Júma, 22 Qarasha 2024
Janalyqtar 3419 0 pikir 19 Tamyz, 2013 saghat 12:51

Áziz NESIYN. Ákim saylau

Kózildirikti: Kәne, býkpey, búq­pay aityndarshy, qalanyng qazirgi әkimine qaysyng yrzasyn?
Múrtty: Týk te yrza emespiz!
Kózildirikti: Nege?
Múrtty: Ói, naghyz esuas, jary­mes­ting ózi eken!..
Kózildirikti: Odan búrynghysy da onyp túrghan joq edi...
Múrtty: Áy, osy oryngha otyr­ghan­dardyng onghanyn kórgem joq.
Kózildirikti: Ózimizge de obal joq. Bú­dan bylay eng aqyldy, eng esti, eng eleu­li bireudi ekshep, elep al­masaq, al­danghanymyz aldan­ghan!
Múrtty: Ózimizden deysin. Nemene, búrynghylardy Allanyng ózi kók­ten týsirip pe edi? Olar da al­ghashqyda eng aqyldy, eng esti, әlgi, ne­mene edi... eng eleuli bolatyn. Ke­le-kele qúdayyn tanymay ket­keni bolmasa...
Kózildirikti: Jә, jaraydy, ót­ken ótti, ketken ketti. Endi kimdi tan­dap, kim­di qalaymyz, sony ai­ta­yyq ta?!
Múrtty: Talqanbay she?
Kózildirikti: Oibay, bolmaydy! Tal­­qanbay degenshe Taltanbay de­sen­­shi ony. Erteng tanauy tanqiyp, auzymyzdy anqityp ketetin sol!
Múrtty: Qalqanbay she?
Kózildirikti: Oibay, atay górme ol pә­leni. Kýni erteng Qaltabay bo­lyp shy­gha kelmesine kim kepil?!
Múrtty: Onda, onda... aitpaq­shy, anau Shortanbay she?

Kózildirikti: Kәne, býkpey, búq­pay aityndarshy, qalanyng qazirgi әkimine qaysyng yrzasyn?
Múrtty: Týk te yrza emespiz!
Kózildirikti: Nege?
Múrtty: Ói, naghyz esuas, jary­mes­ting ózi eken!..
Kózildirikti: Odan búrynghysy da onyp túrghan joq edi...
Múrtty: Áy, osy oryngha otyr­ghan­dardyng onghanyn kórgem joq.
Kózildirikti: Ózimizge de obal joq. Bú­dan bylay eng aqyldy, eng esti, eng eleu­li bireudi ekshep, elep al­masaq, al­danghanymyz aldan­ghan!
Múrtty: Ózimizden deysin. Nemene, búrynghylardy Allanyng ózi kók­ten týsirip pe edi? Olar da al­ghashqyda eng aqyldy, eng esti, әlgi, ne­mene edi... eng eleuli bolatyn. Ke­le-kele qúdayyn tanymay ket­keni bolmasa...
Kózildirikti: Jә, jaraydy, ót­ken ótti, ketken ketti. Endi kimdi tan­dap, kim­di qalaymyz, sony ai­ta­yyq ta?!
Múrtty: Talqanbay she?
Kózildirikti: Oibay, bolmaydy! Tal­­qanbay degenshe Taltanbay de­sen­­shi ony. Erteng tanauy tanqiyp, auzymyzdy anqityp ketetin sol!
Múrtty: Qalqanbay she?
Kózildirikti: Oibay, atay górme ol pә­leni. Kýni erteng Qaltabay bo­lyp shy­gha kelmesine kim kepil?!
Múrtty: Onda, onda... aitpaq­shy, anau Shortanbay she?
Kózildirikti: Apyray, saghan adam jaq­paytyn boldy ghoy! Oi­da­ghyny da, qyr­daghyny da aityp ta­uystym, endi kim qaldy? Áp-bә­re­keldi, taptym-tap­tym! Qalay bú­ryn esime týspegen de­senshi?! Ma­sylbay! Masylbay! IYә, iyә, dәl sonyng ózi! Kәne, búghan ne dey­sin?!
Múrtty: Áy, qaydam, aty anau bol­­ghan­da, zatyn kim bilsin?!
Kózildirikti: Týh, sen de bir!.. Atyn­­da neng bar-ay? Ózinning atyng onyp túrghanday!
Múrtty: E, men әkimdikke at ja­­rys­tyryp, baq talastyryp túr­gham joq qoy әlgilerdey?..
Kózildirikti: Áy, boldy. Kóp sóz­di qoyayyq ta sol Masylbaygha toqtayyq. Ózi bir toyghan qozyday mop-momyn, tap-taza adam. Soyghan týl­kidey zymiyandardan qúday saq­tasyn.
Múrtty: Áy, dúrys aitasyn, ana... búrynghylargha qaraghanda my­na Masylbayymyz birqos tәuir. Tә­uir ghana emes – adal, bilgir, sypayy, jomart.
Kózildirikti: E, bәse, saghan da adam jaghady eken-au! Biraq, sol Ma­­­sylbaydyng ózi búghan ne der eken? Ke­lispey kergip jýrmese.
Múrtty: Odan ózge adamnyng auyz­gha týspey túrghany. Ne de bolsa kón­diru kerek!
Kózildirikti: IYә, kóndiru kerek! Kón­diru kerek!

***

(Ekeui bәtualasyp, Masylbay­dyng aldyna barady).
Kózildirikti: Maseke, aqylda­syp, maqúldasa kele Sizdi el-júrt bolyp qa­lanyng әkimdigine saylaugha úi­ghar­dyq. Halqynyz bir auyz rúh­sa­­tynyzdy alu­gha myna biz – ekeu­miz­di jiberdi.
Masylbay: Astapyralla, oi­bay-au, ne dep otyrsyndar?! Neme­ne, kelemej etkilering kele me?
Múrtty: Oibay-au, Maseke, anau shemishke sheneunikterden siz­ding qay jeriniz kem?! On eki mýshe­niz sap-sau әri týp-týgel!
Masylbay: On eki mýshesi nesi, әki­mi nesi? Ekeuining bir-birine qan­day qatysy bar? Ayttym ghoy, sender meni ne orgha, ne kórge iytergeli kelip otyrsyndar...
Kózildirikti: O ne degeniniz, Ma­seke-au! Sizden artyq osy ma­nay­da kim bar? Siz aqyldysyz, Siz bilgirsiz, Siz ilgirsiz. Siz...
Masylbay: Jo, joq... aita kór­mender! «Tek jýrseng – toq jý­rer­sin» degen. Ásirese, myna zamanda...
Múrtty: Jә, Maseke, el al­dyn­­daghy paryz-qaryzdy úmyt­pa­nyz! Halyq qalap otyrsa, qayda barasyz? Ári-beriden song búl memle­ket­tik manyzy bar mәsele. Bildiniz be?! Bizdi halyq jiberip otyr, oi­la­nynyz!?
Masylbay (oylanyp): Oipyrmay, bolmadyndar-au, tipti... Qayt­sem eken, ә? Jaraydy, kóne­yin. Biraq, bir shartym bar.
Kózildirikti, Múrtty (qosar­l­a­nyp): Aytynyz, bógelmeniz?
Masylbay: Aytsam, shartym my­nau: jandayshap-jaramsaq­tar­dy it etinen jek kórem. Búl – bir. Mening atymdy aspangha shygharyp ma­daqtau degen bolmasyn. Búl – eki. Maghan bola jayylghan aghyl-tegil dastarhannyng da keregi joq. Búl – ýsh. Osy ýsh shartty oryndaymyz desender ghana әkim bolugha kelisim beremin. Áytpese...
Kózildirikti: Ámirinizge qúldyq, Maseke, bәrin de oryndaymyz!
Múrtty: Áy, az-zamatym-ay! Ji­­git­ting súltany, jylqynyng túlpa­ry osynday-aq bolsyn da!
Kózildirikti: Jasa, jasa! Masylbay bizding osynday!

***

(Sonymen ne kerek, saylauda Masylbay jenip, qala әkimi bolady).
Masylbay (kensesinde): Ayttym ghoy, kópirme qúttyqtaular men lepirme lebizder kóbeyedi dep. Kәne, ne dep sayraydy eken mening halqym:
«Asa qúrmetti Masylbay! Sen halqymyzdyng eng eleuli de qalauly perzentisin. Ákimdiging әkeden ba­lagha, baladan nemerege, nemereden shóberege, odan әri shópshek­ke... jalghassyn! Abyroyyng algha as­syn! Áumiyn!».
Masylbay: Dualy auyz aqsa­qal­darymyzdyng biri boldy ghoy. Na­ghyz tisqaqqan әri ishtartqan ja­q­ynym ekeni kórinip túr... Al mynausy ne deydi eken:
«Qadirli Masylbay Madaqbay­úly! Qalamyzda Sizden asqan kim bar?! Óz ornynyzdy endi taptynyz, eng keminde on jyl otyrynyz! Ózi­nizding Pәlenshe Týgenshe ininiz».
Masylbay: Áy, jylpos neme, әi, jyltyr neme! Qalay-qalay sil­teydi-ay? Ózinizdin...
(Esik qaghylady).
Kózildirikti: Masylbay, jo-joq keshiriniz, Maseke, qúttyqtap, by­lay, qolynyzdy qysayyn dep...
Masylbay: Oiboy-au, nemene­sine әure boldynyz?..
Múrtty (ol da syghalay kirip): Ayt­qanymyz keldi, degenimiz boldy, Maseke. Qúday ondap, biz qol­dap degendey...
Masylbay: Rahmet, rahmet siz­derge. Jә, jaraydy, bireu-mireu...
Kózildirikti, Múrtty (qosar­la­nyp): Aytpaqshy, Maseke, Sizge hal­qy­nyz jiberip edi ekeumizdi. By­lay, әkim boluynyzdyng rәsimin ót­kizeyik dep... dastarhan basynda...
Masylbay (qabaghyn týiip): Ke­shegi shartym...
Kózildirikti: Amal joq, Maseke, halqynyz solay úigharyp otyrsa ne isteyik endi.
Múrtty: Jamaghattyng ózi qalap jatqan song solay bolady-daghy.
Masylbay: Apyray, ә, barmas­qa amal joq desendershi?!
Kózildirikti: Solay, solay. Bý­gin de, erteng de sol halyqpen jú­my­synyz jýredi ghoy, Masekem...
Múrtty: Halqynyzdyng basynda da, qasynda da bola bergeniniz jón ghoy, Masekem...

***

(Arada jarty jyl ótedi).
Kózildirikti: Ákim asqynyp ket­ti. Qúdayyn úmytty!
Múrtty: Ákimdikke saylaymyz dep basymyzgha bәle satyp alghan ózimiz emes pe?
Kózildirikti: Súmdyq! Masyl­bay­dyng ozbyrlyghy búrynghylardan on ese asyp týsti!
Múrtty: Menmensuin qaytersin! As­pandy jalghyz ózi tirep túrghan­day! Ói, shirik neme!
Kózildirikti: Bәrinen de ózin­diki­ning ózekke tepkeni jaman eken. Ke­shegi shómiygen shójening býgin qo­qighan qoraz bolyp shygha kelgenin qay­tersin?!
Múrtty: Oibay-au, biz... myna biz emes pe edik ony әkimdikke say­laghan, elding auzyn baylaghan, ә?! Endi kelip...
Kózildirikti: Áy, ózimizge de obal joq, basqa adam qúryp qal­ghan­day...
Múrtty: Osy sen «Masylbay, Ma­sylbay» dep bolmaghan. Sol ne­mening atynan-aq týnilip edim o
basta!
Kózildirikti: Jә, endi ne istey­miz, sony aitsanshy? Kezektegi saylaugha deyin myna nemeden qa­lay qútylamyz? Osyndayda sening bir tauyp ketetining bolushy edi ghoy?
Múrtty: Oibay-au, ol degening op-onay-aq emes pe?! Onyng orny – anau anau... jyndyhana! Jatsyn soghan baryp! Bәrinen de júraghatty bylay qoyyp, ýi-jayyn múraghatqa ainaldyryp alghanyn kórmeysing be, malghúnnyn!..
Kózildirikti: Anau qala alany­nyng qaq ortasyna óz eskertkishin ornatam dep jýrgen kórinedi ghoy ol sabazyn?..
Múrtty: «Tauyqtyng týsine tary ki­redi» degen. Oi, shikin-ay!..
Kózildirikti: Naqúrys bolmasa, óste me?
Múrtty: Naqúrys deyik, nәkәs deyik, odan qaytip qútylamyz endi? Sony aitsanshy?
Kózildirikti: Álgi, ózing aitqan... jyndyhanagha bir-aq tyqpaymyz ba?
Múrtty: Qalay? Qalaysha, Qay­tip?
Kózildirikti: E, ol degeninizding osy zamanda nesheme týri bar emes pe?! Mening bir myqty dәriger dosym bar...
Múrtty: Búl joly abayla­ma­saq bol­maydy. Taghy da opyq jep qa­lar­myz. Ótken-ketkenge týfәy kýi­sin! Osy joly qatelespeyikshi, ja­ray ma?
Kózildirikti: Dúrys! Bopty! Qay­daghy bireudi saylaghansha, bylay ózimizding adamdy...
Múrtty: IYә, ózimizding adamdy... Kettik, endeshe!
Kózildirikti: Kettik!..
Audarghan Israil SAPARBAY

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1455
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3218
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5269