Qazaqstandaghy barlyq ghylym әuesqoylary men jankýierleri asygha kýtken Nobel Fest ayaqtaldy. Álemdik ghylymnyng jetekshileri – Nobeli syilyghynyng laureattary, «Serpin» (ghylymy Oskar) syilyghynyng iyegerleri, zertteushiler, әzirleushiler, futurologtar jәne basqa da progress jasaushylar Qazaqstan halqymen jýzdesu ýshin әlemning týkpir-týkpirinen jinaldy.

Futurolog, innovasiyadaghy TOP-3 yqpaldy ghalymdardyng biri (Wired), «Tehnologiya adamgha qarsy» bestsellerining avtory Gerd Leongard jasandy intellekt turaly óz pikirimen bólisti.

«Emosiyalar, shygharmashylyq, empatiya, janashyrlyqtyng kórinisi - múnyng bәrin jasandy intellekt týsinedi, biraq ol formalidy týrde ghana týsinedi, alayda sezbeydi. Men kýndelikti júmys istey alatyn robottardyng bolghanyn qalaymyn, kompiuterlerding janashyr bolghanyn, sezingenin, olardyng men bolghanyn kórgim keledi. Biz neni adam jasaytynyn jәne robotqa neni senip tapsyrugha bolatynyn anyqtauymyz kerek», - dedi ol.

Arizona uniyversiytetindegi jerdi jәne gharyshty zertteu kafedrasynyng negizin qalaushy professory jәne «Origins» jobasynyng qúrmetti diyrektory Lourens Krausc bylay dedi:

«Ghalam biz ýshin jәne bizding osynda boluymyz ýshin jaratylghan joq. Ghalam - fizikalyq qúbylystardyng belgili bir tizbegining nәtiyjesi. Biz osy ghalamda ómir sýremiz, óitkeni biz osy jaghdaylarda ómir sýruge beyimdelgenbiz. Biz júldyzdar, galaktikalar, ghalamdar jәne adamdar arasyndaghy ózara әrekettestikting arqasynda ómir sýremiz. Biz búl jerge kezdeysoq keldik».

Silikon alqabynyng bilgiri, Foreign Policy jurnalynyng 100 jahandyq oishyldarynyng biri Viyvek Vadhva Nobel Fest sessiyasynda bolashaq turaly aityp berdi.

«Bizding denemizde jaghdayymyzdy ýnemi baqylaytyn sensorlar bolady. Ol denening ishinde ishki aghzalarymyzdyng kýiin ólsheydi. Búl ózgerister aldaghy 10 jylda jetile týsedi», - dedi ghalym.

Ol sonday-aq Qazaqstangha mynaday úsynystar aitty:

«Qazir naghyz revolusiyanyng uaqyty – barlyghy derlik tegin jәne taza energiyamen júmys isteydi. Búl ýderister Qazaqstangha da yqpal etedi, sondyqtan sizder innovasiyany óte jyldam engizuleriniz kerek. Gharyshtyq zertteuler, Aygha turistik saparlar - búl júmystardyng barlyghy ýnemi jәne jýieli týrde oryndaluy tiyis. Songhy 100 jylda bizde keremet ónertabystar boldy. Biz eng úly uaqytta ómir sýrip jatyrmyz», - dedi ol.

Festivali barysynda tarihy mәseleler de kóterildi.

Búl baghytta «Aspandau» ghylymiy-bilim beru qory basqarmasynyng mýshesi, «Aq-Orda. Qazaq handyghynyng tarihy», «Songhy batyrlar dәuiri», «Qazaqstan men Resey» jәne «Babalar joly» siyaqty tarihy kitaptardyng avtory Radik Temirghaliyev bayandama jasady.

«Qazaqtyng rulary men taypalary – Qazaqstannyng damuy men janaruyna jaqsy jaghynan yqpal ete me, әlde teris jaghynan ba? Jalpy, adamdardyng rulyq yntymaqtastyghy negizinde sheshim qabyldauynda jaqsylyq joq. Biraq ekinshi jaghynan alyp qarasaq, kez kelgen әleumettik qúbylystyng jaghymsyz qasiyetteri de, jaghymdy qasiyetteri de bar. Ózining shyqqan tegine degen qyzyghushylyqtan mikropatriotizmnen ýlken patriotizm tuady. Al, jalpy qazaq qoghamynyng bizdi qazaq etetin qyry da osy», - dedi ol.

Miynerva uniyversiytetining qúrmetti rektory Ben Nelison kәsipkerlerdi qalay dúrys oqytu kerektigin әngimeledi.

«Jaqsy kәsipker – qorshaghan ortany baqylaytyn, basqalar kórmegen nәrseni kóre alatyn adam. Kәsipker nening jaghymsyz әser etetinin týsinui jәne múnday jaghdaydy boljay alatyn týisigi boluy kerek. Bizge bilim beru jýiesin reformalau qajet. Ol tek synaqtan ótudi ýiretip qana qoymay, ekonomikanyng qozghaushy kýshi, drayverleri kәsipkerlerge qajetti daghdylardy berui tiyis», - dedi ol.

Marina Arefiyeva, «LERNA» jobasynyng HRD – Qazaqstandaghy Skillbox, Geekbrains, SkillFactory ókili, enbek naryghyndaghy talaptardyng qalay ózgeretini turaly aityp berdi.

«Boljamdar boyynsha 2025 jylgha qaray qyzmetkerlerding 50% qayta dayarlaudan ótui tiyis. Eng soraqysy, mening oiymsha, 6% óz kәsibin tolyghymen ózgertuge, yaghny qyzmet salasyn auystyrugha mәjbýr bolady. Biliktilik talaptarynyng 40% ózgeredi. Al eger biz mamandyq tandap, ony óte ózekti jәne súranysqa say iygere alsaq, onda jana qúbylys, jana paradigma payda bolady. Búl sheberlikting ómir sýru úzaqtyghy. Sizding mamandyghynyz joghary tehnikalyq bolsa da, siz qoldanatyn daghdylar tez búzylady. Tagretolog nemese kontekstolog siyaqty mamandyqtardy aitpaghannyng ózinde 2,5 jyldan keyin olardyng barlyq bilimining jartysy qajetsiz bolyp qalady», - deydi sarapshy.

Eske sala keteyik, festivali qonaqtary ghylymmen qatar ónerdi de tamashalady. Nobel Fest kezinde tanymal qazaqstandyq pianist Ratovichting konserti ótti.

Anyqtama ýshin:

Nobel Fest – halyqaralyq EdTech platformasy. Festivaliding basty maqsaty – qazaqstandyqtardy bilimge, ghylymgha jəne innovasiyagha baulu. Nobel Fest jyl sayyn 100 elden 500 000 qatysushy men 500 uniyversiytetting basyn qosady, jan-jaqty bilimning úzaq merzimdi damudaghy jəne jarqyn bolashaqty qalyptastyrudaghy róli turaly talqy alanyna ainalady.

Bilim, ghylym jəne innovasiyalardy damytu boyynsha Nobeli festivalining missiyasyn otandyq jəne halyqaralyq úiymdar, onyng ishinde festivaliding bas seriktesi, Qazaqstannyng eng iri qoghamdyq qorlarynyng biri "Altyn Qyran Foundation", bas bilim beru seriktesi - Ortalyq Aziyadaghy negizgi oqu oryndarynyng biri - M.Əuezov atyndaghy Ontýstik Qazaqstan uniyversiyteti keninen qoldaydy, strategiyalyq seriktester - YPO Kazakhstan Qazaqstannyng eng yqpaldy biznes kluby, sonday-aq Qamalladin University jana formattaghy uniyversiytet, resmy seriktes - Platonus bilim beru kompaniyasy, Kinopark kinoteatrlar jelisi, BI Group kompaniyasy, BI Education, sessiya seriktesi - S.Ótebaeva atyndaghy Atyrau múnay jəne gaz uniyversiyteti.

Bas media seriktester qatarynda Halyk Uni Media, Qazaqstannyng jetekshi media- agenttigi - Qamalladin media, Ortalyq Aziyadaghy adamdar men jobalar turaly progressivti basylym - WeProject, , Skillbox onlayn-platformasy, resmy jarnama seriktesi – MYD bar.

(Suretterdi Nobel Fest úiymdastyrushylary úsyndy)

Abai.kz