Rәmizderimizdi jalpaq júrtqa tanytyp jýrgen jas buyn qalamgerlerding oi-pikirin bilgen edik. Osy taqyryp tónireginde Arna Shәkerov, Elaman Rahymúly, Erkejan Saghimollalardyn  jeke pikirin, ózindik oqshau oilaryn bilu ýshin bir ghana, Rәmizderge baylanysty saual qoyyp, osy qoyylghan saualymyzgha túshymdy jauap ala aldyq.

Tәuelsiz Qazaqstannyng alghashqy aktilerining biri 1992 jyly 4 mausymda Memlekettik Tu men Eltanbanyng bekitilui boldy. 2007 jyly 4 mausymda «Qazaqstan Respublikasynyng memlekettik rәmizderi turaly» Konstitusiyalyq zang qabyldandy. Búl kýn el tarihynda memlekettik rәmizderding tughan kýni retinde mәngi qalady. Osy Zangha sәikes jyl sayyn 4 mausym Qazaqstan Respublikasynda Memlekettik rәmizder kýni bolyp merekelenedi.

Memlekettik rәmizder – kez kelgen memleketting biregeyligi men egemendigin tanytatyn ajyramas atributtarynyng biri. Qazaqstan Respublikasynda memlekettik rәmizder – Memlekettik Tu, Memlekettik Eltanba jәne Memlekettik Ánúran.

Arna Shәkerov, aqyn, ústaz, poliglot:

- Rasynda da, Otangha qyzmet etu, izgilik, әsemdik, halyqtyng tarihy tamyry men salt-dәstýrin qúrmetteu Memlekettik rәmizderde beynelengen. Qazaqstan Preziydenti Qasym-Jomart Toqaev: «Qazaqstannyng tuy biyikte jelbirep túrghan sәtte bizding jýregimiz elimiz ýshin, Tәuelsizdigimizding arqasynda qol jetkizgen barlyq jetistikterimiz ýshin maqtanysh sezimine bólendi!», - dep atap ótkeni bar. 

Bizding әrqaysymyz sportshylarymyzdyng jenisteri kezinde osynday emosiyalardy bastan keshiremiz. Álem ýshin manyzdy sheshimder qabyldanatyn forumdarda Tuymyzdyng boluy búl jerde – әdilettilikti, beybitshilikti, kelisim men ózara týsinistikti qorghauda Qazaqstannyng pikiri eskeriletinin kórsetedi. Memlekettik rәmizder – Otandy qorghap, býginde, el mýddesining kýzetinde túrghandardy úlyqtau kezinde este qalatyny shyndyq.                                                             

Sondyqtan Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemelúly Toqaevtyng 2020 jyly zannamagha memlekettik rәmizderding qoldanyluyna qatysty ózgerister engizu turaly bastamasy óte ózekti bolyp tabylmaq. Engizilgen ózgerister nәtiyjesinde Qazaqstan Respublikasynyng azamattary ýshin Memlekettik Tudy qoldanu ayasy keneytilgenin eskergen de jón.        

Memlekettik rәmizder jastardyng patriottyq sanasyn qalyptastyruda erekshe manyzgha iye. Osylaysha, barlyq is-sharalar memlekettik Rәmizderdi paydalana otyryp ótkizilip jýrgenin talay ret kózimizben kórip jýrmiz. Jalpy, otansýigishtikke tәrbiyeleu men halqymyzdyng birligin nyghaytu isining tabysty boluy býkil qoghamnyng barynsha keng atsalysuyna baylanysty. Qazaqstandyqtardyn, onyng ishinde jastardy, o bastan ózining ystyq Otanyna, derbes Tuyna, aibarly Eltanbasyna, ruhty Ánúranyna degen shynayylyghy oghan  sýiispenshilik pen tereng qúrmetpen tәrbiyeleuden bastalady. 

Júdyryqtay birge júmylghan júmyr da myghym kýsh-jigerding arqasynda ghana biz tәuelsiz Qazaqstannyng naghyz patriottaryn tәrbiyeley alamyz.

Elaman Rahymúly, aqyn, tarihshy:

- Árbir tәuelsiz memleket siyaqty bizding elimiz de ózining memlekettik rәmizderin – Tuy, Eltanbasy, Ánúrany bar.

Tu, Eltanba, Ánúran – memlekettilikti nyghaytugha kómektesetin resmy atributtar.

Memleketimizding rәmizderi – egemendik pen tәuelsizdiktin, halyqtar men biylik birligining búltartpas aighaghy. Olar qazaqstandyq demokratiyanyng belgili bir memlekettik iydeyasyn, jalpy adamzattyq qúndylyqtargha úmtylysty bildiredi.

Memleketting barlyq azamattary – eresekter de, balalar da – memlekettik rәmizderdi qúrmetteuge, olardyng rәmizderin biluge jәne týsinuge mindetti. Óz elinning Tuyn, Eltanbasyn, Ánúranyn qúrmetteu – óz Otanyndy qúrmetteu degen sóz.   

Memlekettik rәmizder – memlekettik tәuelsizdikti jýzege asyru iydeyalary. Olar  búl iydeyanyng adamdardyng oilary men sezimderine enuine yqpal etpek. Álemdegi kóptegen elderding túrghyndary ózderining memlekettik rәmizderin maqtan tútady. Biraq óz elinning eltanbasy, tuy men әnúrany qanday ekenin bilip qana qoymay, olardyng rәmizderin de týsinu manyzdy dep oilaymyn. Ol ýshin olardyng tarihy, búl memlekettik rәmizderding qalay payda bolghany jәne ghasyrlar boyy qanday joldy basyp ótkeni turaly týsinik boluy kerek.

Tuymyz kók. Jәne búl kezdeysoq emes. Óitkeni tabighatta búl týs basym. Búl kempirqosaqtyng jeti qasiyetti týsining biri. Aspan men sudyng týsi. Búl búltsyz aspannyn, beybitshilik pen gýldenuding týsi.

Kýn – ómir men quat kózi, sondyqtan kýnning súlbasy – ómirding simvoly. Sәulesi bar altyn kýn – baylyq pen beybitshilikting belgisi, onyng sәuleleri – elimizde túratyn barlyq halyqtardyng dostyghy. Al qalyqtaghan dala qyrany – jomarttyq pen qyraghylyqtyn, oy biyigining belgisi.

Qazaqstan Respublikasynyng tuyn halyqaralyq kórmelerde, jarystarda jәne әlemdik dengeydegi kezdesulerde kóbirek kóruge bolady. Mening Otanymnyng әlemge tanylyp, qúrmetteletinin bilu men ýshin quanyshty. Búl, bizdin, Qazaqstannyng әlemdik arenada manyzdy oryn alatynyn kórsetedi jәne de aighaghy.

Eltanbamyzdy әspettep aitar bolsam, dóngelek ghalamshar tәrizdi kelgen Eltanba kespiri әlemde minsiz pishindi dop dep sanaydy. Al oy-órnek kóshpendi elimizde óte joghary baghalanady. Eltanbamyzdyng ortalyq elementi – shanyraq oshaghy men shanyraq tatulyqty beyneleydi. Shanyraq núry bólek, Qazaqstandaghy tatu-tәtti ómir sýrip jatqan kóptegen halyqtardy biriktiredi.

Kóshpelilerding býkil ómiri jylqymen baylanysty. Eltanbamyzdyng manyzdy bóligi – eki jaqtaghy shanyraqty qorghaytynday eki miftik at, pyraq. Jylqylardyng qanattary jýgeri masaghy retinde beynelengen. Masaq – Otannyng baylyghy. Ay men kýnmen birge júldyzdar kiyeli sanalghan. Sondyqtan Eltanbamyzdaghy altyn júldyz – baqyttyn, beybitshiliktin, mәngilikting belgisi. Al Eltanbada jazylghan «Qazaqstan» sózi qazaq elining úzaq jylghy damuynyng jemisi.

Kez kelgen memleketting ómirinde Ánúrannyng alatyn orny zor. Ol el azamattaryn biriktiredi. Qazaqtyng belgili bir aqyny aitqanday: «Ánúran – sózden órilgen tu». Rasynda, búl ruhany tu. Ánúran halyqtyng erkindikke degen úmtylysyn, tamyryn terendetip, bolashaqqa degen armanyn beyneleydi. Ánúran kóne de әsem ólkemizde adamgershilik, beybitshilik pen kelisim jolyndaghy dostyq pen birlikke ýndeydi. Oimyzdy sara sabaqtap, sóz sonynda týietin týiin: Rәmizder – eldigimizding birden-bir belgisi!

Men bolashaqqa senimmen jәne optimistik kózqaraspen qaraymyn, óitkeni bizding memleketimiz órkeniyetke qanat jayghan aibarly, azuly memleket.

Memlekettik rәmizder – memlekettin, egemendikting myzghymas negizderining biri. Rәmizder  Otan Tәuelsizdigining qasiyetti biriktirushi beynesin bildiredi degim keledi.  Alda keler Respublika kýni merekesi qútty bolsyn! Osy orayda, barlyq Qazaqstandyqtardy shyn jýrekten qúttyqtaymyn! Otanymyz gýldenip, bilimimiz artyp, sanymyz ósip, sanamyz kemeldenip, keleshegimiz jarqyndanyp, qazynamyz tasyp, qauqarymyz quattanyp, qorghanymyz nyghayyp, eltanbamyz bedel-bederlenip, әnúranymyz ruh terbep, kók tuymyz jer әlemde ýstem jelbirep túrsyn!

Erkejan Saghimolla, jas aqyn:

- Men elimdi sýiemin! Al Otandy sýi – onymen bir ómir sýru degen sóz. Adam ómir boyy tughan jerine, balalyq shaghy men jastyq shaghy ótken jerlerine degen sýiispenshilik pen erekshe sezimdi alyp jýredi. Men beybitshilik pen túraqtylyq senimdi elde túryp jatqanymdy maqtan tútamyn.

Ertedegi Qazaqstan – jaujýrek týrki taypalarynyng tarihy otany, Ortalyq Aziyadaghy quatty memleket. Qazirgi Qazaqstan – aldynghy qatarly Aziya memleketterining qatarynan óz ornyn nyq basyp, damu qarqyny joghary tәuelsiz memleket. Býgingi Qazaqstan – tәuelsiz, egemendi, demokratiyalyq, ekonomikasy túraqty, bolashaqqa jospary bar memleket. Býginderi Qazaqstan ózin, qúqyqtary men maqsattaryn batyl jariyalap otyr. Qazaqstan әlemdik qauymdastyqta da manyzdy ról atqarady. Bolashaqtyng Qazaqstany – әlem moyyndaghan derjavalardyng biri dep tolyq aita alamyz.

Patriottyq sana, patriottyq sezim, Rәmizder  jayynda óz jeke oi-pikirimdi bildire ketsem: Patriottyq sezim - adamnyng Otangha, elge, jerge degen ystyq sezimi men shynayy niyet peyili. Yaghniy,patriot adam ruhany bay, kózi ashyq, osy әlemge degen kózqarasy óte erekshe bolady. Osy sezimning simvoly, naqyshy ol rәmizderimiz: әnúran, eltanba, kók tuymyz.

Memlekettik rәmizder - kez kelgen Memleketting egemendigi men birtútastyghyn beyneleytin últtyq beyne.

Tu - ejelden elding halqyn biriktiru jәne ony belgili bir memlekettik qúrylymgha sәikestendiru mindetin atqaryp keledi. 

Eltanba - Memleketting mәdeny jәne tarihy dәstýrin beyneleytin ýilesimdi pishinder men zattardyng mirastyq erekshelik belgisin bildiredi.

Ánúran ol - әr Memleket ýshin óte manyzdy dybystyq rәmiz sanalady.

Qazirgi tanda, men ýshin patriottyq sezimdi oyatatyn beyne, keskin ol - Mirjaqyp Dulatúlynyng "Oyan qazaq" filimi. Sebebi qazaqtar qan tógip, otarshyldyqqa úshyraghan kezen. Ruhany janghyra týsip, sana silkinip, qayta týlep jatyrmyz, bylaysha aitqanda. Osynday  últtyq dýniyeler kópten nazargha alynsa degen tilegimiz de joq emes.

Patriottyq tәrbiyede halqymyzdyng ghasyrlar boyy jinaqtalghan bay tәjiriybesin negizge ala otyryp, jas azamattardyng boyynda Otan, el-júrt aldyndaghy azamattyq paryz ben borysh turaly, adam boyyndaghy ruhany qúndylyq – ar-namys, últtyq sana-sezim turaly úghymdar arqau boluy manyzdy. Mening oiymsha, jastargha patriottyq tәrbie berude halqymyzdyng qúndy múralarynyng biri – bayyrghy halyqtyng túrmys - tirshiligin, súrapyl soghystyng týiinin, batyrlar jyryn, masamen oyatqan, qazaqtar oyan degen, «Qaranghy qazaq kógine, órmelep shyghyp kýn bolam» dep jalyn aitqan túlghalarymyzdyng ómirbayanyn oqytu. Óz basym, jastar óz elining patrioty boluy ýshin elimiz Qaruly Kýshterining jetistikteri men agha úrpaq ókilderining erlik isterin nasihattap, erlik pen janqiyarlyqtyng mәnin týsindirip, olardan ýlgi alyp, maqtan tútugha baulu óte tiyimdi jol dep sanaymyn. Men óz Respublikamnyng sanaly azamaty, óz Otanymnyng patrioty retinde memleketimizding ýmitin aqtaugha mindetti ekenimdi týsinemin. Óitkeni, kóp nәrse mening bilimime, tynymsyz enbegime, elde bolyp jatqan әr nәrsege jauapkershilikti sezinuime baylanysty. Búl mening ómirlik ústanymym.  Rәmizderdi údayy úlyqtau – memleketting manyzdy ýstem mereyining biri. Biz – Jastar qauymy Rәmizderimizdi qúrmet tútyp, әrqashan taghzym etemiz!

Alashtyng ruhany astanasynda  qazaq әdebiyetining baghyn asyru ýshin shygharmashylyq ter tógip jatqan jas buyn qalamgerler osylaysha jýrek týkpirindegi oilaryn «Rәmizderge» qatysty tebirene  tógiltip, kókeydegi asyl oilaryn jayyp saldy.

Erik Qayratbekúly

Abai.kz