp shyghyp, atauyn ózgertuge tura kelgen eken.

Clairol parfumerlik kompaniyasy Germaniyagha Mist Stick («túmandy dezodorant») atty qúrghaq dezodoranty saudagha shygharghanda, Mist («túman») sózi nemis slengisinde «kón» degendi bildiretinin kesh angharghan.

Colgate-Palmolive kompaniyasy fransuz naryghyna Cue atty tis pastyn úsynghanda tap sonday keng tanymal fransuz porno­jurnaly bar ekendigin bilmegen.

Pepsi bolsa, ««Pepsi» buynymen ómir sýr» (Come Alive With the Pepsi Generation) atty ózining jarnamalyq deviyzimen qytaylyqtardyng tóbe shashyn tik túrghyzghan  sóitsek, osy sóz týzelimi qytaysha «Pepsi» sizderding babalarynyzdy kórden tik túrghyzady» dep úghynylady eken.

Aty Pepsi-men birge atalatyn Coca-Cola-da Aspan asty elinde masqarashylyqtan qashyp qútyla almapty, atap aitsaq, «Kekukela» atty susyny «balauyz qúrtyn tiste» degendi úghyndyrady eken, sodan keyin Coca-Cola osy sóz týzelimin «Koku Kole», yaghny «auyzdaghy baqyt» dep ózgertip ataugha mәjbýr bolypty.

American Airlines aviakompaniyasy óz úshaqtarynyng salonyna teri oryndyqtar ortatyp, ózimen kórshiles meksikalyqtargha aghylshynshasy Fly in Leather («Terimen úsh!») degendi bildiretin atau qoysa, onysy ispan tilinde sózbe-sóz aghylshyn transkripsiyasynsyz oqyghan uaqytta «Jalanashtanyp úsh!» dep úghynylady eken.  Masqara-ay! Qazaq búndaydy «bylshyghyn alam dep, qylshyghyn aldy» dep atamay ma!?

Coors óz syrasyn taghy sol qúryp qalghyr ispan tildilerge Turn It Loose! («Bostan bol!») dep jarnamalasa onysy «Tyshqaqtan zardap shek!» bolyp shyghyp, tútynushylar aldynda beti bir kýiipti.

Qús etin óndiretin AQSh-ghy Frank Purdue Kompaniyasyda ispandargha óle masqara bolypty olardyn  It takes a strong man to make a tender chicken yaghny dәlme-dәl audarghanda («Uyljyghan balapandy әzirleu ýshin әleuetti erkek kerek») dep úghynylatyn sóz týzemi atyng óshkir ispanshasynda «Tauyq uyljyghan boluy ýshin әielqúmar erkek kerek» dep úghynylyp úyatty jaghday tudyrypty.

Kýlki tudyrudyng bәrin japon jәne amerika biznes ónimderine japsyra bermey, «maqtaghan qyz toyda býldiredinin» kerin keltirgen belgili skandinaviyalyq túrmystyq tehnika óndirushi Electrolux óz shansorghyshyn AQSh naryghyna Nothing Sucks Like an Electrolux – «Electrolux siyaqty eshkim de sora almaydy» dep jarnamalap, masqarasy shyghypty.

Reseyding RIA «Novosti» janalyqtar agenttigi – ispansha «kýlu» degendi bildirip, «Kýletin janalyqtar» dep úghynylady eken.

Endi ayandap jaqyn tilderge toqtalayyq. Qyrghyzdyng «manqa qazaq» degen sózi «saqau qazaq» degendi úqtyrsa, ataqty jazushymyz S.Múqanovtyng «Baluan Sholaghy» ózbekshege audarylghanda ala taqiyaly aghayyndar «Sholaq» («aqsaq») adam qalay kýresedi dep airan asyr bolypty. Dúrysy ózbek tiline audarushy «Baluan Molaq» dep audaruy kerek edi.

Jarnamany qazaq úghym-týsinigine beyimdeu ýshin kýresu kerek. Orysshasy men qazaqshasy eki bólek bolsa, eshtenke etpeydi. Jarnamany týzeu ýshin әrkim bilgenin istep, jarnama audarmasy ýshin audarmashy izdep jýgirmey, Qazaqstan Jazushylar men Jurnalister Odaghy janynan Slogan dayyndaytyn bólimder qúrylyp, oghan elimizge kelgen ónimder men elimizde shyghatyn ónimderdi satugha shygharatyn kompaniyalar jarnama jasatu ýshin jýginui kerek. Áytpese, kalikagha qaryq bolyp, tilimizding úsqynyn ketiremiz.

Ábil-Serik Áliakbar

Abai.kz