ءبارى قاراپايىم نارسەلەردەن باستالادى. قازىر ءبارىمىز قارادان قاراپ وتىرىپ، انا ءتىلىمىزدى  اۋدارما تىلىنە اينالدىرىپ العانىمىزدى بىلمەي قالدىق.

بەلگىلى قازاق سىقاقشىسى و.اۋباكىروۆ «كۇلدىرۋ – ونەر، كۇلۋ – ءومىر، كۇلكى بولۋ – ءولىم» دەپ تەگىن ايتپاسا كەرەك. ەگەر ءبارىمىز قاباق ءتۇيىپ تۇكسيىپ جۇرسەك ءومىر نە بولىپ كەتەر ەدى. ءبارىمىز ءبىر جاراتقاننىڭ ارقاسىندا ەزۋىمىزدەن كۇلكى كەتپەي، قامشىنىڭ سابىنداي از كۇندىك عۇمىرىمىزدى دۋمانمەن وتكىزىپ ءجۇرمىز. ءبىر تىلدەگى ءسوز ەكىنشى تىلدە شالكەم-شالىس ۇعىم تۋدىرىپ، بىردە كۇلدىرسە، كەلەسىدە ات-تونىڭدى الا قاشتىرادى. ەندى قازاق بيسنەس الەمىندەگى وسىنداي اتاۋلار تۋراسىندا از-كەم ءسوز ەتەيىك.

تاۋەلسىزدىك العان العاشقى جىلدارى ورىسشا «سۆەجي مياسا» دەگەندى «جاڭا سويىلعان مال ەتى» دەۋدىڭ ورىنا «بالاۋسا ەت» دەپ اۋدارىپ، ايدى اسپانعا شىعارعا كەزىمىز دە بولدى. الەۋمەتتىك جەلىدە ءبارىمىز قۇرمەيتىن سەرىك ەرعالي اعامىز اشقان «اۋدارماشىلار مەن ءتىلماشتار وداعى» دەگەن پاراقشامىز بار.

ديۆاننىڭ جارناماسىنا قاتىستى سەراعامىز: «ساۋاتسىزدىققا تاڭ قالمايتىن دا، رەنجي المايتىن دا بولدىق...

مىنا جارنامانىڭ ءماتىنى تىلەكتىڭ ورنىنا وكىنىشتى تىقپالاپتى.

ەگەر دە دەنى دۇرىس اۋدارما بولعاندا جاي عانا «مىنا ديۆانعا جايعاسار/وتىرار ما ەدى» - بولار ەدى»، - دەپ جازبا قالدىرىپتى.

ءيا، سەراعامىزدىڭ پىكىرى دۇرىس بىراق، الەمدىك جارناما تىلىندە Slogan [ˈsləʊgən] جانە tagline [ˈtɑːlaɪn] دەگەن تەرمىندەر بار. ءبىز ورىس ىڭعايىمەن «سلوگان» دەپ الىپ ءجۇرمىز. سونىمەن Slogan دەگەنىمىز زاتتىڭ ساتىلۋداعى جارناماسىندا تۇتىنۋشىنىڭ كوڭىلىن اۋداراتىن ەرەكشە تىركەس نەمەسە سويلەم.

بىزدە وسى Slogan انا تىلىمىزدە قالىپتاسپاي، ورىس ءتىلدى بيزنەس قازاقشاعا اۋدارىپ بەر دەپ تىلدىك وتارلاۋ جاساپ وتىر. ەندى سۋرەتتەگى قازاق تىلىندەگى جارناما «جانىڭدى جادىراتا جايعاس» دەسە قازاق ۇعىم-تۇسىنىگىنە جاقىن. ال، مىنا كالكاعا ەش رەنجىپ كەرەگى جوق. ءبىر كەزدەگى «بالاۋسا ەت» دەگەن سياقتى بادىك. قازاقشا جارنامالىق سلوگان قالىپتاستىرماي ەش وڭبايمىز.

الەمدىك ءتىلى دامىعان ەلدەردە دە جارنامالىق وراشولاقتىقتار بار. ەندى بيسنەس الەمىندەگى وسىنداي اتاۋلار تۋراسىندا از-كەم ءسوز ەتەيىك.

امەريكا اۆتوموبيل ءوندىرىسىنىڭ گيگانتى – General Motors كومپانياسى ىڭعايسىز جاعدايعا قالدى. ءوزىنىڭ رەسەيدە شىعارىلاتىن جاڭا ءاۆتوموبيلى Chevrolet Nova-نى لاتىن امەريكاسى نارىعىنا ەكسپورتاعاندا No va يسپانشا «ورنىنان قوزعالمايدى» دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەتىندىگىن كەش ۇعىنعان. تاپ وسىنداي جاعدايعا سول ەلدەردە ميتسۋبيشي دە ۇرىنعان ونىڭ ساتۋعا شىعارعان Pojero-سى  يسپانشا «پوحەرو» دەگەن  جامان ءسوز بولىپ شىعىپ، اتاۋىن وزگەرتۋگە تۋرا كەلگەن ەكەن.

Clairol پارفيۋمەرلىك كومپانياسى گەرمانياعا Mist Stick («تۇماندى دەزودورانت») اتتى قۇرعاق دەزودورانتى ساۋداعا شىعارعاندا، Mist («تۇمان») ءسوزى نەمىس سلەنگىسىندە «كوڭ» دەگەندى بىلدىرەتىنىن كەش اڭعارعان.

Colgate-Palmolive كومپانياسى فرانتسۋز نارىعىنا Cue اتتى ءتىس پاستىن ۇسىنعاندا تاپ سونداي كەڭ تانىمال فرانتسۋز پورنو­جۋرنالى بار ەكەندىگىن بىلمەگەن.

Pepsi بولسا، ««پەپسي» بۋىنىمەن ءومىر ءسۇر» (Come Alive With the Pepsi Generation) اتتى ءوزىنىڭ جارنامالىق دەۆيزىمەن قىتايلىقتاردىڭ توبە شاشىن تىك تۇرعىزعان  سويتسەك، وسى ءسوز تۇزەلىمى قىتايشا «پەپسي» سىزدەردىڭ بابالارىڭىزدى كوردەن تىك تۇرعىزادى» دەپ ۇعىنىلادى ەكەن.

اتى Pepsi-مەن بىرگە اتالاتىن Coca-Cola-دا اسپان استى ەلىندە ماسقاراشىلىقتان قاشىپ قۇتىلا الماپتى، اتاپ ايتساق، «كەكۋكەلا» اتتى سۋسىنى «بالاۋىز قۇرتىن تىستە» دەگەندى ۇعىندىرادى ەكەن، سودان كەيىن Coca-Cola وسى ءسوز تۇزەلىمىن «كوكۋ كولە»، ياعني «اۋىزداعى باقىت» دەپ وزگەرتىپ اتاۋعا ءماجبۇر بولىپتى.

American Airlines اۆياكومپانياسى ءوز ۇشاقتارىنىڭ سالونىنا تەرى ورىندىقتار ورتاتىپ، وزىمەن كورشىلەس مەكسيكالىقتارعا اعىلشىنشاسى Fly in Leather («تەرىمەن ۇش!») دەگەندى بىلدىرەتىن اتاۋ قويسا، ونىسى يسپان تىلىندە سوزبە-ءسوز اعىلشىن ترانسكريپتسياسىنسىز وقىعان ۋاقىتتا «جالاڭاشتانىپ ۇش!» دەپ ۇعىنىلادى ەكەن.  ماسقارا-اي! قازاق بۇندايدى «بىلشىعىن الام دەپ، قىلشىعىن الدى» دەپ اتاماي ما!؟

Coors ءوز سىراسىن تاعى سول قۇرىپ قالعىر يسپان تىلدىلەرگە Turn It Loose! («بوستان بول!») دەپ جارنامالاسا ونىسى «تىشقاقتان زارداپ شەك!» بولىپ شىعىپ، تۇتىنۋشىلار الدىندا بەتى ءبىر كۇيىپتى.

قۇس ەتىن وندىرەتىن اقش-عى Frank Purdue كومپانياسىدا يسپاندارعا ولە ماسقارا بولىپتى ولاردىڭ  It takes a strong man to make a tender chicken ياعني دالمە-ءدال اۋدارعاندا («ۋىلجىعان بالاپاندى ازىرلەۋ ءۇشىن الەۋەتتى ەركەك كەرەك») دەپ ۇعىنىلاتىن ءسوز تۇزەمى اتىڭ وشكىر يسپانشاسىندا «تاۋىق ۋىلجىعان بولۋى ءۇشىن ايەلقۇمار ەركەك كەرەك» دەپ ۇعىنىلىپ ۇياتتى جاعداي تۋدىرىپتى.

كۇلكى تۋدىرۋدىڭ ءبارىن جاپون جانە امەريكا بيزنەس ونىمدەرىنە جاپسىرا بەرمەي، «ماقتاعان قىز تويدا بۇلدىرەدىنىڭ» كەرىن كەلتىرگەن بەلگىلى سكانديناۆيالىق تۇرمىستىق تەحنيكا ءوندىرۋشى Electrolux ءوز شاڭسورعىشىن اقش نارىعىنا Nothing Sucks Like an Electrolux – «Electrolux سياقتى ەشكىم دە سورا المايدى» دەپ جارنامالاپ، ماسقاراسى شىعىپتى.

رەسەيدىڭ ريا «نوۆوستي» جاڭالىقتار اگەنتتىگى – يسپانشا «كۇلۋ» دەگەندى ءبىلدىرىپ، «كۇلەتىن جاڭالىقتار» دەپ ۇعىنىلادى ەكەن.

ەندى اياڭداپ جاقىن تىلدەرگە توقتالايىق. قىرعىزدىڭ «ماڭقا قازاق» دەگەن ءسوزى «ساقاۋ قازاق» دەگەندى ۇقتىرسا، اتاقتى جازۋشىمىز س.مۇقانوۆتىڭ «بالۋان شولاعى» وزبەكشەگە اۋدارىلعاندا الا تاقيالى اعايىندار «شولاق» («اقساق») ادام قالاي كۇرەسەدى دەپ ايران اسىر بولىپتى. دۇرىسى وزبەك تىلىنە اۋدارۋشى «بالۋان مولاق» دەپ اۋدارۋى كەرەك ەدى.

جارنامانى قازاق ۇعىم-تۇسىنىگىنە بەيىمدەۋ ءۇشىن كۇرەسۋ كەرەك. ورىسشاسى مەن قازاقشاسى ەكى بولەك بولسا، ەشتەڭكە ەتپەيدى. جارنامانى تۇزەۋ ءۇشىن اركىم بىلگەنىن ىستەپ، جارناما اۋدارماسى ءۇشىن اۋدارماشى ىزدەپ جۇگىرمەي، قازاقستان جازۋشىلار مەن جۋرناليستەر وداعى جانىنان Slogan دايىندايتىن بولىمدەر قۇرىلىپ، وعان ەلىمىزگە كەلگەن ونىمدەر مەن ەلىمىزدە شىعاتىن ونىمدەردى ساتۋعا شىعاراتىن كومپانيالار جارناما جاساتۋ ءۇشىن جۇگىنۋى كەرەك. ايتپەسە، كالكاعا قارىق بولىپ، ءتىلىمىزدىڭ ۇسقىنىن كەتىرەمىز.

ءابىل-سەرىك الىاكبار

Abai.kz